Τί είναι επιλόχεια κατάθλιψη ;
Επιλόχεια κατάθλιψη ή κατάθλιψη της λοχείας είναι μια μορφή κατάθλιψης που βιώνουν πολλές γυναίκες κατά το πρώτο διάστημα μετά την γέννα. Είναι μια κατάσταση που έρχεται σε αντιδιαστολή με την μεγάλη προσμονή που έχουν οι γονείς για τον ερχομό του νέου μέλους. Συνδέεται με οδυνηρά συναισθήματα και συνήθως δεν έχει προφανή αίτια. Εκδηλώνεται κυρίως με μειωμένη διάθεση, αδυναμία να υπάρξει συναισθηματικός δεσμός με το βρέφος και τάσεις για απομόνωση. Πρόκειται για ένα φαινόμενο αρκετά συχνό καθώς σύμφωνα με έρευνες μια στις δέκα γυναίκες έχουν επιλόχεια κατάθλιψη μετά τη γέννα τους. Είναι μια παθολογική κατάσταση, μη ελέγξιμη χωρίς τη βοήθεια ειδικού και συνδέεται ως επί το πλείστον με βιολογικούς παράγοντες.
Επικρατέστερες αιτιολογικές θεωρίες
Οι μεγάλες αλλαγές στο σώμα της γυναίκας σε ορμονικό επίπεδο φαίνεται να διεκδικούν τη θέση της βασικής αιτίας αλλά και το γενικότερο άγχος που δημιουργεί η άφιξη ενός μωρού επηρεάζει. Επιπρόσθετα γυναίκες με ιστορικό επιλόχειας κατάθλιψης είναι πιο πιθανόν να εμφανίσουν. Πέρα από τους βιολογικούς παράγοντες όμως αξίζει να αναφερθούμε και στο περιβάλλον. Σύμφωνα με έρευνες γυναίκες με προβλήματα στην συζυγική σχέση τείνουν να είναι πιο ευάλωτες.
Τί δεν είναι επιλόχεια κατάθλιψη;
Όπως συμβαίνει με πολλές διαταραχές έτσι και σ’ αυτήν την περίπτωση έχει αναπτυχθεί μια παραφιλολογία και πολύ συχνά η έλλειψη σωστής ενημέρωσης κάνει τους ανθρώπους πιο επιρρεπείς στο να στιγματίζουν τις γυναίκες που παλεύουν μ’ αυτόν τον αόρατο εχθρό. Πρέπει να τονίσουμε ότι η επιλόχεια κατάσταση αποτελεί ιατρική κατάσταση κατά την οποία η μητέρα δυστυχεί. Συνεπώς το να παρουσιάζεται ως μια άσπλαχνη φιγούρα, ανίκανη να εκτιμήσει το θείο δώρο είναι άτοπο και απαράδεκτο. Συχνά επίσης οι άνθρωποι επειδή αδυνατούν να εξηγήσουν την στάση της δε διστάζουν να βάλουν την ταμπέλα του παράφρονα ή αποδίδουν τη στάση της σε οκνηρία και της προσάπτουν τον τίτλο της κακής μητέρας. Οι γυναίκες λοιπόν πέρα από το τέρας της κατάθλιψης έχουν να διαχειριστούν όλα αυτά τα επικριτικά σχόλια που τις πνίγουν και μη γνωρίζοντας τί ακριβώς τους συμβαίνει έχουν την τάση να τα πιστεύουν. Πολλές μητέρες με επιλόχειο κατάθλιψη αυτοχαρακτηρίζονται ως ανεπαρκείς μητέρες και ο φόβος ότι θα στιγματιστούν ακόμα περισσότερο τις εμποδίζει να οδηγηθούν στον ειδικό. Εν έτει 2020 όλοι πρέπει να γνωρίζουν ότι η επιλόχεια κατάθλιψη ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΕΜΠΕΛΙΑ ΚΑΙ ΑΝΕΥΘΥΝΟΤΗΤΑ – ΕΙΝΑΙ ΠΑΘΗΣΗ.
Επίσης στο σημείο αυτό θα ήταν χρήσιμο να διαχωρίσουμε την απλή θλίψη που νιώθουν αρκετές γυναίκες μετά την εγκυμοσύνη και έχει συνήθως διάρκεια δέκα ημερών από την επιλόχειο κατάθλιψη. Εκείνη είναι δυνατόν να αντιμετωπιστεί αποκλειστικά από την στήριξη του οικογενειακού περιβάλλοντος. Όταν η θλίψη είναι παρατεταμένη και έχει διάρκεια μηνών μιλάμε για επιλόχεια κατάθλιψη η οποία αν δεν θεραπευτεί εγκαίρως μπορεί να οδηγήσει σε ψύχωση (παραισθήσεις, αυτοκτονικές τάσεις και προσπάθειες στο να υποστεί κακό το βρέφος).
