Η επιλογή επαγγέλματος αποτελεί μία από τις πιο καθοριστικές αποφάσεις που πιθανώς να κληθεί να πάρει ένα άτομο στη ζωή του. Κάθε επάγγελμα διαθέτει τις δικές του ιδιομορφίες και τα δικά του χαρακτηριστικά, τα οποία, μάλιστα, ενδέχεται να ποικίλουν ανάλογα με το πολιτισμικό περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται το άτομο. Κάθε επάγγελμα δυνητικά μπορεί να προσφέρει, τόσο θετικά, όσο και αρνητικά συναισθήματα στον εργαζόμενο/στην εργαζομένη. Μπορεί να αποτελέσει πηγή ικανοποίησης και χαράς, αλλά και πηγή δυστυχίας ή άγχους.
Το άγχος που γεννάται και πηγάζει από τον εργασιακό χώρο αποτελεί μία από τις πιο μελετημένες μεταβλητές στο χώρο της Οργανωσιακής Ψυχολογίας. Το εργασιακό στρες δεν έχει απαραίτητα αρνητικό αντίκτυπο στην εργασία του ατόμου, αλλά μπορεί να συμβάλλει σε θετικά εργασιακά αποτελέσματα (Cooper, 1983, original as cited by Vakola & Nikolaou, 2019, p. 235 secondary). Στις ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου συνιστά έναν διαρκή «πονοκέφαλο» με ποικίλες διαστάσεις (Dollard & Winefield, 1996; Singh et al., 2019). Οι ορισμοί για το εργασιακό άγχος ποικίλουν. Ενδεικτικά, οι Singh et al. (2019) υποστηρίζουν πως το εργασιακό άγχος είναι ένας συνδυασμός έντονης ανησυχίας και κατάθλιψης. Από την άλλη, η Eυρωπαϊκή Ένωση σημειώνει πως πρόκειται για μία κατάσταση η οποία χαρακτηρίζεται από μία έντονη διέγερση και δυσάρεστη ανησυχία, αλλά και από αισθήματα αναξιότητας εκπλήρωσης ορισμένων εργασιακών καθηκόντων (European Commission, 2000, original as cited by Burman & Goswami, 2018, p. 113 secondary).
Τα συμπτώματα διαχωρίζονται σε σωματικά, ψυχολογικά και συμπεριφορικά. Η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει προβλήματα ύπνου, πονοκεφάλους, σεξουαλική δυσλειτουργία και μειωμένη όρεξη. Στη δεύτερη κατηγορία συγκαταλέγονται αισθήματα αναξιότητας, θλίψη, ευερεθιστότητα και κακή διάθεση. Τέλος, στην τελευταία κατηγορία εντάσσονται η δυσκολία λήψης αποφάσεων, η κατάχρηση αλκοόλ ή η αυξημένη λήψη φαρμάκων (Arnold et al., 2005, original as cited by Vakola & Nikolaou, 2019, p. 237 secondary). Τρεις είναι, επίσης, οι κατηγορίες στρεσογόνων παραγόντων που ενδέχεται να προκαλέσουν αυτόν τον τύπο άγχους. Η πρώτη κατηγορία σχετίζεται με το μακροσύστημα και ενδεικτικά παραδείγματα στρεσογόνων παραγόντων είναι η πολιτική αστάθεια, η οικονομική αβεβαιότητα, καθώς και το ποσοστό εγκληματικότητας. Η δεύτερη κατηγορία αφορά την ίδια την εργασία και περιλαμβάνει τον εργασιακό φόρτο, τις εκάστοτε απαιτήσεις και την ενδεχόμενη ασάφεια ρόλων. Η τρίτη κατηγορία έχει να κάνει με τον ίδιο τον εργαζόμενο/την εργαζομένη και σε αυτήν εντάσσονται παράγοντες, όπως ο βαθμός αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης, καθώς και το που συνήθως αποδίδουν τις αποτυχίες και τις επιτυχίες τους οι εργαζόμενοι (Vakola & Nikolaou, 2019).
