“Εθισμός των social media”: Tι είναι αυτό για το οποίο ανησυχούν όλοι;
Photo by Edmont Dantes in pexels.com

“Εθισμός των social media”: Tι είναι αυτό για το οποίο ανησυχούν όλοι;

Το περασμένο έτος σημειώθηκαν 5 δισεκατομμύρια χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, γεγονός που αποδεικνύει την ευρεία απήχηση που λαμβάνουν τα μέσα αυτά παγκοσμίως από άτομα κάθε ηλικίας. Μεταξύ των πιο δημοφιλή εφαρμογών ήταν το «Facebook», το «YouTube», το «WhatsApp», το «TikTok» και το «Instagram» (We Are Social & Meltwater, 2024).

Οι συζητήσεις για τη χρησιμότητα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, αλλά και των πιθανών κινδύνων που ενδέχεται να ελλοχεύουν αυξάνονται και πληθύνονται. Τα αποτελέσματα, μάλιστα, των ερευνών έρχονται να εντείνουν τον διάλογο που γίνεται, καθώς φαίνεται να είναι αντιφατικά μεταξύ τους. Ορισμένες μελέτες υποστηρίζουν πως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να ωφελήσουν τους χρήστες τους με ποικίλους τρόπους (Clark et al., 2018). Ενδεικτικά, πρόσφατη έρευνα αποκαλύπτει πως τα social media μπορούν να γίνουν αρωγοί για άτομα που θέλουν να αναζητήσουν βοήθεια για θέματα υγείας, ενώ δύνανται να φέρουν σε επαφή τον καθένα μας με αγαπημένα πρόσωπα (Weinstein et al., 2021). Στον αντίποδα, μελέτες επισημαίνουν πως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να έχουν σοβαρές επιπτώσεις στους χρήστες τους.

Σε αυτήν την πλευρά της ιστορίας ανήκει και ο λεγόμενος «εθισμός» στα social media. Αρχικά, χρειάζεται να σημειωθεί πως δεν υπάρχει επίσημη διάγνωση ως «εθισμός των social media» και για αυτόν τον λόγο αξιοποιούνται ποικίλοι όροι προκειμένου να περιγράψουν την ίδια συμπεριφορά. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται η «προβληματική» (Shensa et al., 2017), «δυσλειτουργική» (Bányai et al., 2017), ή «διαταραγμένη» (van den Eijnden et al., 2018) χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Πρώτα ο Andreassen (2015) παρατήρησε ορισμένα χαρακτηριστικά εθισμού σε αυτήν την υπερβολική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Ο ίδιος, μάλιστα, κατέληξε πως ο «εθισμός» στα social media διακρίνεται από μία υπερβολική ανησυχία των χρηστών για αυτά, η οποία προκαλεί την ανάγκη για συνεχή ενασχόληση. Το άτομο προτιμά να αφιερώνει υπερβολικό χρόνο σε αυτά παραμερίζοντας σε πολλές περιπτώσεις σημαντικές πτυχές της καθημερινότητάς του και βλάπτοντας παράλληλα την ψυχική του υγεία (Andreanssen & Pallesen, 2014, original as cited by Shensa et al., 2017, p. 151 secondary). Παρόλο αυτά υφίστανται πολλοί ορισμοί για την υπερβολική χρήση των μέσων δικτύωσης, γεγονός που αποδεικνύει την ασάφεια αυτού του ερευνητικού πλαισίου που τα τελευταία χρόνια αρχίζει να καταλαμβάνει μεγαλύτερο μέρος στη διεθνή βιβλιογραφία.

Παρά την απουσία επίσημης διάγνωσης, τα αποτελέσματα αυτού του συμπεριφορικού μοτίβου έχουν διερευνηθεί από πολλές μελέτες και είναι ιδιαίτερα αρνητικά για το άτομο. Ειδικότερα, η υπερβολική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έχει συσχετιστεί με χαμηλή εργασιακή απόδοση (Xanidis & Brignell, 2016), διαταραγμένες κοινωνικές συναναστροφές (Muller et al., 2016), δυσκολίες στον ύπνο (Wolniczac et al., 2013), μειωμένη ικανοποίηση από τη ζωή (Brachnio et al., 2016), αισθήματα ζήλειας, άγχος και κατάθλιψη (Pantic, 2014).

Η σύνδεση του εθισμού στα social media με την ψυχική υγεία είναι εμφανής από ποικίλες μελέτες. Η πλειοψηφία αυτών εστιάζουν κυρίως στα παιδιά και τους εφήβους και υποστηρίζουν πως η ηλικιακή αυτή ομάδα έχει αυξημένες πιθανότητες να δυσκολεύεται στη ρύθμιση των συναισθημάτων της (Marino et al., 2020), να αναφέρει αισθήματα μοναξιάς (Huang, 2022) ή χαμηλή αυτοεκτίμηση (Shannon et al., 2022). Νεαρά άτομα που υποφέρουν από υψηλά επίπεδα άγχους καταφεύγουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προκειμένου να ανακουφιστούν από αυτά τα συναισθήματα και να ξεφύγουν από τη δύσκολη καθημερινότητα που μπορεί να έχουν (Simsek et al, 2019). Επιπλέον, παιδιά τα οποία δυσκολεύονται να παρευρίσκονται ανάμεσα σε πολύ κόσμο και δεν αισθάνονται άνετα να επικοινωνούν συχνά με αγνώστους, φαίνεται να αφιερώνουν μεγάλο μέρος από τον χρόνο τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (Caner et al., 2022).

