Είμαστε πράγματι ψυχικά υγιείς οι μη διαγνωσμένοι ως ψυχικά ασθενείς;
Η 10η Οκτωβρίου κάθε χρόνο είναι σε παγκόσμιο επίπεδο αφιερωμένη στην ψυχική υγεία. Πιο συγκεκριμένα, είναι αφιερωμένη στην προαγωγή της ψυχικής υγείας και συνάμα την καταπολέμηση του στίγματος που συνοδεύει τις ψυχικές ασθένειες. Τί ακριβώς είναι όμως η ψυχική υγεία; Ποια κριτήρια πρέπει να πληροί κανείς προκειμένου να χαρακτηρίζεται ως ένα ψυχικά υγιές άτομο;
Μέσα στα χρόνια έχουν γίνει ποικίλες απόπειρες να οριστεί με ακρίβεια και σαφήνεια η ψυχική υγεία, από διάφορες σκοπιές και προσεγγίσεις. Μέχρι στιγμής όμως δεν έχει επιτευχθεί ένας ολοκληρωμένος, εξ όλων αποδεκτός ορισμός για την έννοια. Το μόνο σίγουρο είναι πως η ψυχική υγεία είναι πολυδιάστατη. Συνίσταται από μια πληθώρα πραγμάτων και δεν αναφέρεται μόνο στην απουσία ψυχικής ασθένειας.
Το 1948, ο ΠΟΥ περιέγραψε την ψυχική υγεία ως «μια κατάσταση συναισθηματικής ευεξίας στην οποία το άτομο συνειδητοποιεί τις δικές του ικανότητες, μπορεί να αντιμετωπίσει τα καθημερινά άγχη της ζωής, να ζει και να εργάζεται παραγωγικά και με άνεση και να είναι σε θέση να συνεισφέρει στην κοινότητά του». Από το παραπάνω γίνεται αμέσως σαφές πως πέρα από την έλλειψη ασθένειας, κάποια από τα «κριτήρια» που συμπεριλαμβάνονται στον ορισμό της ψυχικής υγείας είναι η αυτοεκτίμηση, η αυτοκυριαρχία, η αυτονομία, η ικανότητα ορθής διαχείρισης των συναισθημάτων, η διατήρηση σταθερών και ουσιαστικών διαπροσωπικών σχέσεων, η γενικότερη αίσθηση ευεξίας, η καθημερινή λειτουργικότητα. Επιπλέον, με την πρόοδο που έχει σημειωθεί τα τελευταία χρόνια στο πεδίο των νευροεπιστημών, γνωρίζουμε πια πως η ψυχολογία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την φυσιολογία και κατ’ επέκταση με την σωματική υγεία, δεδομένου πως οι ψυχικές και συμπεριφορικές διαταραχές έχουν ως επί το πλείστον τη βάση τους σε βιοχημικές και εγκεφαλικές λειτουργίες.
Είναι παγιωμένο λοιπόν πια πως η ψυχική υγεία αφορά -απλουστευμένα- το σύνολο της λειτουργικότητας που έχει το άτομο σε διάφορες πτυχές του. Επομένως, αν κάναμε δειλά μια προσπάθεια περιγραφής της ψυχικής υγείας, θα λέγαμε πως είναι πολλά περισσότερα από το να μην πάσχω από κατάθλιψη, να μην έχω διαγνωσθεί με διπολική διαταραχή, να μην υποφέρω από κρίσεις πανικού. Είναι επίσης το να νιώθω καλά με τον εαυτό μου, να αντιμετωπίζω με ωφέλιμο – για εμένα- τρόπο ό,τι συμβαίνει γύρω μου, να έχω υγιείς σχέσεις, να πορεύομαι με ευνοϊκά για τον εαυτό μου μοτίβα συμπεριφοράς κοκ..
Δυστυχώς στα περισσότερα μέρη του κόσμου, ακόμα και σήμερα η ψυχική υγεία δεν επιδέχεται της δέουσας προσοχής και σημασίας και παραγκωνίζεται, σε αντίθεση με τη σωματική. Αν κάτι προκύπτει όμως από όλα τα προαναφερθέντα είναι πως η ψυχική υγεία μας αφορά όλους, ακριβώς γιατί δε σταματά στην απουσία ασθένειας. Το ότι δεν είναι κάποιος ψυχικά ασθενής και δεν έχει διαγνωστεί με κάποια διαταραχή, δεν συνεπάγεται πως είναι ψυχικά υγιής. Όταν αυτό γίνει κατανοητό και αφομοιωθεί από το σύνολο του πληθυσμού, τότε θα υπάρξει η δυνατότητα πραγματικής προαγωγής της ψυχικής υγείας, ολιστικά και σε κάθε της επιμέρους μορφή.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- A Handbook for the Study of Mental Health Second Edition: Social Contexts, Theories, and Systems. Επιμέλεια Teresa L. Scheid & Tony N. Brown. Cambridge University Press 2010.
- Έκθεση για την Παγκόσμια Υγεία, 2001. Ψυχική Υγεία: Νέα Αντίληψη, Νέα Ελπίδα, Π.Ο.Υ.
Oι εικόνες ανακτήθηκαν από το www.unsplash.com.
