Καλησπέρα σας. Θα χρησιμοποιήσω ψευδώνυμο. Ας πούμε ότι το όνομα μου είναι Ελένη. Αγαπώ πολύ τη σελίδα σας, με βοηθάτε πολύ. Αυτό που θα ήθελα εγώ να πω, είναι ότι, δεν αντέχω τα τοξικά σχόλια που ακούω – κυρίως- από τον πατέρα μου. Είμαι 30 χρονών πια και αυτό που μπορώ να πω είναι ότι μια ζωή με θυμάμαι καταπιεσμένη, ακούγοντας συνεχώς σχόλια επικριτικά, τοξικά, εκφοβιστικά, χειριστικά και φράσεις του τύπου “τι θα πει ο κόσμος”. Ένα παράδειγμα που μπορώ να σας πω το οποίο ίσως να σας φανεί και αστείο η χαζό, αλλά σχολιάζει αρνητικά ακόμα κ το γεγονός ότι τις μέρες που δεν εργάζομαι, το ΣΚ δηλαδή, θέλω να μην ξυπνάω νωρίς διότι εκτός του ότι κοιμάμαι το βράδυ αργά γενικότερα έτσι κι αλλιώς, μου βγαίνει όλη η κούραση της εβδομάδας και θέλω να ξυπνήσω ό τι ώρα θελήσω εγώ, οπότε ακούω φράσεις του τύπου: “πάλι κοιμόσουν; μόνο αυτό κάνεις, δεν κάνεις τίποτα άλλο”. Γενικώς, σχολιάζει συνέχεια. Πώς μπορώ αυτό να το αντιμετωπίσω; Με ποιον τρόπο ή λόγια; Πολλές φορές μαγκώνω να αρθρώσω λέξη, νιώθω αμηχανία, ίσως και φόβο. Κυρίως, κάνω υπομονή, ότι δεν άκουσα. Αυτό που είπε, ότι αδιαφορώ ή το αντιμετωπίζω σαν πλάκα. Όμως όλο αυτό εμένα με επηρεάζει πολύ αρνητικά, το τραβάω όλο μέσα μου, θυμώνω πολύ και στεναχωριέμαι. Σας ευχαριστώ για τον χρόνο σας και για την βοήθεια που προσφέρετε.
Από την: Ελένη
Αγαπητή Ελένη,
καταρχάς θα θέλαμε να σε ευχαριστήσουμε για τα καλά σου λόγια και κυρίως που βρήκες το θάρρος να ανοιχτείς και να μοιραστείς μαζί μας την ιστορία σου γύρω από τις οικογενειακές σου σχέσεις και τις δυσκολίες που βιώνεις. Το να ανοιχτεί και να μιλήσει κάποιος για καταστάσεις που τον προβληματίζουν είναι το πιο μεγάλο βήμα αλλά και το πιο δύσκολο.
Από τα όσα μοιράστηκες μαζί μας βλέπω ότι ο πατέρας σου δίνει την εικόνα “τοξικού γονέα” κάτι που έχεις αναγνωρίσει και η ίδια καθώς τα επικριτικά, εκφοβιστικά και χειριστικά σχόλια που μας ανέφερες ανήκουν σε μοτίβα συμπεριφορών που χρησιμοποιούνται από τέτοιου είδους ανθρώπους. Έξαλλου γνωρίζουμε ότι οποιαδήποτε αρνητική συμπεριφορά που προκαλεί συναισθηματική βλάβη ή μολύνει τον τρόπο με τον οποίο ένα άτομο βλέπει τον εαυτό του, είναι τοξική. Αντιλαμβάνομαι τη δυσκολία που αντιμετωπίζεις σε καθημερινή βάση ούσα σε μια τέτοιου είδους σχέση με τον πατέρα σου και συναισθάνομαι το θυμό και τη στεναχώρια που βιώνεις.
