Ψυχαναγκασμοί
Οι ψυχαναγκασμοί ή αλλιώς ιδεοληψίες συνιστούν παρεισφαρητικές, επαναλαμβανόμενες και επίμονες σκέψεις, εικόνες ή παρορμήσεις που εμφανίζονται χωρίς το άτομο να τις θέλει και τις βιώνει ως εισβολή. Ενώ είναι ανεξέλεγκτες, ακατάλληλες και συνήθως φαίνονται παράλογες στο άτομο. Έχουν τέτοια ένταση και συχνότητα, ώστε να παρεμποδίζουν τις καθημερινές δραστηριότητες, να προκαλούν έντονο άγχος και υποκειμενική ενόχληση. Το άτομο προσπαθεί να αγνοήσει, να καταστείλει αυτές τις σκέψεις ή να τις εξουδετερώσει με κάποια άλλη σκέψη ή πράξη.
Ωστόσο, οι ψυχαναγκασμοί δεν συνιστούν απλώς υπερβολικές ανησυχίες για πραγματικές δυσκολίες της ζωής και το άτομο αντιλαμβάνεται ότι αποτελούν προϊόν του νου του. Αυτό που τους διαχωρίζει από τις συνήθεις απλώς επίμονες σκέψεις και υποδηλώνει την διαταραχή είναι η ένταση των σκέψεων, αφού διαρκούν για μεγάλο χρονικό διάστημα της ημέρας και επιφέρουν δυσφορία στο άτομο και δυσλειτουργία στην καθημερινότητά του .
Οι πιο συχνοί ψυχαναγκασμοί σχετίζονται με το φόβο της μόλυνσης, με σεξουαλικές ή επιθετικές παρορμήσεις, με θρησκευτικά θέματα, με τη συμμετρία και την τάξη. Συχνά τα άτομα καταφεύγουν σε αυτό που ονομάζουμε μαγική σκέψη, αφού πιστεύουν ότι αν σκεφτούν κάτι είναι πιθανό να συμβεί. Προσπαθούν να καταστείλουν τις σκέψεις τους, όμως αυτή η προσπάθεια έχει το παράδοξο αποτέλεσμα να επιφέρει αυξημένη ενασχόληση με τη σκέψη αυτή.
Στην πραγματικότητα, οι ψυχαναγκασμοί είναι ιδεοληψίες και προλήψεις, πιο συγκεκριμένα φοβίες και ανησυχίες που εγκαθίστανται στον ψυχισμό του ατόμου αφιλτράριστα. Ουσιαστικά, τα άτομα ωθούνται να ανακυκλώνουν μέσα στο μυαλό τους συγκεκριμένες σκέψεις ή παρορμήσεις υπό τη μορφή τελετουργικού και υποκύπτουν σε αυτές ώστε να μειώσουν παροδικά το έντονο άγχος που νιώθουν αν δεν τις πραγματοποιήσουν.
Καταναγκασμοί
Οι καταναγκασμοί συνιστούν επαναλαμβανόμενες και υπερβολικές συμπεριφορές ή και νοητικές πράξεις, που το άτομο αισθάνεται ότι είναι αναγκασμένο να τις εκτελέσει ώστε να αποφύγει το έντονο άγχος που βιώνει ή κάποια επικείμενη ανύπαρκτη καταστροφή. Αυτό που καθιστά μια συμπεριφορά καταναγκασμό είναι το γεγονός ότι το άτομο βιώνει αυτά τα τελετουργικά ως ανόητα ή παράλογα, δεν αντλεί ουσιαστική ευχαρίστηση από αυτά και νιώθει ότι αδυνατεί να σταματήσει να τα εκτελεί.
Οι πιο συχνοί καταναγκασμοί είναι:
- Έντονη ενασχόληση με την καθαριότητα και την τάξη συχνά με χρήση περίπλοκων τελετουργικών
- Επαναλαμβανόμενες πράξεις, οι οποίες λειτουργούν προστατευτικά κατά ένα μαγικό τρόπο, όπως το να μετρά ή να αγγίζει μέρη του σώματος.
- Συνεχής έλεγχος του ατόμου για το αν έχει εκτελέσει συγκεκριμένες πράξεις όπως για το αν έχει κλείσει τα φώτα στο σπίτι του.
Αντιμετώπιση
Ο στόχος είναι να κατορθώσει το άτομο να εκτεθεί στο άγχος που ενέχουν οι σκέψεις του και να κατορθώσει να το κατευνάσει χωρίς να καταφύγει σε καταναγκασμούς. Η αποφυγή αυξάνει τους ψυχαναγκασμούς.
Η θεραπεία που ενδείκνυται είναι :
- η ψυχοθεραπεία και κυρίως η γνωσιακή- συμπεριφορική προσέγγιση,
- οι ομάδες υποστήριξης
- η φαρμακοθεραπεία, κυρίως με αντικαταθλιπτικά, αγχολυτικά ή και νευροληπτικά φάρμακα.
Βιβλιογραφία:
Ψυχοπαθολογία του Kring-Davinson, Neale-Johnson κεφ. 5 σελ.205-6 εκδόσεις Gutenberg.