Ποιά είναι τα σημάδια ότι μια γυναίκα πάσχει από επιλόχεια κατάθλιψη;
Το να γνωστοποιούνται τα σημάδια της επιλόχειας κατάστασης είναι μεγίστης σημασίας καθώς θα οδηγήσει αυτό στην άμεση αναγνώρισή τους και σε μετέπειτα ενέργειες για θεραπεία. Πρόκειται για μια νόσο που επηρεάζει το συναίσθημα, τη συμπεριφορά και τη σκέψη επομένως στα σημεία αυτά παρατηρούνται αλλαγές. Συγκεκριμένα η γυναίκα καταβάλλεται από ένα αίσθημα κενού και μια μόνιμή κακή διάθεση γεγονός που την κάνει ιδιαίτερα ευερέθιστη. Διακατέχεται από πανικό και βρίσκεται μόνιμα σε μια ανεξήγητη για τους άλλους και την ίδια σύγχυση. Αποφεύγει να ασχολείται με το μωρό της και δείχνει να την φοβίζει κάθε ενασχόληση που σχετίζεται μι’ αυτό. Μπορεί να διαμαρτύρεται συχνά για πονοκεφάλους και μια αίσθηση κόπωσης. Οι οικείοι της επίσης συχνά αναφέρουν ανεξήγητα κλάματα και μια τάση για απομόνωση. Πολλές γυναίκες επιπρόσθετα μπορεί να εκδηλώσουν βουλιμία ή αποστροφή προς το φαγητό. Συχνά παραμελούν εντελώς την εξωτερική τους εμφάνιση, ακόμη και την προσωπική τους υγιεινή. Όσον αφορά την κοινωνική τους ζωή οι γυναίκες με επιλόχεια κατάθλιψη στην πλειοψηφία τους αποφεύγουν κάθε κοινωνική επαφή και η έξοδος από το σπίτι τους μοιάζει βουνό.
Τί βιώνει η γυναίκα με επιλόχειο κατάθλιψη ;
Η γυναίκα που πάσχει από επιλόχεια κατάθλιψη έρχεται αντιμέτωπη με μια οδυνηρή ψυχική σύγκρουση. Κάθε ενασχόληση της με το μωρό της της δημιουργεί αποστροφή γεγονός που τη γεμίζει ενοχές. Συχνά κατηγορεί τον εαυτό της ότι δεν νοιάζεται για την οικογένειά της και θεωρεί ότι αυτό που της συμβαίνει είναι ευθύνη της. Επίσης όπως και σε όλες τις μορφές κατάθλιψης επικρατεί το αίσθημα του κενού και η αίσθηση ότι η ζωή έχει μικρή αξία. Όπως αναφέραμε πιο πάνω υπάρχουν συχνές εκδηλώσεις θυμού και εντάσεις ειδικά προς το σύζυγο ο οποίος αδυνατεί να καταλάβει τι συμβαίνει. Κάθε ενδιαφέρον για ζωή φαίνεται να εξασθενεί και δεν υπάρχει τίποτα από το οποίο μπορεί να αντλήσει ευχαρίστηση (Αυτό συνεπάγεται και μειωμένη επιθυμία για σεξουαλική επαφή). Η γυναίκα που νοσεί είναι συνεχώς σε ένα πανικό και νιώθει ότι έχει αναλάβει υποχρεώσεις στις οποίες δεν μπορεί να ανταπεξέλθει. Αυτό το γεγονός κλιμακώνει το άγχος της ότι κάτι κακό θα συμβεί στο μωρό και εκείνη δεν θα είναι σε θέση να βοηθήσει. Παράλληλα το άγχος της σχετίζεται και με την αίσθηση ότι θα την αποδοκιμάσουν και θα την χλευάσουν.
Πώς μπορώ να βοηθήσω τον εαυτό μου ;
Αρχικά όλες οι γυναίκες πρέπει να είναι ενήμερες τι ακριβώς συμβαίνει στο σώμα της από την αρχή της εγκυμοσύνης. Έτσι θα τους λυθούν ερωτηματικά και θα δείχνουν κατανόηση στις σταδιακές αλλαγές που θα ακολουθήσουν. Η είδηση της εγκυμοσύνης πέρα από αμέριστη χαρά (ειδικά αν το ζευγάρι προγραμμάτιζε την ερχομό ενός παιδιού), γεμίζει την γυναίκα και άγχος αν θα μπορεί να ανταποκριθεί τόσο σωματικά όσο και ψυχικά. Είναι σημαντικό κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης λοιπόν σας να εξακολουθείτε να κάνετε πράγματα που σας κάνουν χαρούμενες και να νιώθετε ενεργές.
Μετά τη γέννα
Συνήθως μετά τη γέννα ακολουθεί μια εξάντληση πράγμα απόλυτα φυσιολογικό καθώς το σώμα σας υπέστη τεράστιες αλλαγές και εν τέλει κατάφερε κάτι ύψιστο. Πλέον ο τίτλος της μαμάς σας ανήκει και βλέπετε παντού τριγύρω σας ενθουσιασμένα πρόσωπα να μιλούν για το μωρό σας, τις διαστάσεις του, σε ποιον μοιάζει κτλ. Τι συμβαίνει όταν εσείς αδυνατείτε να συμμεριστείτε αυτή τους την διάθεση; Αν μετά τη γέννα σας νιώσετε δυστυχισμένη, φοβισμένη και δεν έχετε κανένα ενδιαφέρον για το βρέφος αρχικά εξωτερικεύστε το.
