Ύπνωση και κατάσταση REM: στο επίκεντρο της ίδιας μας της ύπαρξης.
Ύπνωση και κατάσταση REM: στο επίκεντρο της ίδιας μας της ύπαρξης.

Ύπνωση και κατάσταση REM: στο επίκεντρο της ίδιας μας της ύπαρξης.


Όταν ακούτε την λέξη ‘ύπνωση’, τι σας έρχεται στον νού;

Ένας υπνωτιστής να κρατάει το εκκρεμές μπροστά στα μάτια του υπνωτιζόμενού του;

Μήπως ένα ταχυδακτυλουργικό τρικ;

Ο ακούσιους έλεγχος της σκέψης μας από κάποιον;

Δυστυχώς, όλο και κάτι μυστηριώδες και υπερφυσικό αποδίδεται συχνά στις συζητήσεις για την ύπνωση, και γι’ αυτό ως έναν βαθμό ευθυνόμαστε και εμείς οι ίδιοι οι υπνοθεραπευτές, διότι προβάλλεται συχνά μια εικόνα προς τα έξω, ότι όποιος επαγγελματίας ψυχικής υγείας χρησιμοποιεί την ύπνωση, θα πρέπει να έχει κάποιες εξαιρετικές, ακόμη και εσωτεριστικές ιδιότητες και δεξιότητες- και μάλιστα ορισμένοι φαίνεται να ενθαρρύνουν κιόλας αυτή την άποψη!

Σε αυτό, αν προστεθεί και το γεγονός ότι, παρόλο που η ύπνωση είναι γνωστή εδώ και αιώνες και αποτελεί αντικείμενο επιστημονικής έρευνας για πάνω από 200 χρόνια, εξακολουθεί να υπάρχει μισή ή ακόμη και εντελώς λάθος πληροφόρηση, σχετικά με το τι είναι ύπνωση στην πραγματικότητα.

Μια γρήγορη ματιά στο διαδίκτυο αναδεικνύει μια ολόκληρη σειρά από, πολλές φορές, διαφορετικές και επικίνδυνες έννοιες, που διακυμαίνονται από διάφορες θεωρίες μεταβαλλόμενης ψυχικής κατάστασης, ημι-συνειδητές καταστάσεις, φαινόμενα ανάμεσα στον ύπνο και το ξύπνημα, μέχρι θεωρίες για τάχα μια ασυνείδητη, καταληπτική κατάσταση, μια μορφή διάστασης σώματος-ψυχής, μια κατάσταση ζάλης, ενώ έχει γραφτεί και το απίθανο μια “παλινδρόμηση στην υπηρεσία του εγώ”!

Ας ξεκαθαρίσουμε ένα πράγμα και γιατί είναι σημαντικό να το ξεκαθαρίσουμε:

Η ύπνωση δεν είναι κατάσταση συνειδητότητας.

Η υπνωτιστική κατάσταση ή υπνωτιστική έκσταση είναι.

Η ύπνωση είναι διαδικασία.

Ύπνωση λέμε την χρήση οποιουδήποτε τεχνητού μέσου δημιουργίας πρόσβασης στην κατάσταση REM (RAPID EYE MOVEMENT STATE), δηλαδή σε κατάσταση ύπνωσης ή υπνωτιστικής έκστασης (TRANCE STATE).

Η ύπνωση είναι μία θεραπευτική διαδικασία. Και πρέπει να γίνεται σαφής ο διαχωρισμός μεταξύ ύπνωσης (μια διαδικασία που η επίδρασή της δεν κρύβει πια τίποτα το μυστηριώδες, καθώς ξέρουμε πλέον για όλα τα φαινόμενα που σχετίζονται με αυτή) και της επίδρασής της που είναι η υπνωτιστική κατάσταση ή υπνωτιστική έκσταση (trance state) ή κατάσταση REM, μια απόλυτα φυσική κατάσταση που ο ανθρώπινος νους εισέρχεται καθημερινά και ακούσια, μέρα και νύχτα.

Λέγεται ότι στην κατάσταση REM βρίσκεται ο πυρήνας της ανθρώπινης ύπαρξής κι όχι άδικα. Υπάρχουν επαρκή επιστημονικά στοιχεία που μας δείχνουν ότι τα ενστικτώδη πρότυπα προγραμματίζονται κατά τη διάρκεια της κατάστασης REM στο έμβρυο και αρχίζουν να αντιπαραβάλλονται στο φυσικό περιβάλλον, όταν το βρέφος έρχεται στον κόσμο.