Μεγαλώνοντας σε ένα τέτοιο περιβάλλον όπου τίποτα δεν είναι αρκετό κι ασκείται συνεχής κριτική ακόμη και για τα πιο ασήμαντα, όπως η ρουτίνα του ύπνου που μας ανέφερες, αποκτούμε υπερβολική αυτοκριτική και κατηγορούμε τον εαυτό μας για όλα και νιώθουμε ενοχές κάτι που έχεις εντοπίσει σε σένα. Επιπλέον, μεταξύ άλλων επιπτώσεων, όταν βιώνουμε τέτοιες καταστάσεις είναι να γινόμαστε ευαίσθητοι στην κριτική και να απαντάμε με θυμό, να έχουμε χαμηλή αυτοεκτίμηση και να αναζητούμε επιβεβαίωση από άλλους ως αποτέλεσμα της έλλειψης επιβεβαίωσης από σημαντικά πρόσωπα όπως οι γονείς μας. Αυτές είναι κάποιες από τις πολλές συνέπειες του να ζούμε σε μια τέτοια δύσκολη και ψυχοφθόρα συνθήκη.
Για να είμαστε σαφείς, ο «τοξικός γονέας» δεν είναι ένας ιατρικός όρος ή μια σαφώς καθορισμένη έννοια. Όταν οι άνθρωποι συζητούν για τοξικούς γονείς, συνήθως περιγράφουν γονείς που συμπεριφέρονται σταθερά με τρόπους που προκαλούν ενοχές, φόβο ή υποχρέωση στα παιδιά τους. Οι τοξικοί γονείς έχουν κάποια μοτίβα συμπεριφοράς στα οποία και είναι σημαντικό να σταθούμε ούτως ώστε να έχεις μια πλήρη εικόνα των καταστάσεων που μπορεί να έχεις συναντήσει ήδη και ίσως δεν γνώριζες ότι εντάσσονται στο πλαίσιο του όρου «τοξική σχέση».
Κάποια μοτίβα συμπεριφοράς, λοιπόν, είναι τα εξής:
• Εγωκεντρικές συμπεριφορές. Ο γονέας σας μπορεί να είναι συναισθηματικά μη διαθέσιμος, ναρκισσιστής ή ίσως αδιάφορος όταν πρόκειται για πράγματα που χρειάζεστε. Μπορεί να νιώθεις ότι όλες οι καταστάσεις επιστρέφουν στην ίδια ερώτηση: «Τι γίνεται με ΕΜΕΝΑ;»
• Σωματική και λεκτική κακοποίηση. Η κακοποίηση μπορεί να μην είναι πάντα χτύπημα, φωνές, απειλές ή κάτι εντελώς προφανές. Ενδέχεται να αντιμετωπίσετε πιο ανεπαίσθητη κατάχρηση όπως μετατόπιση ευθυνών, σιωπηλή μεταχείριση ή αίσθηση ότι ασφυκτιείτε.
• Ελεγχόμενες συμπεριφορές. Οι τοξικοί γονείς μπορεί να εισβάλουν στην ιδιωτικότητα σας ή να μην σας επιτρέψουν να πάρετε τις δικές σας αποφάσεις. Ή ίσως είναι υπερβολικά επικριτικοί και ελέγχουν τις αποφάσεις σας, ακόμη και ως ενήλικες.
• Χειριστικές συμπεριφορές. Ο γονιός σας μπορεί να προσπαθήσει να σας ελέγξει χρησιμοποιώντας την ενοχή ή την ντροπή για να παίξει με τα συναισθήματά σας. Οι τοξικοί γονείς μπορεί ακόμη και να κρατούν χρόνο, χρήματα ή άλλα αντικείμενα ως πιόνια στο παιχνίδι χειραγώγησής τους.