Γίνεται σαφές, λοιπόν, πως ο λεγόμενος «εθισμός» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες σε ένα μεγάλο εύρος της καθημερινότητάς μας. Παρόλο αυτά, το γεγονός πως δεν υπάρχει ένας σαφής ορισμός για αυτή τη δυσλειτουργική χρήση, καθώς και μία επίσημη διάγνωση, οδηγεί σε ειδικούς χειρισμούς από την κοινωνία και κυρίως από τους ειδήμονες. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αν και έχουν συνδεθεί στο μυαλό πολλών με σοβαρές συνέπειες, παρέχουν αρκετά οφέλη στις ζωές πολλών ανθρώπων τα οποία δεν μπορούμε να λησμονούμε.

Βιβλιογραφία:

  1. Andreassen, C.S. (2015, June). Online social network site addiction: A comprehensive review. Current Addiction Reports, 2, 175-184. https://doi-org.salford.idm.oclc.org/10.1007/s40429-015-0056-9
  2. Bachnio, A., Przepiorka, A., & Pantic, I. (2016, February). Association between facebook addiction, self-esteem and life satisfaction: A cross-sectional study. Computers in Human Behavior, 55, 701-705. https://doi.org/10.1016/j.chb.2015.10.026
  3. Bányai, F., Zsila, A., Király, A., Maraz, A., Elekes, Z., Griffiths, M. D., Andreassen, C. S., & Demetrovics, Z. (2017, January). Problematic social media use: Results from a large-scale nationally representative adolescent sample. Plos One, 12(1), e0169839. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0169839
  4. Caner, N., Efe, Y. S., & Başdaş, O. (2022, June). The contribution of social media addiction to adolescent life: Social appearance anxiety. Current Psychology, 41, 8424-8433. https://doi.org/10.1007/s12144-022-03280-y
  5. Clark, J. L., Algoe, S. B., & Green, M. C. (2018). Social network sites and well-being: The role of social connection. Current Directions in Psychological Science, 27(1), 32-37.                                           https://doi-org.salford.idm.oclc.org/10.1177/0963721417730833
  6. Huang, C. (2020, December). A meta-analysis of the problematic social media use and mental health. International Journal of Social Psychiatry, 68(1), 12-33. https://doi-org.salford.idm.oclc.org/10.1177/0020764020978434
  7. Marino, C., Gini, G., Angelini, F., Vieno, A., & Spada, M. M. (2020, June). Social norms and e-motions in problematic social media use among adolescents. Addictive Behaviors Reports, 11, 100250. https://doi.org/10.1016/j.abrep.2020.100250
  8. Müller, K. W., Dreier, M., Beutel, M. E., Duven, E., Giralt, S., &  Wölfling, K. (2016, February). A hidden type of internet addiction? Intense and addictive use of social networking sites in adolescents. Computers in Human Behavior, 55, 172-177. https://doi.org/10.1016/j.chb.2015.09.007
  9. Pantic, I. (2014, October). Online social networking and mental health. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 17(10), 652-657. https://doi.org/10.1089/cyber.2014.0070
  10. Shannon, H., Bush, K., Villeneuve, P. J., Hellemans, K. G. C., & Guimond, S. (2022, April). Problematic social media use in adolescents and young adults: Systematic review and meta-analysis. JMIR Mental Health, 9(4), e33450. https://doi.org/10.2196/33450
  11. Shensa, A., Escobar-Viera, C. G., Sidani, J. E., Bowman, N. D., Marsal, M. P., & Brimack, B. A. (2017). Problematic social media use and depressive symptoms among U.S. young adults: A nationally-representative study. Social Science & Medicine, 182, 150-157. https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2017.03.061
  12. Simsek, A., Elciyar, K., & Kizilhan, T. (2019, April). A comparative study on social media addiction of high school and university students. Contemporary Educational Technology, 10(2), 106-119. https://doi.org/10.30935/cet.554452
  13. Van den Eijnden R., Koning I., Doornwaard S., van Gurp F., Bogt T. T. (2018, September). The impact of heavy and disordered use of games and social media on adolescents’ psychological, social, and school functioning. Journal of Behavioral Addiction, 7(3), 697-706. https://doi-org.salford.idm.oclc.org/10.1556/2006.7.2018.65
  14. We Are Social, & Meltwater. (2024). The complete digital 2024 global overview report. We Are Social. https://www.wearesocial.com/digital-2024
  15. Weinstein, E., Kleiman, E. M., Franz, P. J., Joyce, V. W., Nash, C. C., Buonopane, R. J., & Nock, M. K. (2021, February). Positive and negative uses of social media among adolescents hospitalized for suicidal behavior. Journal of Adolescence, 87, 63-73. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2020.12.003
  16. Wolniczak, I., Caceres-DelAguila, J. A., Palma-Ardiles, G., Arroyo, K. J., Solis-Visscher, R., Paredes-Yauri, S., Mego-AquijeK., & Bernabe-Ortiz, A. (2013, March). Association between facebook dependence and poor sleep quality: A study in a sample of undergraduate students in Peru. Plos One, 8(3), e59087. doi:10.1371/journal.pone.0059087
  17. Xanidis, N., & Brigness, C. M. (2016, February). The association between the use of social network sites, sleep quality and cognitive function during the day. Computers in Human Behavior, 55, 121-126. https://doi.org/10.1016/j.chb.2015.09.004

Επιμέλεια άρθρου: Τυρλή Αικατερίνη

ΚοινοποίησηFacebookLinkedIn
Συμμετοχή στη συζήτηση

Archives

Categories

WP2Social Auto Publish Powered By : XYZScripts.com