Ποιός Έχει τον Έλεγχο; Μέρος 1ο
Ποιός Έχει τον Έλεγχο; Μέρος 1ο

Ποιός Έχει τον Έλεγχο; Μέρος 1ο


Αν σου έκανα την ερώτηση: «Ελέγχεις πλήρως το σώμα σου;», πιθανότατα θα μου απαντούσες «Φυσικά!». Εκ πρώτης όψεως αυτή φαίνεται να είναι η λογική απάντηση. Αυτός που “ελέγχει” το σώμα μου, είμαι “εγώ”. Τα εισαγωγικά δεν μπήκαν τυχαία, στις λέξεις ελέγχει και εγώ. Σε αυτήν την τριλογία άρθρων, θα ασχοληθούμε με την έννοια του ελέγχου, όχι μόνο του σώματος, αλλά και του μυαλού. Ελέγχουμε εμείς το σώμα μας, ή μήπως μας ελέγχει εκείνο; Έχουμε στην πραγματικότητα τον έλεγχο ή έχουμε απλώς μια ψευδαίσθηση; Υπάρχει κάποιος ή κάτι που μπορεί να κρύβεται πίσω από όλο αυτό;

Μυαλό που Ελέγχει το Σώμα

Ξεκινώντας, ας δούμε ποια κομμάτια είναι υπό τον έλεγχο του εαυτού μας και ποια υπό τον έλεγχο του εγκεφάλου μας (σε λίγο θα καταλάβεις γιατί υπήρξε αυτός ο διαχωρισμός). Έχεις τον έλεγχο των κινήσεων του σώματος σου. Εκτός των περιπτώσεων όπου κάποιο δυστύχημα ή κάποια ασθένεια σου έχει στερήσει αυτήν την ικανότητα, μπορείς να κουνήσεις κάθε μυ του σώματος σου, με μια σου σκέψη. Αυτήν τη στιγμή, δίνω εντολή στα χέρια και τα δάχτυλά μου να πληκτρολογήσουν αυτές τις λέξεις. Έχω τον έλεγχο των χεριών και τον ποδιών μου, και οποιουδήποτε μυ που είναι υπεύθυνος για την κίνηση. Όχι όμως κατά τη διάρκεια του ύπνου REM, όπως είδαμε και σε προηγούμενο άρθρο (upnos-gnorizoume-ti-pragmatika-einai). Κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης του ύπνου, ο εγκέφαλος διακόπτει την λειτουργία των μυών, για να προστατέψει το σώμα από ανεπαίσθητες κινήσεις. Δεν είναι όμως η μοναδική φορά που ο εγκέφαλος αναλαμβάνει τα ηνία για να μας προστατέψει.

Μπορείς να ανοιγοκλείσεις τα μάτια σου όποτε και όσες φορές θέλεις, όμως το 99,9% της ημέρας, τα ανοιγοκλείνει ο εγκέφαλος σου. Μπορείς να εισπνεύσεις και να εκπνευσεις όποτε το επιλέξεις. Όπως αυτή τη στιγμή που στο υπενθύμισα. Όμως πάλι, με το πέρας μερικών δευτερολέπτων, η αναπνοή σου θα ρυθμίζεται από τον “αυτόματο πιλότο”. Δε σου αρκούν αυτά; Λοιπόν, τα μαλλιά και τα νύχια σου μεγαλώνουν χωρίς καμία δική σου εντολή. Το στομάχι σου χωνεύει το φαγητό που μόλις έφαγες, είτε του το ζητήσεις είτε όχι. Η θερμοκρασία του σώματός σου βρίσκεται γύρω στους 36,5 °C και δεν μπορείς να την αυξήσεις, ούτε να τη μειώσεις με τη θέληση σου. Έχεις τη δυνατότητα να κρατήσεις την αναπνοή σου για μερικά λεπτά, όμως δεν μπορείς ούτε για ένα δευτερόλεπτο να κάνεις την καρδιά σου να σταματήσει να χτυπά. Ούτε μπορείς να ελέγξεις τον ρυθμό της. Υπάρχουν τόσες άλλες διεργασίες που πραγματοποιούνται στο σώμα σου (διατήρηση του επιπέδου του ζαχάρου, παραγωγή σάλιου, έμμηνος ρύση κ.α.), που γίνονται “παρά την θέληση σου”.

