Τα στυλ προσκόλλησης στην ενήλικη ζωή

Εισαγωγή

Η θεωρία της προσκόλλησης, αν και εστιάζει αρχικά στη σχέση βρέφους-φροντιστή, έχει αποδειχθεί ένα ισχυρό εργαλείο για την κατανόηση των διαπροσωπικών σχέσεων στην ενήλικη ζωή. Οι πρώτες εμπειρίες προσκόλλησης διαμορφώνουν ένα εσωτερικό μοντέλο, το οποίο επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε και αλληλεπιδρούμε με τους άλλους σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Σε αυτό το άρθρο θα εξετάσουμε πώς τα τέσσερα κύρια στυλ προσκόλλησης εκδηλώνονται στις σχέσεις των ενηλίκων.

Τα τέσσερα κύρια στυλ προσκόλλησης στην ενήλικη ζωή

1. Ασφαλής προσκόλληση: Τα άτομα με ασφαλή προσκόλληση τείνουν να έχουν σταθερές και ικανοποιητικές σχέσεις. Εμπιστεύονται τους άλλους, εκφράζουν τα συναισθήματά τους ελεύθερα και αναζητούν υποστήριξη όταν τη χρειάζονται. Στις σχέσεις τους επιδεικνύουν ισορροπία μεταξύ αυτονομίας και σύνδεσης. Είναι σε θέση να δημιουργούν στενούς δεσμούς χωρίς να φοβούνται την εγκατάλειψη ή την απώλεια της ανεξαρτησίας τους.
2. Αποφευκτική/Απορριπτική προσκόλληση: Τα άτομα με αποφευκτική/απορριπτική προσκόλληση συχνά αποφεύγουν τη στενή συναισθηματική σύνδεση. Δυσκολεύονται να εμπιστευτούν τους άλλους και καταπιέζουν τα συναισθήματά τους. Μπορεί να παρουσιάζουν μια ψευδαίσθηση ανεξαρτησίας και αυτονομίας, ενώ στην πραγματικότητα φοβούνται την απόρριψη. Στις σχέσεις τους μπορεί να απομακρύνονται συναισθηματικά ή να δυσκολεύονται να εκφράσουν τις ανάγκες τους.
3. Αγχώδης/Αμφιθυμική προσκόλληση: Τα άτομα με αγχώδη/αμφιθυμική προσκόλληση φοβούνται την εγκατάλειψη και αναζητούν συνεχώς διαβεβαιώσεις. Μπορεί να είναι ιδιαίτερα ζηλότυπα και να έχουν έντονες συναισθηματικές διακυμάνσεις. Στις σχέσεις τους μπορεί να εναλλάσσονται μεταξύ εξιδανίκευσης του συντρόφου τους και απογοήτευσης, και να έχουν έντονη ανάγκη για έλεγχο.
4. Αποδιοργανωμένο/Χαοτικό στυλ προσκόλλησης: Τα άτομα με αυτό το στυλ προσκόλλησης συχνά έχουν βιώσει τραυματικές εμπειρίες στην παιδική τους ηλικία, όπως παραμέληση ή κακοποίηση. Μπορεί να παρουσιάσουν ασυνήθιστες ή αντιφατικές συμπεριφορές στις σχέσεις τους, να δυσκολεύονται να ρυθμίσουν τα συναισθήματά τους και να αναπτύξουν σταθερούς δεσμούς.

