Κουράστηκα να φοβάμαι και να αγχώνομαι για τα πάντα!!
Από την: Ανώνυμη
Αγαπητή μου,
αρχικά ευχαριστούμε που μοιράζεσαι μαζί μας λίγο από το βάρος και την κούραση που νιώθεις από το άγχος και τον φόβο σου. Είναι πολύ σημαντικό να εκφράζουμε αυτό που μας βαραίνει ακόμα και αν μοιάζει ολοκληρωτικό («για τα πάντα!»). Γιατί μιλώντας για όσα νιώθουμε τα βγάζουμε από το νοερό επίπεδο της σκέψης, τα κάνουμε πιο χειροπιαστά κι έτσι μπορούμε να δουλέψουμε με αυτά. Ακόμη πιο σημαντικό είναι να επιλέγουμε να κάνουμε τέτοια ανοίγματα σε ανθρώπους που ξέρουμε ότι θα αγκαλιάσουν το συναίσθημά μας ακόμη και αν δεν θέλουμε να πούμε πολλά. Ευχαριστούμε που επιλέγεις να το κάνεις εδώ και ελπίζουμε πέρα από την αγκαλιά να βρεις και μια ανακούφιση ή να σου ανοίξουμε νέους δρόμους σκέψης διαβάζοντας αυτές τις γραμμές.
Αφουγκράζομαι την κούραση αυτή από τον απλό και ευθύ τρόπο σου αλλά και επειδή διανύουμε μια περίοδο που, πράγματι, επιφέρει έντονη ψυχική κούραση από άγχος και φόβο σε ένα συλλογικό επίπεδο, για λόγους που δεν χρειάζεται να αναλύσω μιας και όλοι μας βιώνουμε τις επιπτώσεις αυτής της πανδημίας σε διάφορους τομείς της ζωής μας. Κατανοώ την κούραση αυτή γιατί απαιτούνται αρκετές συναισθηματικές αντοχές, η λεγόμενη ψυχική ανθεκτικότητα, για να μπορέσει να ανταποκριθεί κανείς και να είναι λειτουργικός υπό τέτοιες συνθήκες. Μάλιστα, αυτή την αντοχή κανείς δεν την αποκτά εφ’ όρου ζωής. Το χτίσιμο των αντοχών μας είναι μια συνεχής διαδικασία που καλούμαστε να κάνουμε κάθε φορά όταν προκύπτουν νέες προκλήσεις. Σημαντικά στοιχεία για να το καταφέρνουμε είναι να έχουμε ένα υποστηρικτικό περιβάλλον, μια εσωτερική πίστη στην αλλαγή, επιμονή στην προσπάθεια και την ικανότητα να αναγνωρίζουμε πότε χρειαζόμαστε βοήθεια, με ποιον τρόπο και να νιώθουμε άνετα να τη ζητάμε. Πώς νιώθεις σε σχέση με αυτά; Εντοπίζεις κάτι που ίσως θα μπορούσε να βελτιωθεί; Ας δούμε, λοιπόν, μαζί μερικά πράγματα που θα σε βοηθήσουν να δώσεις νόημα, να σκεφτείς την κρισιμότητα της κούρασής σου ή/και να ανακουφίσεις κάπως τα δύσκολα συναισθήματα.
Αρχικά, είναι πάντα χρήσιμο να αναρωτιόμαστε το μέγεθος αυτών των δύσκολων συναισθημάτων, την ποιότητά τους και να προσπαθούμε να δούμε τι θέλουν να μας πουν. Το άγχος είναι ένα καμπανάκι του οργανισμού για την αβεβαιότητα και την έλλειψη ελέγχου. Ο φόβος είναι επίσης η αγωνία για το άγνωστο. Οπότε και τα δυο ανακουφίζονται όταν αποκτούμε γνώση σε σχέση με όσα μας αγχώνουν- φοβίζουν κι όταν αναγνωρίζουμε τι είναι και τι όχι στον έλεγχό μας. Μπορείς να παρατηρήσεις, λοιπόν, τα συναισθήματα αυτά ως προς τη συχνότητά τους, την πηγή / αντικείμενό τους, την διάρκεια στον χρόνο και το πόσο γενικευμένα ή ειδικά είναι. Αυτό μπορεί να γίνει κρατώντας ένα ημερολόγιο για λίγο καιρό, όπου θα βαθμολογείς την έντασή τους κάθε μέρα, θα εντοπίζεις το αντικείμενό τους (π.