|
| Από τον/την: Μ.Γ. |
Αγαπητ@ Μ.Γ,
Αρχικά, θα θέλαμε να σε ευχαριστήσουμε που θέλησες να μας εκφράσεις τον προβληματισμό σου σχετικά με τα όρια. Επίσης, χαιρόμαστε πολύ που μας αναφέρεις ότι σε βοηθάμε. Το θέμα των ορίων είναι κάτι που απασχολεί πολύ τους ανθρώπους καθώς πολλοί δυσκολεύονται να θέσουν τα όρια τους, όπως μας αναφέρεις κι εσύ. Θα προσπαθήσω να σου απαντήσω και να καταφέρω να σε βοηθήσω. Μια μικρή διευκρίνιση. Επειδή, μέσα από το κείμενό σου δεν μπορώ να καταλάβω το φύλο σου, θα χρησιμοποιώ αυτό το σύμβολο (@) στις αντωνυμίες και στα επίθετα.
Τι είναι τα όρια; Καταρχάς, τα όρια είναι καθαρά υποκειμενικά και διαφέρουν σε κάθε άτομο. Ο κάθε άνθρωπος έχει διαφορετικά επίπεδα ανοχής στο τι επιτρέπει και τι δεν επιτρέπει να δέχεται από τους άλλους καθώς επίσης πολύ διαφορετικός και υποκειμενικός είναι ο τρόπος με τον οποίο το κάθε άτομο θέτει τα όριά του. Για να δώσουμε έναν ορισμό, το προσωπικό όριο του καθενός θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι σαν μια γραμμή που ορίζει ποιες συμπεριφορές των άλλων είναι αποδεκτές ή όχι για το κάθε άτομο. Τα όρια μπορεί να αφορούν σε συμπεριφορές, σε συναισθήματα, σε σωματικό επίπεδο κλπ. Τα όρια επίσης μεταβάλλονται αναλόγως της φάσης ζωής, των αναγκών του ατόμου την εκάστοτε περίοδο, της μορφής σχέσης κα. Με αυτό, θέλω να πω πως τα όρια τροποποιούνται και αλλάζουν με βάση τις ανάγκες μας. Γιατί οι ανάγκες μας είναι αυτές που μας οδηγούν στο να βάλουμε ή να μην βάλουμε όρια. Ένα παράδειγμα για να γίνουν πιο κατανοητά τα παραπάνω:
Το Χ άτομο έχει έναν φίλο που κάνουν ωραίες συζητήσεις, περνάνε χρόνο μαζί, μοιράζονται πράγματα. Σε αυτήν τη χρονική στιγμή το άτομο Χ χαλαρώνει τα όρια γιατί η ανάγκη του είναι να αφεθεί σε αυτή την σχέση καθώς το καλύπτει. Το άτομο Χ όμως μετά από κάποιο διάστημα αισθάνεται πως ο φίλος αυτός είναι πολύ διεκδικητικός και του ζητάει πολλά. Τότε το άτομο Χ αποφασίζει να εκφράσει αυτό που αισθάνεται λέγοντας πως περνάει πολύ καλά μαζί του, πως η σχέση τους είναι μια σχέση εγγύτητας και κοντινότητας όμως αυτή η διεκδίκηση δεν το καλύπτει και θα ήθελαν να βρούνε έναν νέο τρόπο προσέγγισης ώστε να είναι και τα δύο μέλη καλά μέσα σε αυτή την σχέση.
Το παραπάνω είναι ένα πάρα πολύ απλό παράδειγμα ώστε να μας γίνει σαφές ότι το να βάλουμε όριο δεν σημαίνει ότι θα γίνει με αυστηρό τρόπο, έντονα κι ότι θα δημιουργήσει απαραίτητα ρήξη στην σχέση. Ή ότι αν βάλουμε σε κάποιον τομέα της σχέσης κάποιο όριο αυτό είναι αμετάκλητο και δεν μπορεί να αλλάξει.