Οι κινήσεις των ματιών είναι το ορατό σημάδι της ενεργοποίησης ενός συγκεκριμένου εγκεφάλικού κυκλώματος που μεταφέρει κύματα γεφυρικά – γωνατώδη – ινιακά (PGO). Ήταν όταν ο πρωτοπόρος ερευνητής του ύπνου, Michel Jouvet, νυν επίκουρος καθηγητής της πειραματικής ιατρικής σχολης στο Πανεπιστήμιο της Λυών, παρουσίασε την ερευνά του, ρίχνοντας φως σε εύλογα ερωτήματα σχετικά με την REM κατάσταση.

Πιο συγκεκριμένα, πριν ακόμη καλά καλά βρεθούμε έξω από την κοιλιά της μητέρας μας και κατά τους τρεις τελευταίους μήνες της κύησης, ο ανθρώπινος εγκέφαλος εισέρχεται στην πιο βαθιά υπνωτιστική έκσταση που θα βρεθεί ποτέ στη ζωή του, όταν, ως έμβρυα προγραμματιζόμαστε μέσω των γονιδίων μας με τα απαραίτητα ανθρώπινα δεδομένα επιβίωσης, που χρειαζόμαστε για να εισέλθουμε στον κόσμο, τόσο για να ανταποκριθούμε στη βρεφική και νηπιακή μας φάση, όπως πχ., πως να αναγνωρίζουμε τη θηλή της μητέρας για να τραφούμε, πως να αναγνωρίζουμε και να να αποφεύγουμε τα ύψη, πως να μάθουμε την μητρική μας γλώσσα όταν πρωτοεκτεθούμε σε αυτή, να αναγνωρίζουμε τον δυνατό θόρυβο ως κίνδυνο κ.α. (Στη μήτρα το βρέφος προγραμματίζεται ακόμη και να κινείται μέσα στο νερό, ικανότητα που εγκαταλείπει σύντομα, για τα κυριαρχήσει το μπουσούλημα και το περπάτημα ως πρωταρχικά ανθρώπινα ένστικτα) όσο και για τα δια βίου ένστικτα και δεξιότητες όπως η δυνατότητα ανάπτυξης σύνθετης, μακροχρόνιας μνήμης, η οποία μας επιτρέπει να προσθέτουμε στην έμφυτη μας γνώση και να μαθαίνουμε, η ικανότητα να δημιουργούμε ραπόρτ, η δυνατότητά μας δηλαδή για συμπόνια, ενσυναίσθηση και σύνδεση με τους άλλους (ικανότητα που εμφανίζεται αμβλυμμένη σε παιδιά εντός του αυτιστικού φάσματος), τη φαντασία, που μας επιτρέπει να εστιάσουμε την προσοχή μας μακριά από εμάς και τα συναισθήματά μας, να χρησιμοποιήσουμε τη γλώσσα και να δίνουμε λύσεις σε προβλήματα δημιουργικά και αντικειμενικά, να μπορούμε να κάνουμε ένα βήμα πίσω για να παρατηρήσουμε τον εαυτό μας, αναγνωρίζοντας τον ως ένα μοναδικό κέντρο επίγνωσης, έξω από τη νόηση, το συναίσθημα και την μάθηση.

Έτσι εκτός από τον συνειδητό, ορθολογικό νου που μπορεί να ‘τσεκάρει’ τα συναισθήματά μας, να αμφισβητήσει, να αναλύσει και να σχεδιάσει, ερχόμαστε με μια έμφυτη ικανότητα να «γνωρίζουμε» – δηλαδή να κατανοούμε τον κόσμο ασυνείδητα, μέσω της αντιπαραβολής συμβόλων και μεταφορικών προτύπων.

Κάθε βράδυ ένας ανθρώπινος εγκέφαλος πρέπει να ονειρεύεται για να διατηρεί την ακεραιότητα της γενετικής του κληρονομιάς με την συμβολική-μεταφορική ‘εκτόνωση/εξουδετέρωση’ των προσδοκιών μας μέσα από τα όνειρα, που διατηρούνται στο αυτόνομο σύστημα διέγερσης, επειδή δεν ενεργήσαμε ακολουθώντας τις την προηγούμενη μέρα.

Υπολογίζεται ότι ένας ψυχικά υγιής άνθρωπος ζει το 20% του ύπνου του σε κατάσταση REM για να αυτοσυντηρηθεί,να επαναπρογραμματιστεί και να ‘καθαρίσει’ το νευρικό του σύστημα από τις συναισθηματικές διεγέρσεις που προκαλούνται μέσα στη μέρα από ανεκπλήρωτες συναισθηματικά προσδοκίες.

Εξάλλου αυτή την επεξεργασία διαπράττει κάθε κλάσμα του δευτερολέπτου υποσυνείδητα ο ανθρώπινος εγκέφαλος: προσδοκεί και αντιπαραβάλλει. Είναι μια μηχανή, θα λέγαμε ,που προσπαθεί να βγάλει διαρκώς νόημα!