Ο εγκέφαλος σου επιτρέπει μερικές φορές να κάτσεις στο “πιλοτήριο”, άλλες φορές σε παρακάμπτει και πολλές φορές σε αγνοεί εντελώς. Είναι δύσκολο οπότε να καθορίσουμε, ποιός πραγματικά έχει τον έλεγχο του σώματός μας. Τον έχεις εσύ; Τον έχει ο εγκέφαλός σου; Ή μήπως κανείς απ’ τους δύο;

Σώμα που Ελέγχει το Μυαλό

Αν σε ρωτούσα πόσους εγκεφάλους πιστεύεις πως έχεις, ποια θα ήταν η απάντησή σου; Πέρα απ’ την απάντηση «Άσε μας ρε φίλε!», κατά πάσα πιθανότητα θα μου απαντούσες έναν. Όλο και περισσότερες έρευνες δείχνουν όμως, πως ένας δεύτερος εγκέφαλος υπάρχει αυτή την στιγμή στο σώμα μας. Μάλιστα, διαθέτει το δικό του ανεξάρτητο νευρικό σύστημα και πολλές φορές επηρεάζει τον εγκέφαλο που όλοι ξέρουμε και αγαπάμε. Ποιος είναι αυτός ο δεύτερος εγκέφαλος; Είναι το έντερο μας. Διαθέτει 100 εκατομμύρια νευρώνες στα τοιχώματα του και διαχειρίζεται μια βιοποικιλότητα 100 τρισεκατομμυρίων μικροβίων που συνυπάρχουν αυτή τη στιγμή μαζί σου (σε περίπτωση που αισθάνεσαι μοναξιά). Αυτό που οι Αμερικανοί αποκαλούν «Gut Feeling», ίσως και να έχει περισσότερη κυριολεκτική σημασία απ’ όσο πιστεύαμε.

Αρχικά, το νευρικό σύστημα του εντέρου, όπως προανέφερα, είναι αυτόνομο. Αυτό σημαίνει πως λειτουργεί χωρίς εντολές του εγκεφάλου και συνεχίζει να λειτουργεί ακόμη κι αν διακοπεί η σύνδεση με τον εγκέφαλο. Αφού λοιπόν το έντερο δεν έχει ανάγκη τον εγκέφαλό, μήπως έχει ανάγκη ο εγκέφαλος το έντερο; Είναι γνωστό, πως το σώμα μας επιτυγχάνει τις λειτουργίες του, παράγοντας διάφορες χημικές ουσίες. Ένα παράδειγμα είναι η έκκριση μελατονίνης στον εγκέφαλο, όπου χάρη σε αυτήν την ουσία αποκοιμιζόμαστε. Όμως πέρα από τη μελατονίνη, υπάρχει και μια άλλη ουσία που βοηθάει στη σωστή λειτουργία του ύπνου. Ονομάζεται σεροτονίνη και το 95% αυτής της ουσίας γίνεται στο έντερο. Η σεροτονίνη είναι συνδεδεμένη και με άλλες λειτουργίες όπως η εκμάθηση, η μνήμη, καθώς και η διαμόρφωση της διάθεσης. Για παράδειγμα, χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης συνδέονται με την εμφάνιση κατάθλιψης. Δεν είναι όμως μόνο το έντερο αυτό καθεαυτό που μπορεί να επηρεάσει τον εγκέφαλο.

Προηγουμένως αναφερθήκαμε στην ύπαρξη ενός τεράστιου αριθμού βακτηρίων και μικροβίων (το αποκαλούμενο μικροβίωμα), που συνεργάζεται με το εντερικό σύστημα προς όφελος μιας κοινής συμβίωσης. Το έντερο (και κατ επέκταση εμείς) χρησιμοποιεί το μικροβίωμα για να διασπάσει τις τροφές και να απορροφήσει τα θρεπτικά συστατικά. Το μικροβίωμα, έχει ανάγκη τον οργανισμό μας, για να του παρέχει “στέγη” και τροφή. Υπάρχει όμως περίπτωση, το μικροβίωμα να μπορεί να επιλέξει τι φαΐ θα φάει; Ίσως και να υπάρχει. Μέσα στο μικροβίωμα μας, συνυπάρχουν διαφορετικά είδη μικροοργανισμών. Κάποια από αυτά αρέσκονται στις φυτικές ίνες και κάποια στις λιπαρές τροφές. Αν καταναλώσουμε για αρκετό καιρό πολλές ανθυγιεινές τροφές, τότε δίνουμε πολύ τροφή στους μικροοργανισμούς που τρέφονται από αυτά και τα βοηθάμε να πολλαπλασιαστούν και να υπερκαλύψουν τον αριθμό των άλλων μικροοργανισμών. Τότε αυτοί οι μικροοργανισμοί εκκρίνουν διάφορες χημικές ουσίες, οι οποίες επηρεάζουν τον εγκέφαλο και τον “παροτρύνουν” να καταναλώσει περισσότερες ανθυγιεινές τροφές, δημιουργώντας έτσι έναν φαύλο κύκλο. Και αν αυτό σου φαίνεται ακραίο, διάβασε και αυτό. Σε πειράματα που πραγματοποιήθηκαν, μετέφεραν ένα μέρος του μικροβιώματος από ένα ποντίκι που είχε καταθλιπτική συμπεριφορά, σε ένα που δεν είχε. Το αποτέλεσμα ήταν το ποντίκι που δέχτηκε το μικροβίωμα, να παρουσιάσει και αυτό με τη σειρά του κατάθλιψη.

Είδαμε λοιπόν, πως ελέγχουμε πολύ λιγότερα από αυτά που νομίζουμε πως ελέγχουμε. Ο εγκέφαλος κάνει την περισσότερη δουλειά, χωρίς να μας ρωτήσει για πολλά πράγματα. Αλλά ακόμη και αυτός πολλές φορές, όχι μόνο δεν έχει τον έλεγχο του σώματος, αλλά ελέγχεται κιόλας από το ίδιο το σώμα. Στη φιλοσοφία υπάρχει το εξής ερώτημα: «Είμαστε ένα μυαλό με σώμα, ή ένα σώμα με μυαλό;». Το ερώτημα παραμένει υπό διερεύνηση, τόσο από φιλοσόφους, όσο και από ψυχολόγους και νευροεπιστήμονες. Τουλάχιστον μπορούμε να είμαστε σίγουροι πως οι σκέψεις μας είναι δικές μας και πως στο “ρετιρέ” υπάρχει μόνο ένας ένοικος. Σωστά;

Μείνετε συντονισμένοι για τη συνέχεια!

https://www.webmd.com/sleep-disorders/sleep-paralysis

https://www.psychologynow.gr/arthra-psyxikis-ygeias/egkefalos/skepsi/2284-sxesi-enterou-kai-egefalou.html

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CE%B5%CF%81%CE%BF%CF%84%CE%BF%CE%BD%CE%AF%CE%BD%CE%B7

https://www.youtube.com/watch?v=VzPD009qTN4

Soosalu, G., Henwood, S., & Deo, A. (2019). Head, Heart, and Gut in Decision Making: Development of a Multiple Brain Preference Questionnaire. SAGE Open, 9(1)

 

ΚοινοποίησηFacebookLinkedIn
Συμμετοχή στη συζήτηση

Archives

Categories

WP2Social Auto Publish Powered By : XYZScripts.com