Αγαπητ@ Μ.Γ. μέσα στο κείμενό σου αναφέρεις έντονα την φράση “καλό παιδί” που κατά τα λεγόμενά σου δεν εκφράζεις αντιρρήσεις, ήσουν πάντα ήσυχ@ και αθόρυβ@. Αυτά τα χαρακτηριστικά, λοιπόν, σε κάνουν να μην γνωρίζεις τον τρόπο να βάλεις όριά στις σχέσεις σου καθώς ,όπως χαρακτηριστικά αναφέρεις, το μυαλό σου κολλάει και οι λέξεις δεν βγαίνουν ή δεν τις βρίσκεις. Μάλιστα αναφέρεις πως έτσι μεγάλωσες, έτσι σε έμαθαν. Αρχικά, θα ήταν πολύ χρήσιμο να σκεφτείς πότε κάποιος είναι καλό παιδί. Τι σημαίνει αυτό; Τι χαρακτηριστικά έχει ένα καλό παιδί και τι χαρακτηριστικά έχει ένα κακό παιδί. Καταλαβαίνω από αυτά που γράφεις πως σε ένα επίπεδο καλό παιδί είναι εκείνο που είναι ήσυχο, αθόρυβο και δεν φέρνει αντιρρήσεις. Ένα παιδί, ένας άνθρωπος γενικότερα που είναι έντονος, που εκφράζει τις ανάγκες και τις επιθυμίες του, που όταν δεν του αρέσει κάτι ή κάποιος το εκφράζει και λέει “όχι”, είναι για ΄σένα ένα “κακό” παιδί, ένας “κακός” άνθρωπος; Οι λέξεις “καλός” και “κακός” έχουν μια ηθική χροιά και η σημασία αυτών των λέξεων εξαρτάται από τις καταβολές του καθενός και τι χρωματισμό έχει δώσει σε αυτές τις λέξεις. Για κάποιους ένας καλός άνθρωπος είναι αυτός που βοηθάει τους άλλους, που δεν μιλάει, δεν φέρνει αντιρρήσεις, είναι συγκαταβατικός, λέει “ναι” συχνά και δεν διεκδικεί και πολλά από τους άλλους. Πρόσεξε όμως. Για τους άλλους είναι φαινομενικά καλός. Για τον εαυτό του όμως πώς αισθάνεται;
Επομένως, πριν βρεις τον τρόπο να θέσεις τα όριά σου σε όποιον και όποτε το θέλεις θα ήταν χρήσιμο να ρωτήσεις τον εαυτό σου αν όταν τα θέσεις αυτά τα όρια θα γίνεις ένα “κακό” παιδί. Επίσης, κι αν γίνεις “κακό” παιδί, τι θα συμβεί; Κοντολογίς, τα όρια τα θέτουμε όταν αισθανόμαστε ότι παραβιαζόμαστε σε κάποιον τομέα. Είναι μια πράξη αυτοφροντίδας, θα μπορούσαμε να πούμε, καθώς με αυτόν τον τρόπο σεβόμαστε τον εαυτό μας και τις ανάγκες του. Επίσης, εξελίσσουν τις σχέσεις και τις κάνουν πιο ειλικρινείς. Όταν δεχόμαστε τα πάντα, δεν αντιδράμε, δεν αφήνουμε τον εαυτό μας να εκφράσει ό,τι συναίσθημα αναδύεται αξίζει να αναρωτηθούμε τότε πόσο ειλικρινείς είμαστε με τον εαυτό μας και πόσο ειλικρινείς είμαστε και με τους άλλους. Επομένως, πριν βρεις τον τρόπο του να θέτεις όρια θα ήταν πολύ χρήσιμο να αναρωτηθείς γιατί δεν τα θέτεις και σε τι εξυπηρετεί αυτή η συμπεριφορά.
Για να απαντήσω ευθέως στην ερώτησή σου πώς βάζουμε όρια, τα όρια τα βάζει ο καθένας όταν αισθανθεί ότι παραβιάζεται, δεν καλύπτονται οι ανάγκες του, δεν του αρέσει μια συμπεριφορά και το εκφράζει. Ο καθένας προσαρμόζει τον τρόπο με τον οποίο θα το κάνει με βάση την προσωπικότητά του, τον ψυχισμό του, σε ποιον ή ποιους απευθύνεται. Πιστεύω πως δεν θα ήταν βοηθητικό για σένα να σου γράψω συγκεκριμένες εκφράσεις που θα πεις και θα περάσει το μήνυμα στους άλλους ότι τώρα βάζεις όρια. Εσύ θα βρεις τον τρόπο που θέλεις να το κάνεις. Θα σου παραθέσω και πάλι κάποια απλά παραδείγματα, κάποιες υποθετικές συνθήκες για να σε βοηθήσω να καταλάβεις όσα έχω πει μέχρι τώρα:
-μητέρα: θέλω να έρθεις να με βοηθήσεις αύριο στις 12 γιατί έχω να κουβαλήσω πολλά πράγματα από το σούπερ μάρκετ.