Με τον συνειδητό νου εντοπίζουμε εκούσια διαφορές, ενώ με τον υποσυνείδητο εντοπίζουμε ενστικτωδώς τις ομοιότητες στο φυσικό περιβάλλον για να τις αντιπαραβάλλουμε με τα εσωτερικά μας μοτίβα.

Στην πραγματικότητα αυτό είναι υπνωτιστική κατάσταση: η πρόσβαση στο ανθρώπινα ένστικτο, την παράλληλη πραγματικότητα, όπως την αντιλαμβάνεται ο υποσυνείδητος νους.Όταν μιλάμε για ύπνωση, μιλάμε για το βέλτιστο εργαλείο εκμάθησης του ανθρώπινου νου. Και η ύπνωση (και κατ’επέκταση η υπνοθεραπεία) είναι το ιδανικό εργαλείο εκμετάλλευσης και αξιοποίησης αυτής της φυσικής ανθρώπινης κατάστασης με τεχνητούς τρόπους.

Αν κάποιος είχε την εμπειρία μιας επιτυχημένης ύπνωσης, πχ. μέσα από την αυτό-ύπνωση για την ενίσχυσης της αυτοπεποίθησης , της αυτοκυριαρχίας του σε διάφορες κοινωνικές καταστάσεις ή ακόμη μέσα από τον επαγγελματία υπνοθεραπευτή και για να ξεπεράσει κάποια φοβία, να σταματήσει έναν εθισμό ή να βγει από την κατάθλιψη, ίσως γνωρίζει ότι εκεί που πραγματικά επιδράμε με την ύπνωση είναι στην αλλαγή των ενστίκτων, ότι επεμβαίνουμε και ενημερώνουμε, κατά κάποιο τρόπο, τις ενστικτώδεις (και αντανακλαστικές) αντίδραση μας (υποσυνείδητος νους) στα καθημερινά ερεθίσματα του περιβάλλοντός μας.

Αναφερόμαστε λοιπόν στην υπνωτιστική έκσταση ως κατάσταση REM λόγω των σαφών φυσιολογικών ομοιοτήτων με την κατάσταση του ύπνου REM. Η βαθιά υπνωτική έκσταση, όταν επάγεται από την ύπνωση, αντικατοπτρίζει πολλές πλευρές του ύπνου REM, πχ το ‘μπλοκάρισμα’ λήψης εξωτερικών ερεθισμάτων, την μεγαλύτερη ανοχή στον πόνο, την παράλυση των μυών κλπ.

(Σκεφτείτε πως αν ο εγκέφαλος δεν αδρανοποιούσε τους μυς μας κατά τον ύπνο REM, κάθε βράδυ το σώμα μας θα ακολουθούσε παράλληλα όλες τις κινήσεις που πραγματοποιούμε μέσα στα όνειρα!).

Επιπλέον, λειτουργίες της REM κατάστασης που λειτουργούν όταν ονειρευόμαστε φαίνεται να επαναλαμβάνονται όταν προκαλούμε τεχνητά την υπνωτική έκσταση. Πολλοί υπνοθεραπευτές χρησιμοποιήσουν ρυθμική κίνηση για να επιτεύξουν τεχνητά την έκσταση, για παράδειγμα, κάνοντας επαναλαμβανόμενες κινήσεις με τα χέρια ή βάζοντας τους ανθρώπους να εστιάσουν σε οπτικές ψευδαισθήσεις, πρακτικές που συνδέονται, κατά την εξελικτική ψυχολογία, με τον πρωτόγονο εγκέφαλο των ψαριών από τον οποίο και εξελιχθήκαμε (τα ψάρια αποκρίνονται φυσικά και εξαιρετικά δυναμικά σε όποια ρυθμική κίνηση λόγω της συνεχιζόμενης ανάγκης τους να προωθούν, να κατευθύνουν και να εξισορροπούν στο νερό, κάτι που επιτυγχάνουν με την περιστροφή των πτερυγίων τους.) Αυτή η εστίαση της προσοχής αντανακλά επίσης την απορρόφηση σε ένα όνειρο κατά τη REM φάση του ύπνου μας.

Μια άλλη ομοιότητα είναι ο προσανατολισμός της προσοχής: η δημιουργία ενός δυνατού θορύβου ή αιφνίδιας κίνησης μπορεί να βάλει ένα άτομο σε υπνωτιστική έκσταση, καθώς αυτό συλλαμβάνει άμεσα την προσοχή, ενώ παρατηρείται και η ηλεκτρική εγκεφαλική δραστηριότητα γνωστή ως απόκριση προσανατολισμού – τα ίδια κύματα PGO δηλαδή πού παρατηρούνται και στον ύπνο REM. Όταν πρωτο-ξεκινάει η φάση REM του ύπνου μας, η ανταπόκριση προσανατολισμού πυροδοτείται με έντονο τρόπο.