• Έλλειψη ορίων. Οι τοξικοί γονείς τείνουν να πιέζουν και να πιέζουν μέχρι να γίνει το δικό τους. Καθώς κουράζεστε από τις τακτικές τους, μπορεί απλώς να ενδώσετε σε ιδέες ή καταστάσεις από εξάντληση ή απογοήτευση.
Στην ερώτηση σου με ποιο τρόπο θα μπορούσες να το αντιμετωπίσεις αυτό θα ξεκινήσω από την διαπίστωση εκ μέρους σου ότι βιώνεις μια τοξική σχέση κάτι που έχεις καταφέρει ήδη. Μπορεί να είναι δύσκολο να συνειδητοποιήσεις ότι είσαι θύμα τοξικής ανατροφής ως παιδί. Αλλά όσο μεγαλώνεις, μπορεί να αναγνωρίζεις όλο και περισσότερο ότι αυτό που βίωσες δεν ήταν φυσιολογικό όπως και συνέβη. Όλοι οι γονείς κάνουν λάθη στην ανατροφή αφού δεν υπάρχει τέλειος γονέας αλλά υπάρχει μια σαφής γραμμή όταν υπάρχουν πάρα πολλά λάθη, οδηγούν σε ένα τοξικό περιβάλλον στο σπίτι. Είναι σημαντικό να κατανοήσεις πώς λειτουργεί ο κύκλος της τοξικότητας. Ένα τοξικό οικογενειακό σύστημα συχνά «κληρονομείται», προκαλώντας ζημιά από γενιά σε γενιά. Η αποδοχή σε δεύτερο επίπεδο ότι δεν ευθύνεσαι εσύ για την τοξική αυτή σχέση είναι πολύ χρήσιμη για την αποκατάσταση της ψυχικής σου ηρεμίας. Αλλά ακόμα και πάλι, είναι πολύ αγχωτικό να έχεις τοξικούς γονείς και περίγυρο οπότε χρειάζεσαι κάποιες στρατηγικές και κάποιες ερωτήσεις στοχασμού που θα σε βοηθήσουν να αντιμετωπίσεις τη δυσλειτουργία αυτή:
- Σταμάτα να προσπαθείς να τους ευχαριστήσεις. Είναι φυσιολογικό να θέλεις την έγκριση των γονιών σου, αλλά είναι σχεδόν αδύνατο να ευχαριστήσεις τους τοξικούς γονείς. Και το πιο σημαντικό, είναι η ζωή σου και έχεις το δικαίωμα να κάνεις τις επιλογές σου και να κάνεις αυτό που σε κάνει να νιώθεις καλά. Το να ζεις τη ζωή σου σύμφωνα με τις αξίες και τους στόχους κάποιου άλλου θα σε αφήσει χρόνια δυστυχισμένη και ανεκπλήρωτη. Όταν τους δίνεις αυτό το είδος εξουσίας, επιτρέπεις στους γονείς σου να καθορίσουν την αυτοεκτίμησή σου– για να σου πουν εάν είσαι έξυπνη επιτυχημένη.
Ερώτηση στοχασμού: Τι κάνεις για να ευχαριστήσεις τον πατέρα σου, παρόλο που δεν σου δίνει κάτι θετικό; Τι πρέπει να κάνεις για τον εαυτό σου ακόμα κι αν ο πατέρας σου το αποδοκιμάζει;
- Θέσε όρια. Τα όρια μας βοηθούν να θέτουμε σαφείς προσδοκίες και όρια για το πώς μπορούν να μας συμπεριφέρονται οι άλλοι. Τα όρια δημιουργούν συναισθηματικό και φυσικό χώρο ανάμεσα σε εσένα και σε όσους είναι τοξικοί απέναντι σου. Αυτό είναι πιθανότατα κάτι που δεν είχες ως παιδί, επομένως μπορεί να νιώθεις άβολα να θέσεις όρια και να αρχίσεις να λες στον πατέρα σου πώς θες να σου συμπεριφέρεται. Οι τοξικοί άνθρωποι αντιστέκονται στα όρια. Θέλουν να έχουν τον έλεγχο. Το να θέτεις όρια με τοξικούς ανθρώπους είναι δύσκολο γιατί δεν σέβονται τα όρια, αλλά μην το αφήσεις να σε αποτρέψει. Τα όρια είναι απαραίτητα για όλες τις υγιείς σχέσεις.