Πολλοί ερευνητές έχουν μελετήσει τη σχέση ανάμεσα στο εργασιακό άγχος και άλλες μεταβλητές. Φαίνεται πως είναι συνδεδεμένο με την εργασιακή δέσμευση (Saadeh & Suifan, 2020), την απόδοση στον εργασιακό χώρο (Jalagat, 2017), το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης (Xu & Yang, 2018), προβλήματα ύπνου (Yang et al., 2018) και δυσκολίες στον τομέα της ψυχικής υγείας (Jamal & Badawi, 1993; Daley & Parfitt, 1996). Πλήθος μελετών, επίσης, έχει επιχειρήσει να μελετήσει τη σχέση του εργασιακού άγχους και της ικανοποίησης των εργαζομένων. Πρόκειται για δύο μεταβλητές άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους. Η βιβλιογραφία υποστηρίζει πως το εργασιακό άγχος μειώνει την εργασιακή ικανοποίηση (Singh et al., 2019) και πως χαμηλά επίπεδα της δεύτερης και υψηλά επίπεδα της πρώτης οδηγούν σε έντονα επίπεδα άγχους και προβλήματα υγείας, όπως άσθμα και καρδιαγγειακές παθήσεις (Peltzer et al., 2009).
Αν και οι συνέπειες του εργασιακού άγχους μπορεί να είναι επιβλαβείς για τους εργαζόμενους, χρειάζεται να υπερτονίσουμε πως συνολικά το άγχος αποτελεί μία κατάσταση η οποία συνήθως κινητοποιεί το άτομο να αναλάβει δράση. Βοηθάει, όπως προαναφέρθηκε, στη βελτίωση των εργασιακών αποτελεσμάτων του εργατικού δυναμικού. Οι δυσκολίες εμφανίζονται, όταν αυτό μεγαλώνει και το άτομο καθίσταται ανήμπορο να το διαχειριστεί σε βάθος χρόνου. Η εργασία είναι ανάγκη να παρέχει αισθήματα χαράς, ικανοποίησης και πληρότητας στον καθένα και τη καθεμία ξεχωριστά και να μην αποτελεί ένα επιπρόσθετο βάρος.
Βιβλιογραφία
Burman, R., & Goswami, T. G. (2018, July). A systematic literature review of work stress. International Journal of Management Studies, 4(3), 112-132. http://dx.doi.org/10.18843/ijms/v5i3(9)/15
Daley, A. J., &Parfitt, G. (1996, June). Good health-Is it worth it? Mood states, physical well-being, job satisfaction and absenteeism in members and non-members of a British corporate health and fitness club. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 69(2), 121-134. https://doi.org/10.1111/j.2044-8325.1996.tb00604.x
Dollard, M. F., Winefield, A. H. (1996, April). Managing occupational stress: A national and international perspective. International Journal of Stress Management, 3, 69-83. https://doi.org/10.1007/BF01857716
Jalagat, R. (2017). Determinants of job stress and its relationship on employee job performance. American Journal of Management Science and Engineering, 2(1), 1-10. doi: 10.11648/j.ajmse.20170201.11
Jamal, M., & Badawi, J. (1993, July). Job stress among muslim immigrants in north America: Moderating effects of religiosity. Stress & Health, 9(3), 145-151. https://doi.org/10.1002/smi.2460090304
Peltzer, K., Shisana, O., Zuma, K., Van Wyk, B., & Zungu-Dirwayi, N. (2009, August). Job stress, job satisfaction and stress-related illnesses among south African educators. Stress & Health, 25(3), 247-257. https://doi-org.salford.idm.oclc.org/10.1002/smi.1244
Saadeh, I. M. & Suifan, T. S. (2020). Job stress and organizational commitment in hospitals: The mediating role of perceived organizational support. International Journal of Organizational Analysis, 28(1), 226-242. http://dx.doi.org/10.1108/IJOA-11-2018-1597
Singh, M. M., Amiri, M., & Sabbarwal, S. (2019, October). Role of job stress on job satisfaction. International Journal of Management Study. 6(4), 57-60. http://dx.doi.org/10.18843/ijms/v6i4/08
Vakola, M., & Nikolaou, I. (2019). Οργανωσιακή Ψυχολογία και Συμπεριφορά. (2nd ed). (p. 203, 207-208, 215, 217, 220, 235, 237). Rosili.
Xu, Z., & Yang, F. (2018, August). The impact of perceived organizational support on the relationship between job stress and burnout: A mediating or moderating role? Current Psychology, 40, 402-413. https://doi.org/10.1007/s12144-018-9941-4
Yang, B., Wang, Y., Cui, F., Huang, T., Sheng, P., Shi, T., Huang, C., Lan, Y., & Huang, Y. N. (2018, June). Association between insomnia and job stress: A meta-analysis. Sleep Breath, 22, 1221-1231. https://doi.org/10.1007/s11325-018-1682-y