χ. φόβος για υγεία), το πλαίσιο στο οποίο εμφανίστηκαν (π.χ. στη δουλειά) και αν τα έχεις ξανανιώσει στο παρελθόν (π.χ. αντίστοιχα φοβόμουν την περίοδο που..). Πιστεύεις σου ταιριάζει κάτι τέτοιο; Αν όχι μπορείς να προχωρήσεις στην παρατήρηση αυτή με έναν πιο ταιριαστό (ή πιο εκφραστικό) για εσένα τρόπο, με τον ίδιο όμως σκοπό. Έτσι, θα γνωρίσεις τα συναισθήματα αυτά παραπάνω και θα μπορείς να σπας το γνωστικό σφάλμα που κάνουμε συχνά λέγοντας το «για τα ΠΑΝΤΑ», που στην ουσία για το μυαλό μας σημαίνει «δεν αναγνωρίζω την απειλή, επομένως επιστράτευσε ό,τι έχεις και δεν έχεις ως προστασία!». Έτσι, εντοπίζεις καλύτερα μέρα με τη μέρα τις ανάγκες σου, στο εδώ και τώρα, και τι μπορείς να κάνεις για αυτές με βάση όσα είναι στον έλεγχό σου. Ίσως θυμηθείς τρόπους που βοήθησαν τον φόβο και το άγχος σου στο παρελθόν και βρεις κοινά χαρακτηριστικά ανάμεσα στα πλαίσια που σου προκαλούν αυτά τα συναισθήματα. Ίσως ακόμη εντοπίσεις παράγοντες που τα εντείνουν, όπως η μη αποτελεσματική επικοινωνία με κάποια άτομα, η μη τήρηση ορίων σε κάποιες σχέσεις, η ελλιπής πληροφόρηση ή και η χαοτική υπερπληροφόρηση κ.ά. και να προβείς σε αντίστοιχες αλλαγές στην καθημερινότητά σου που θα σε βοηθήσουν.
Μερικές ερωτήσεις που μπορείς να κάνεις στον εαυτό σου είναι:
– Έχω ξανανιώσει αντίστοιχο άγχος ή φόβο και αν ναι υπό ποιες συνθήκες;
– Τι με βοήθησε τότε να είμαι λειτουργική; (Παραπάνω γνώσεις για το αντικείμενο του φόβου/άγχους; Κάποιος φίλος που έχει νιώσει το ίδιο; Θεώρησα αυτό που συνέβαινε απλή ατυχία; )
– Τι με ανακουφίζει όταν νιώθω κούραση; Πόσο συχνά φροντίζω να χαλαρώνω από αυτές τις σκέψεις;
– Πόσο άνετα νιώθω να ζητάω βοήθεια; Ποιος έχει την γνώση και αντοχή να με βοηθήσει;
– Που βρίσκομαι όταν αγχώνομαι / φοβάμαι περισσότερο; Ποιοι είναι μπροστά; Τι καλούμαι να κάνω εκεί;
– Για πόσο συνεχόμενο διάστημα αισθάνομαι έτσι;
– Βρίσκει κανένας παράλογο / υπερβολικό το άγχος και τον φόβο μου; Νιώθει κάποιος άλλος έτσι;
Είναι σπουδαία ερώτηση αυτή η τελευταία αγαπητή μου, καθώς πολλές φορές εξωτερικές πιέσεις και συγκρίσεις που κάνουμε μας βάζουν σε μια θέση να φανούμε δυνατοί ακυρώνοντας το συναίσθημά μας και να πούμε «υπάρχουν και χειρότερα ας μην κάνω έτσι…» ή καλούμαστε να είμαστε δυνατοί για να στηρίξουμε άλλους. Αυτό μπορεί να εντείνει την κούραση καθώς ο οργανισμός μας προκειμένου να το αντιμετωπίσει θα το φέρνει ξανά και ξανά στην επιφάνεια. Άραγε ταυτίζεσαι κάπως με αυτό; Σκέψου το. Το πώς βιώνει ο καθένας μας τα πράγματα είναι ξεχωριστό και καλό είναι να αποδεχόμαστε το γεγονός ότι το δικό μας σώμα, το δικό μας μυαλό, με τις δικές μας εμπειρίες και γνώσεις για κάποιο λόγο μας χτυπάει το καμπανάκι έντονα, ασχέτως πόσο λογικό ή όχι φαίνεται στους άλλους αυτό. Έχε πίστη στα σημάδια που σου δείχνει το σώμα σου (όπως η κούραση) για το πόσο σημαντικό είναι αυτό που νιώθεις.