Η θεωρία των ονείρων για την εκπλήρωση της προσδοκιών εξηγεί ότι αυτός είναι και ο μηχανισμός με τον οποίο ειδοποιείται ο εγκέφαλος για την επικείμενη παρουσία ανεξερεύνητων συναισθηματικών αφυπνίσεων που χρειάζονται εκκένωση μέσα στο όνειρο.

Υπάρχουν ακόμα περισσότερες ομοιότητες. Η βαθιά χαλάρωση, την οποία οι υπνοθεραπευτές χρησιμοποιούν για να διεγείρουν την υπνωτική έκσταση, συμπίπτει με το τι συμβαίνει όταν αρχίζουμε να κοιμόμαστε.

Όταν οι θεραπευόμενοι είναι σε κατάσταση χαλάρωσης, οι εικόνες που χρησιμοποιούν για να μπορέσουμε να δούμε τις δυσκολίες τους από μια διαφορετική οπτική γωνία για να να τις ξεπεράσουν, παράλληλα λειτουργούν ως συναισθηματική εκτόνωση, όπως και στα όνειρα – η διαφορά είναι ότι, σε μια τεχνητή επίτευξη έκστασης, ο θεραπευτής καθοδηγεί τη διαδικασία, ενώ κατά τον ύπνο οι απροσδόκητες συναισθηματικές αφυπνίσεις από την προηγούμενη ημέρα είναι που μας παρέχουν τις εικόνες των σεναρίων των ονείρων μας με συμβολικό και μεταφορικό τρόπο, έτσι ώστε να μην δημιουργείται σύγχυση με τη μνήμη.

Όπως γνωρίζουμε, η χρήση του μεταφορικού λόγου είναι εξαιρετικά ισχυρό εργαλείο στη θεραπεία, ιδιαίτερα όταν δίνεται σε κάποιον ενώ βρίσκεται σε έκσταση.

Οι μεταφορικές εμπειρίες μπορούν να είναι τόσο ζωντανές που μπορούν να προκαλέσουν ψευδαισθήσεις – θεραπευόμενοι αναφέρουν συχνά ότι αισθάνονται στο πρόσωπό τους τη ζεστασιά του ήλιου που φαντάζονταν, για παράδειγμα, ή ότι ενεργοποιούνταιοι σιελογόνοι αδένες τους στην οπτικοποίηση του αγαπημένου τους φαγητού κτλ. – Έρευνες έχουν δείξει ότι οι ίδιες διαδρομές του εγκεφάλου είναι ενεργές και στις δύο περιπτώσεις.

Εκτός από αυτό, τα φαινόμενα που μπορούν να προκληθούν στην έκσταση επίσης εμφανίζονται αυθόρμητα στα όνειρα, όπως πχ. η αμνησία, η αναισθησία και η αναλγησία, οι ψευδαισθήσεις του σώματος, η καταληψία, η διάσπαση και η παραμόρφωση του χρόνου.

Η ύπνωση είναι ένα ισχυρό εργαλείο για τον ψυχοθεραπευτή που πρέπει να χρησιμοποιείται με προσοχή, κατανόηση και, προπάντων, ακεραιότητα. Αν και αρκετές από τις τριακόσιες τριάντα περίπου ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις που ακολουθούνται αυτή στη στιγμή παγκοσμίως από ψυχολόγους και ψυχοθεραπευτές, την ενσωματώνουν ακούσια ως κομμάτι της θεραπευτικής δουλειάς τους, οι έρευνες δείχνουν ότι ο κλάδος της ψυχοθεραπείας και της συμβουλευτικής θα μπορούσε να επωφεληθεί τρομερά περισσότερο, αν υπήρχε μια ευρύτερη οργανωτική ιδέα για να μπορέσει να την ενσωματώσει συνειδητά και μέσω της σωστής εκπαίδευσης σε όλες τις θεραπευτικές προσεγγίσεις για γρηγορότερα, αμεσότερα και πιο μακροπρόθεσμα αποτελέσματα.

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Elman,D (1977) Hypnotherapy, Westwood Publishing; Reprint edition, LA

2. Griffin, J and Tyrrell, I (2003) Human Givens: The New Approach to Emotional Health and clear thinking  (Afterword.) HG Publishing, East Sussex

3. Griffin, J and Tyrrell, I (2014). Why We Dream: the definitive answer. HG Publishing, East Sussex

4. Ratey, J (2001) A User’s Guide to the Brain. Little, Brown and Company, New York, London.

ΚοινοποίησηFacebookLinkedIn
Συμμετοχή στη συζήτηση

Archives

Categories

WP2Social Auto Publish Powered By : XYZScripts.com