1) Περιγράψτε ακριβώς πως νιώθετε. (Αν θεωρήσετε ότι οι δικοί σας άνθρωποι δε θα σας καταλάβουν, απευθυνθείτε σε κάποιο από το ιατρικό προσωπικό – Γι’ αυτούς τους ανθρώπους είναι κάτι σύνηθες αυτό που νιώθετε. ΔΕ ΘΑ ΣΟΚΑΡΙΣΤΟΥΝ.)
2) Aν συνεχίσετε να έχετε τα ίδια συμπτώματα η συστηματική ψυχοθεραπεία θα σας βοηθήσει. Θυμηθείτε οτι όσο πιο γρήγορα δράσετε τόσο πιο γρήγορα θα αρχίσετε να αντλείτε χαρά από αυτό που σας συμβαίνει. (Σε πιo βαριές περιπτώσεις ή όταν τα συμπτώματα δεν υποχωρούν ενδείκνυται η χρήση αντικαταθλιπτικών)
3) Μιλήστε με γυναίκες που πέρασαν επιλόχειο κατάθλιψη, θα σας βοηθήσει να συνειδητοποιήσετε ότι δεν είστε μόνη.
4) Προσπαθήστε να ξεκουράζεστε και να τρέφεστε σωστά.
5) Aφιερώστε χρόνο με τον σύζυγο σας και αποφύγετε να του προσάπτετε ευθύνες.
6) Προσπαθήστε να κρατάτε κάποιες στιγμές αγκαλιά το μωρό σας στη μέρα ή να περνάτε χρόνο μαζί ταΐζοντάς το, γενικώς όταν νιώσετε έτοιμη ελάτε πιο κοντά του (η σταδιακή αποκατάσταση του συναισθηματικού δεσμού θα βοηθήσει πολύ τη θεραπεία.)
7) Θυμηθείτε ότι είναι μια κατάσταση παροδική και θεραπεύσιμη.
Πώς μπορώ να βοηθήσω έναν δικό μου άνθρωπο που πάσχει από επιλόχεια κατάθλιψη;
Το πιο πιθανόν είναι κάποια στιγμή όλοι να έχουμε στον κύκλο μας μια γυναίκα με επιλόχειο κατάθλιψη. Πρόκειται για μια διαταραχή η οποία επηρεάζει άμεσα τους ανθρώπους που την περιβάλλουν καθώς γίνονται οι αποδέκτες της επιθετικότητάς της. Έτσι προς αποφυγήν των απογοητεύσεων θα πρέπει να υπάρχει καθολική ενημέρωση. Αν τελικά υπάρχει διάγνωση διατηρήστε την ψυχραιμία σας, η επιλόχεια κατάθλιψη συνήθως θεραπεύεται με επιτυχία. Αν έχετε κάποια απορία για τον τρόπο που πρέπει να φερθείτε μη διστάσετε να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας. Επίσης θα μπορούσατε να βοηθήσετε πρακτικά κάνοντας δουλειές στο σπίτι ή με τη φύλαξη του μωρού. Αν είστε ο σύζυγος είναι πιθανόν να νιώθετε ότι η κατάσταση αυτή σας πνίγει, θα μπορούσατε επομένως να λάβετε και εσείς ψυχολογική υποστήριξη. Πολύ πιθανόν είναι η γυναίκα να έχει πάρει ή να έχει χάσει βάρος ή ακόμα να παραμελεί εντελώς την εμφάνιση της. Η επικριτική στάση και τα σχόλια δεν είναι ο κατάλληλος τρόπος να επικοινωνήσετε τον προβληματισμό σας γι’ αυτό. Δείξτε την αγάπη σας στον άνθρωπό σας. Φροντίστε να σας νιώθει διπλά του και στις πιο σκοτεινές πλευρές του και όλοι μαζί θα βγείτε πιο δυνατοί. Θυμηθείτε ότι η μητρότητα από μόνη της είναι κάτι ασύλληπτο. Το σώμα και η ψυχή προετοιμάζεται για να υποδεχθεί μια νέα ζωή. Κάποιες φορές μπορεί να έχει λιγότερο ροζ αποχρώσεις από αυτές που παρουσιάζονται στις διαφημίσεις και αυτό είναι απλά…εντάξει .
Βιβλιογραφία:
Royal College of Psychiatrists – κατάθλιψη μετά τη γέννα
Δρ.Άδαμος Χατζηπαναγής , παιδίατρος (paidiatros.com)
psyxiatros.gr – Επιλόχεια Κατάθλιψη
Σε περίπτωση αυτοκτονικού ιδεασμού καλέστε στο: 1018 -24ωρη Γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία.