Ψtalk: “Γενικά στεναχωριέμαι, νιώθω κούραση και δεν κοιμάμαι αρκετά”

Γενικά στενοχωριεμαι, νιώθω κούραση, εξάντληση και δεν κοιμάμαι αρκετές ώρες (7-8 ώρες) την ημέρα…

Από τον/την:Ε-Ν

---

Aγαπητή/έ Ε-Ν,

Σε ευχαριστούμε που μοιράστηκες μαζί μας την δυσκολία σου και επιθυμείς να κατανοήσεις κάποια πράγματα, τα οποία σε δυσκολεύουν. Είναι το πρώτο και σημαντικότερο βήμα. Από τις πληροφορίες που μας έχεις διαθέσει θα προσπαθήσω να προσεγγίσω το αίτημά σου, όσο το δυνατόν πιο ορθά και σφαιρικά.

Αρχικά, θα ήθελα να σταθώ στο ότι μας αναφέρεις τρεις σημαντικές συνθήκες, οι οποίες μας ορίζουν στην καθημερινότητα και στη ζωή μας, γενικότερα, όταν υφίστανται. Νιώθεις στενοχώρια, κούραση και εξάντληση και αντιλαμβάνομαι ότι αυτό πιθανότατα να συμβαίνει για ένα σεβαστό χρονικό διάστημα. Σίγουρα θα ήταν πολύ βοηθητικό εάν γνωρίζαμε, για ποιο λόγο/λόγους θεωρείς ότι νιώθεις έτσι. Εργάζεσαι πολλές ώρες; Συνέβη κάτι που σε αναστάτωσε και επηρεάζει και την ψυχολογική, αλλά και σωματική σου ευεξία; Ο ύπνος που κάνεις είναι συνεχής, διακεκομμένος ή ξαπλώνεις και δυσκολέυεσαι να σε πάρει ο ύπνος; Συμβαίνει τώρα ή έχει επαναληφθεί στο παρελθόν να νιώθεις έτσι και πότε;

Εάν υποθέσουμε ότι νιώθεις κούραση και εξάντληση, λόγω εργασιακής απασχόλησης είτε αυτή η κούραση είναι σωματική, είτε πνευματική, είτε και τα δύο, σημαίνει ότι ο οργανισμός σου σε προειδοποιεί ότι έχεις «φτάσει» και μπορεί «περάσει» κάποιο όριο και να έχεις οδηγηθεί σε αυτό που ονομάζουμε «επαγγελματική εξουθένωση». Η επαγγελματική εξουθένωση (burn out) ορίζεται ως μία στρεσογόνος και ψυχοπιεστική κατάσταση στο χώρο εργασίας, η οποία έχει να κάνει με την προσωπική αντίληψη του καθενός για τον εαυτό του και τους άλλους μέσα στον επαγγελματικό χώρο. Άτομα με burn out μπορεί να υποφέρουν από πονοκεφάλους, να αισθάνοναι ανεξήγητη κόπωση, να σκέφτονται αρνητικά, να παρουσιάζουν ευερεθιστότητα και διαταραγμένο ύπνο (δυσκολία να αποκοιμηθούν ή να σηκωθούν το πρωί, ταραγμένο ύπνο, πρόωρη αφύπνιση). Το άγχος και η πίεση που αισθάνονται είναι υψηλά, ενώ, συχνά αρρωσταίνουν και σωματικά, εφόσον η πνευματική κόπωση και η εξάντληση που νιώθουν, «ρίχνει» το ανοσοποιητικό σύστημα καθιστώντας τους ευάλωτους.

Η επαγγελματική εξουθένωση θα μπορούσε να είναι μια εξήγηση που να άπτεται και στα 3 κομμάτια που μας ανέφερες, καθώς η εργασία αποτελεί ένα μεγάλο μέρος της καθημερινότητάς μας. Από την άλλη, θα ήθελα να εστιάσουμε στο κομμάτι του ύπνου, το οποίο, εφόσον σε δυσκολεύει μπορεί να προκαλεί αυτά τα αισθήματα, είτε προερχόμενο από επαγγελματική εξουθένωση, είτε όχι.

Ο ύπνος αποτελεί μία φυσιολογική κατάσταση του οργανισμού που καταλαμβάνει σχεδόν το ένα τρίτο της ζωής ενός ανθρώπου. Κρίνεται ιδιαίτερα σημαντικό να έχουμε επαρκείς και ποιοτικές ώρες ύπνου για την καλή σωματική και ψυχική μας υγεία. Ο ρυθμός του ύπνου και της εγρήγορσης διαμορφώνεται από δύο εσωτερικούς βιολογικούς μηχανισμούς: τον κιρκαδιανό ρυθμό και τη λειτουργία της ομοιόστασης. Ο κιρκαδιανός ρυθμός αποτελεί ένα βιολογικό ρολόι που μας επιτρέπει να κοιμόμαστε, κατά τη διάρκεια της νύχτας και να ξυπνάμε το πρωί. Λειτουργεί με μεγάλη ακρίβεια, ακόμη και όταν οι εξωτερικές συνθήκες δεν προσφέρουν τις κατάλληλες πληροφορίες για την αναγνώριση της ώρας (π.χ. ηλιακό φως, θερμοκρασία). Η λειτουργία της ομοιόστασης ελέγχει την ανάγκη του οργανισμού για ύπνο. Για παράδειγμα, σε περιόδους στέρησης ύπνου, η ομοιόσταση λειτουργεί υπενθυμίζοντας στον οργανισμό ότι πρέπει να κοιμηθεί και ρυθμίζοντας την ένταση του ύπνου.

Ο σύγχρονος τρόπος ζωής, μας οδηγεί σε περιορισμένο ύπνο, ο οποίος με τη σειρά του παρεμβαίνει στον κιρκάδιο ρυθμό μας, τον ρυθμό που ορίζει την ετοιμότητα στο βάδισμα, την προσοχή στα αντανακλαστικά, τη γνωστική επάρκεια και τη μνήμη. Πέρα από τους επαγγελματίες που δεν έχουν σταθερό ωράριο, υπάρχει μια διευρυμένη ομάδα εργαζομένων που αρχίζουν σιγά–σιγά να αποκτούν έλλειμμα ύπνου, εξαιτίας αδυναμίας πρόβλεψης της λήξης της καθημερινής εργασίας τους, λόγω προθεσμιών παράδοσης και υπερωριών.

Η έλλειψη ύπνου επηρεάζει αρνητικά τις λειτουργίες του ανθρώπινου οργανισμού, προκαλώντας συμπεριφορικές, κινητικές και νευροφυσιολογικές αντιδράσεις. Το αποτέλεσμα είναι να προκαλούνται ελλείμματα προσοχής και μνήμης, αυξημένος κίνδυνος τροχαίων ατυχημάτων και σειρά άλλων ιατρικών ζητημάτων. Η στέρηση ύπνου συνδέεται επίσης με το στρες και το άγχος. Αν προϋπάρχουν των προβλημάτων ύπνου, τότε ο ελλιπής ύπνος τα επιδεινώνει. Επιπρόσθετα, ο μη καλός ύπνος συνδέεται με την τάση να επιλέγουμε πιο ανθυγιεινές τροφές. Παράλληλα, όταν συνηθίζουμε να κοιμόμαστε πιο αργά επιβραδύνεται η λειτουργία της πέψης κι ο μεταβολισμός μας δε λειτουργεί το ίδιο αποτελεσματικά. Τα ερευνητικά ευρήματα δείχνουν ότι η ανησυχία σχετικά με το αν θα τα καταφέρουμε να κοιμηθούμε, μπορεί να βλάψει περισσότερο απ’ ό,τι η ίδια η έλλειψη ύπνου. Εννοείται, ότι κάποιες φορές ο ανεπαρκής ύπνος είναι αναπόφευκτος και δε σηματοδοτεί απαραίτητα κάτι επιβλαβές. Αξίζει επίσης, να θυμόμαστε ότι υπάρχουν ατομικές διαφορές, οι οποίες ανακόπτουν τις αρνητικές επιδράσεις της στέρησης ύπνου, ενώ υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι έχουν μία γενετική τάση να χρειάζονται λιγότερο ύπνο.

Όλα τα παραπάνω, αναφέρονται ως ευρήματα μέσα από έρευνες και μελέτες που υπάρχουν για τον ύπνο, ως τα πιο βασικά, ώστε να μπορέσουμε να κατανοήσουμε  καλύτερα τον ύπνο και τις ωφέλειές του. Αναφέρεις ότι κοιμάσαι 7-8 ώρες που σύμφωνα με τους ειδικούς είναι ένα καλό και συνιστάμενο διάστημα για την βραδινή μας ανάπαυση. Μήπως δεν είναι η διάρκεια αυτό που σε δυσκολεύει, αλλά ο ρυθμός, οι ώρες που κοιμάσαι,  η δυσκολία να κοιμηθείς εξ’ αρχής ή η ένταση του ύπνου και εν τέλει το πόσο «βαθύς» είναι;

Κάποιες συμβουλές που θα ήταν βοηθητικές όσον αφορά τον ύπνο είναι:

• Να διατηρήσεις ένα σταθερό πρόγραμμα ύπνου.
• Να κοιμάσαι τουλάχιστον 7-8 ώρες ημερησίως.
• Να οργανώσεις τις δραστηριότητές σου μέσα στη μέρα, ώστε να μπορέσεις να κοιμηθείς χωρίς πολλές έγνοιες ή άγχος για όσα πράγματα ήθελες να κάνεις και δεν πρόλαβες.
• Προτού κοιμηθείς το βράδυ (1-2 ώρες) να αποφύγεις την κατανάλωση ροφημάτων που περιέχουν καφεΐνη (π.χ. καφέ, τσάι, σοκολάτα).
• Μην φας «βαριά» για βράδυ, αλλά μην πας για ύπνο με άδειο στομάχι.
• Η γυμναστική βοηθάει στο να μας «παίρνει ο ύπνος» ταχύτερα και να κοιμόμαστε καλύτερα και πιο «βαθιά».
• Απόφυγε, όσο είναι δυνατόν, τη χρήση οθονών (τηλεόραση, υπολογιστής, κινητό) πριν κοιμηθείς.
• Κάνε κάτι χαλαρωτικό πριν κοιμηθείς (π.χ. κάνε ένα ζεστό μπάνιο, άκου μουσική, διάβασε ένα βιβλίο).

Καταλήγοντας, είναι σημαντικό να μην αμελούμε τον προσωπικό μας χρόνο και την ανάπαυσή μας. Όπως ακριβώς οργανώνουμε τις υποχρεώσεις και τα καθήκοντά μας μέσα στη μέρα, έτσι να προγραμματίζουμε και τη χαλάρωση. Η πνευματική κόπωση δεν είναι άμεσα ορατή. Όμως χρειάζεται περισσότερο χρόνο ανάκαμψης από τη σωματική. Είναι σημαντικό να διερευνήσεις, εάν η δυσκολία στον ύπνο και η αίσθηση κόπωσης αποτελεί το αίτιο ή αποτελεί ένα αποτέλεσμα από κάποια εξωγενή ή ενδογενή συνθήκη που σε έχει δυσκολέψει, και μπορεί να προκαλεί, άγχος, δυσκολία στον ύπνο, εξάντληση, λύπη. Το να απευθυνθείς σε έναν ειδικό ψυχικής υγείας θα μπορούσε να σε βοηθήσει να βάλεις τις σκέψεις και τα συναισθήματά σου σε μια σειρά, ώστε να μπορέσεις να τα αναγνωρίσεις, να τα επεξεργαστείς και να ξεκινήσεις να χτίζεις κάποια πράγματα με τον εαυτό σου, ώστε να σε φροντίσεις παραπάνω.

Ελπίζω να σου φάνηκε εποικοδομητική αυτή η τοποθέτηση και παραμένουμε στη διάθεσή σου.

*Η στήλη Ψtalk έχει περισσότερο συμβουλευτικό χαρακτήρα και δεν αντικαθιστά την Ψυχοθεραπεία ή οποιονδήποτε άλλο τρόπο παρέμβασης.