-παιδί: αύριο στις 12 δεν μπορώ να σε βοηθήσω γιατί…(θα είμαι στη δουλειά, γιατί έχω κανονίσει να πάω για καφέ, γιατί θέλω να ξεκουραστώ) όμως μπορούμε αν θέλεις να βρούμε μια άλλη ώρα που θα είναι πιο εύκολο για ‘μένα και να έρθω να σε βοηθήσω.
-φίλος Α: είμαι σε πολύ δύσκολη θέση, δεν έχω να πληρώσω τους λογαριασμούς, κρέμομαι από ‘σένα και χρειάζομαι να μου δανείσεις χρήματα.
-φίλος Β: σε καταλαβαίνω απόλυτα, καταλαβαίνω πόσο δύσκολα είσαι αυτή την περίοδο, όμως δεν μπορώ να σου δώσω χρήματα γιατί κι εγώ δεν είμαι άνετα στα οικονομικά μου. Όμως, είμαι εδώ και δίπλα σου να βρούμε μαζί τι μπορούμε να κάνουμε για να βρούμε μια λύση.
Κλείνοντας, είναι πολύ σημαντικό να αναφέρω πως οι άλλοι άνθρωποι μπορεί να παρουσιάσουν αντίσταση όταν θέτουμε ένα όριο κι αυτό συμβαίνει γιατί κι εκείνοι έχουν μια ανάγκη, μια επιθυμία που θέλουν να εκπληρωθεί και δεν εκπληρώνεται. Επομένως, χρειάζεται να εκπαιδεύσουμε τους ανθρώπους στο νέο τρόπο συμπεριφοράς μας. Να τους δώσουμε, δηλαδή, να καταλάβουν πως το ότι δεν θέλουμε ή δεν μπορούμε να εκπληρώσουμε την ανάγκη τους είναι κάτι πολύ θεμιτό, είναι κάτι που συμβαίνει πολύ συχνά χωρίς να υποβιβάζει ή να σημαίνει κάτι αυτό για την σχέση. Απλώς, η συγκεκριμένη ανάγκη σου δεν μπορεί να εκπληρωθεί από ‘μένα τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, ο συγκεκριμένος τρόπος συμπεριφοράς σου δεν με ικανοποιεί αυτήν τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Κι έτσι, βήμα-βήμα, οι σχέσεις θα αποκτήσουν την πραγματική τους διάσταση, με ειλικρίνεια και με σεβασμό στις ανάγκες του κάθε μέλους. Θέλει όμως, πρώτα απ’ όλα, προσωπική δουλειά.
Αγαπητ@ Μ.Γ, ελπίζω να σε βοήθησα κάπως να κατανοήσεις τι ακριβώς σημαίνει να βάζεις όρια. Ελπίζω σε αυτό το κείμενο να πήρες κάποιες απαντήσεις και να αποτελέσει την αφορμή για να κάνεις στον εαυτό σου τις κατάλληλες ερωτήσεις ώστε να βρεις τον τρόπο να θέσεις τα όριά σου εκεί που αισθάνεσαι ότι παραβιάζεσαι. Να είσαι καλά! Για οτιδήποτε χρειαστείς, μην διστάσεις να επικοινωνήσεις με την ιστοσελίδα μας.
Η στήλη Ψtalk έχει περισσότερο συμβουλευτικό χαρακτήρα και δεν αντικαθιστά την Ψυχοθεραπεία ή οποιονδήποτε άλλο τρόπο παρέμβασης.
Στείλε και εσύ τον δικό σου προβληματισμό ανώνυμα πατώντας στο κουμπί της αρχικής και λάβε απάντηση από ειδικό ψυχικής υγείας.