Ερώτηση στοχασμού: Ποια όρια χρειάζεσαι μέσα στη σχέση αυτή; Ποιο είναι ένα βήμα που μπορείς να κάνεις για να θέσεις αυτά τα όρια;
- Μην προσπαθήσεις να τους αλλάξεις. Το να προσπαθείς να αλλάξεις ανθρώπους που δεν θέλουν να αλλάξουν είναι σπατάλη ενέργειας (και θα σε αφήσει εξαιρετικά απογοητευμένη). Αντίθετα, εστίασε σε αυτό που μπορείτε να ελέγξεις – πώς ανταποκρίνεσαι στον πατέρα σου/γονείς/περίγυρο, τις επιλογές σου και τη συμπεριφορά σου.
Αναστοχαστική ερώτηση: Πώς προσπαθείς να αλλάξεις ή να «διορθώσεις» τον πατέρα σου; Όσον αφορά τη σχέση σου με τον πατέρα/τους γονείς σου, τι έχεις υπό έλεγχο;
- Φρόντισε τον εαυτό σου. Η ενασχόληση με τοξικούς γονείς είναι αγχωτική και αυτό το άγχος επηρεάζει τη συναισθηματική και σωματική σου υγεία. Είναι σημαντικό να φροντίζεις ιδιαίτερα τον εαυτό σου. Ξεκίνα με τα βασικά, όπως να τρως υγιεινά, να ξεκουράζεσαι και να κοιμάσαι αρκετά, να ασκείσαι να συνδέεσαι με θετικούς ανθρώπους, να αναγνωρίζεις τα συναισθήματά σου και να τους δίνεις μια υγιή διέξοδο, να έχεις υποστήριξη και να διασκεδάζεις. Θα είναι πιο εύκολο να θέσεις όρια, να επιλέξεις να ανταποκριθείς διαφορετικά ή να αποστασιοποιηθείς όταν είσαι στα καλύτερά σου σωματικά και συναισθηματικά.
Αναστοχαστικές ερωτήσεις: Αφιέρωσε λίγα λεπτά για να καθίσεις ήσυχα με τον εαυτό σου. Πώς αισθάνεσαι; Τι χρειάζεσαι αυτή τη στιγμή; Πώς μπορείς να δώσεις στον εαυτό σου περισσότερα από αυτά που χρειάζεσαι;
Η αλλαγή των τρόπων που συνδέεσαι με τον πατέρα σου κατά βάση αλλά και με όσους ανθρώπους είναι τοξικοί απέναντι σου μπορεί να είναι τρομακτική γιατί σίγουρα θα ανατρέψει το status quo. Είναι φυσικό οι τοξικοί άνθρωποι να αντιστέκονται στις αλλαγές που προσπαθείς να κάνεις. Οι μεταβάσεις είναι δύσκολες και αγχωτικές, αλλά το να θέσεις όρια είναι ο δρόμος προς την απελευθέρωση από την τοξική ενέργεια και τις προσδοκίες τους. Είσαι η μόνη που μπορείς να αλλάξεις τη σχέση σου με την οικογένειά σου και τον περίγυρο σου και μπορείς να ξεκινήσεις σήμερα.
Ελπίζω να κατάφερα με τα λόγια μου να μειώσω την απόγνωση που έχει δημιουργήσει αυτή η σχέση με τον πατέρα σου και να είδες μια χαραμάδα φωτός που θα φωτίσει το δρόμο σου προς την αναθεώρηση της σχέσης αυτής.
Είμαστε στη διάθεσή σου για ό,τι χρειαστείς.