Με βάση, λοιπόν, τα παραπάνω αναρωτήσου αν μπορείς να κάνεις κάτι για την κούραση αυτή, αν τα εργαλεία που έχεις για να την αντιμετωπίζεις δεν είναι αρκετά ή έχει φτάσει να είναι ανυπόφορη, αν το περιβάλλον είναι αρκετά υποστηρικτικό και κατά πόσο ζητάς βοήθεια με ευθύ και ειλικρινή τρόπο ως προς την ανακούφιση κάποιων συναισθημάτων (π.χ. νιώθω έτσι, μπορείς να με βοηθήσεις; Θα ξεκούραζε το άγχος μου ή θα ανακούφιζε τον φόβο μου αν έκανες/έλεγες… ). Καλό είναι να σκεφτείς, αν νιώθεις αρκετά αδύναμη, την περίπτωση να συνεργαστείς με κάποιον ψυχολόγο σε αυτήν σου την προσπάθεια για να ανακαλύψετε μαζί τι σε βοηθάει και πόσο κρίσιμη είναι η κούρασή σου, καθώς δεν γνωρίζω αν για παράδειγμα κάποιος φόβος σου έχει γίνει φοβία (που είναι πιο ειδικός φόβος) ή κάποιο άγχος σου εμφανίζει κρίσεις, πράγματα που χρήζουν σίγουρα ειδικότερης αντιμετώπισης.
Έπειτα, θα ήθελα να ολοκληρώσω την σκέψη μου πάνω σε αυτό που εκφράζεις καλώντας σε να αναλογιστείς κάποια πράγματα που εντείνουν ή χαλαρώνουν αυτή την γενική αίσθηση της κούρασης τα οποία είναι :
- η κατανόηση της χρησιμότητας του άγχους και του φόβου και η αποδοχή ή όχι των συναισθημάτων αυτών ως επαναλαμβανόμενα στη ζωή μας,
- η έκθεση σε υπερπληροφόρηση / παραπληροφόρηση (π.χ. δεν χρειάζεται να ακούσουμε την ίδια είδηση από διαφορετικά κανάλια ή να αναζητούμε στοιχεία για τον φόβο μας στο χαοτικό διαδίκτυο, παρά να αναζητούμε λίγες, βασικές και έγκυρες πηγές ενημέρωσης από ειδικούς) και
- η αναγνώριση όσων είναι στον έλεγχό μας (π.χ. το αν θα νιώθουμε φόβο και άγχος δεν είναι, το τι θα κάνουμε με αυτά μπορεί να είναι)
Ξεκινώντας από το πρώτο, ο φόβος και το άγχος, όπως ίσως ήδη γνωρίζεις, είναι προστατευτικά συναισθήματα που στόχο έχουν να μας ενημερώνουν για κινδύνους γύρω μας. Είναι τα κόκκινα και πορτοκαλί φανάρια του οργανισμού μας! Το πιο λειτουργικό που μπορούμε να κάνουμε όταν τα βιώνουμε έντονα είναι να κάνουμε μια παύση, να επιστρατεύουμε έναν τρόπο χαλάρωσης, να παρατηρούμε σώμα και σκέψη, να ελέγχουμε τι θέλουν να μας πουν στο τώρα, να βρίσκουμε μια ανακουφιστική απάντηση (μπορώ να κάνω κάτι για αυτό τώρα; ) και να προχωράμε. Όπως και στα φανάρια στον δρόμο, αν δεν γνωρίζουμε πόσο ασφαλές είναι να προχωρήσουμε ελέγχουμε αν είμαστε σε θέση να σκεφτούμε τι θα κάνουμε, αν υπάρχει κίνδυνος στο τώρα και δίνουμε χρόνο. Γίνονται όμως πράγματι πολύ κουραστικά όταν δεν έχουμε εργαλεία από προηγούμενες εμπειρίες για να τα προσδιορίσουμε και να τα αντιμετωπίσουμε με έναν πιο λειτουργικό για εμάς τρόπο (όταν δεν έχουμε απάντηση δηλαδή). Το να μην έχουμε απαντήσεις, επίσης, είναι κάτι πολύ φυσικό και μέρος της ζωής, αφού αυτή είναι, δυστυχώς αλλά και ευτυχώς, απρόβλεπτη και διακρίνεται από συνεχή αλλαγή, σημαντικό στοιχείο για την εξέλιξη και την δημιουργία, οπότε τα δεδομένα και οι απαντήσεις αλλάζουν συνεχώς! Το τίμημα για την εξέλιξη αυτή είναι η κούραση που συνοδεύει τις περιόδους έντονης ανασφάλειας και αβεβαιότητας.
Έπειτα, η υπερπληροφόρηση και υπερέκθεση σε αγχωτικά / φοβικά ερεθίσματα κάνει την προσπάθεια αυτή πιο δύσκολη. Σε περιόδους κρίσεων, σαν αυτή που ζούμε, το άγχος και ο φόβος υπάρχουν και γύρω μας πολύ έντονα ως φαινόμενο της εποχής και ανατροφοδοτούνται συνεχώς από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ή και τα social media. Το έχεις παρατηρήσει να συμβαίνει; Σκέψου λίγο την έκθεση που έχουμε σε πληροφορίες που και μας αγχώνουν / φοβίζουν και δε μας δίνουν κάτι νέο να σκεφτούμε, παρά μόνο προσθέτουν στο άγχος και τον φόβο μας αναμασώντας την ίδια πληροφορία. Θα βοηθούσε αν έλεγχες, αν δεν το κάνεις ήδη, την υπερέκθεση στο άγχος και τον φόβο. Τα συναισθήματα αυτά χρειάζονται γνώσεις και ενημέρωση για να ανακουφιστούν, καθώς τροφοδοτούνται από την ανασφάλεια. Η υπερπληροφόρηση, ωστόσο, της εποχής, μήπως σε εκθέτει παραπάνω σε συνθήκες ανασφάλειας για θέματα που ίσως δεν σε αφορούν άμεσα ή επαναλαμβάνει πράγματα που ήδη ξέρεις; Προσπάθησε να ξεχωρίζεις τις πληροφορίες που χρειάζεσαι και να περιορίζεις τον χρόνο και τον τρόπο με τον οποίο θα ασχολείσαι με όσα σε αγχώνουν. Μπορείς να ορίσεις χρόνο και χώρο όπου θα αναλογίζεσαι τις ανησυχίες σου, θα τις απελευθερώνεις και θα τις διερευνάς. Διάκρινε την δική σου ανησυχία μέσα στο πλήθος φόβων που επικρατεί γύρω σου αυτή την περίοδο και αναγνώρισε τι σε βοηθάει να γνωρίζεις και τι είναι περιττό.
Όσον αφορά τώρα στην αίσθηση ελέγχου που επηρεάζει τα συναισθήματα αυτά, πέρα από το να αναγνωρίσεις σε αυτή τη ζωή τι είναι στον έλεγχό σου και τι όχι, θα βοηθούσε να αναρωτηθείς φυσικά υπό ποιες συνθήκες θα ένιωθες πιο ασφαλής να αντιμετωπίσεις αυτό που φοβάσαι (χωρίς να το αποφεύγεις) και αν κάποιες φορές η αβεβαιότητα μας βοηθάει. Άραγε έχει κάποιο νόημα για εσένα να μην είναι όλα στον έλεγχό μας; Τι θα γινόταν αν ήταν; Μήπως το να μην γνωρίζουμε πώς θα αντιμετωπίσουμε κάτι μας φέρνει μπροστά σε μια πληθώρα πιθανών κινήσεων αφού τίποτα δεν είναι βέβαιο; Νομίζω θα σε βοηθήσει πολύ το σχετικό άρθρο μας «Αντιμετωπίζοντας την Αβεβαιότητα» στο θέμα του ελέγχου. Προσωπικά έχω να πω ότι ίσως και να φέρνει κάτι θετικό. Μάλιστα εσύ, αγαπητή, το αποδεικνύεις έμπρακτα, καθώς επέλεξες να μας γράψεις για αυτό που νιώθεις, να λάβεις μια ανατροφοδότηση με έναν διαφορετικό τρόπο, να διερευνήσεις νέες οδούς ανακούφισης μέσα στην αβεβαιότητα αυτή. Ελπίζω να αντιλαμβάνεσαι πόσο δυνατή είναι αυτή η κίνησή σου.
Δώσε χρόνο, προσπάθησε να φροντίζεις τον εαυτό σου και θα δεις ότι θα έρθουν και άλλες όμορφες ιδέες για το πώς θα ανακουφίζεις την κούραση αυτή. Μια από αυτές, ως ψυχοθεραπεύτρια, έχω και εμπειρικά να σου καταθέσω ότι είναι το να επιλέγεις, όταν μπορείς, να βοηθάς στο άγχος / φόβο κάποιου άλλου. Όταν προσπαθείς να ανακουφίσεις τα συναισθήματα κάποιου, απομακρύνεσαι από το δικό σου βάρος, με έναν τρόπο όμως που βοηθάς και τον εαυτό σου να επεξεργαστεί εκείνη τη στιγμή τα ίδια συναισθήματα, σαν εξωτερικός παρατηρητής, συν ότι σαν διαδικασία σου θυμίζει ότι και μπορείς και έχεις τα μέσα να κάνεις αλλαγές γύρω σου ακόμη και σε συνθήκες ανασφάλειας και φόβου, οι οποίες αλλαγές αναπόφευκτα θα επηρεάσουν και το πώς νιώθεις εσύ.