Παραδείγματα εκδηλώσεων των στυλ προσκόλλησης στις διαπροσωπικές σχέσεις

• Επιλογή συντρόφου: Άτομα με διαφορετικά στυλ προσκόλλησης τείνουν να επιλέγουν συντρόφους με παρόμοια ή συμπληρωματικά στυλ. Για παράδειγμα, τα άτομα με αποφευκτική/απορριπτική ή αγχώδη/αμφιθυμική προσκόλληση μπορεί να προσελκύσουν άτομα με παρόμοιο στυλ προσκόλλησης ή να αναζητήσουν συντρόφους που μπορούν να τους προσφέρουν την ασφάλεια που δεν ένιωσαν στην παιδική τους ηλικία.
• Επικοινωνία: Το στυλ προσκόλλησης επηρεάζει τον τρόπο που επικοινωνούμε με τους συντρόφους μας. Για παράδειγμα, τα άτομα με ασφαλή προσκόλληση τείνουν να έχουν ανοιχτή και ειλικρινή επικοινωνία, ενώ εκείνα με αποφευκτική/απορριπτική ή αγχώδη/αμφιθυμική προσκόλληση μπορεί να δυσκολεύονται να εκφράσουν τα συναισθήματά τους ή να αντιμετωπίσουν τις συγκρούσεις.
• Εμπιστοσύνη: Η εμπιστοσύνη είναι ένας βασικός παράγοντας στις διαπροσωπικές σχέσεις και επηρεάζεται άμεσα από το στυλ προσκόλλησης. Για παράδειγμα, τα άτομα με ασφαλή προσκόλληση τείνουν να εμπιστεύονται τους άλλους, ενώ εκείνα με αποφευκτική/απορριπτική ή αγχώδη/αμφιθυμική προσκόλληση μπορεί να δυσκολεύονται να αναπτύξουν εμπιστοσύνη.
• Ζήλια και φόβος εγκατάλειψης: Τα άτομα με αγχώδη/αμφιθυμική προσκόλληση συχνά βιώνουν έντονη ζήλια και φόβο εγκατάλειψης στις σχέσεις τους. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ελεγχόμενη συμπεριφορά και σε προσπάθειες να διατηρήσουν τον σύντροφό τους κοντά τους με κάθε τρόπο.
• Απομάκρυνση: Τα άτομα με αποφευκτική/απορριπτική προσκόλληση μπορεί να απομακρύνονται συναισθηματικά από τον σύντροφό τους όταν αισθάνονται ότι η σχέση γίνεται πολύ στενή. Μπορεί να καταφύγουν σε μηχανισμούς άμυνας, όπως ο εξορθολογισμός, για να αποφύγουν τον πόνο της απόρριψης.

Εκδηλώσεις των στυλ προσκόλλησης σε διαφορετικούς τομείς της ζωής

• Φιλικές σχέσεις: Τα άτομα με ασφαλή προσκόλληση τείνουν να έχουν περισσότερους και πιο στενούς φίλους, ενώ εκείνα με αποφευκτική/απορριπτική ή αγχώδη/αμφιθυμική προσκόλληση μπορεί να δυσκολεύονται να αναπτύξουν βαθιές φιλικές σχέσεις.
• Επαγγελματική ζωή: Τα στυλ προσκόλλησης μπορούν να επηρεάσουν τον τρόπο που αλληλεπιδρούμε με τους συναδέλφους μας, την ικανότητά μας να συνεργαζόμαστε και την ανθεκτικότητά μας στο στρες.
• Γονεϊκότητα: Το στυλ προσκόλλησης μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο που αλληλεπιδρούμε με τα παιδιά μας και να διαμορφώσει το δικό τους στυλ προσκόλλησης.

Συμπεράσματα

Η κατανόηση των στυλ προσκόλλησης είναι ένα σημαντικό βήμα για την προσωπική ανάπτυξη και τη βελτίωση των διαπροσωπικών σχέσεων. Αν και τα στυλ προσκόλλησης διαμορφώνονται κυρίως στην παιδική ηλικία, δεν είναι αμετάβλητα. Με τη βοήθεια της ψυχοθεραπείας, είναι δυνατόν να αναγνωρίσουμε και να αλλάξουμε τα αρνητικά μοτίβα που έχουν διαμορφωθεί.

Η θεωρία της προσκόλλησης είναι ένα δυναμικό πεδίο έρευνας και οι απόψεις σχετικά με τα στυλ προσκόλλησης συνεχίζουν να εξελίσσονται. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι κάθε άτομο είναι μοναδικό και μπορεί να παρουσιάζει στοιχεία από διαφορετικά στυλ προσκόλλησης σε διαφορετικές περιπτώσεις.

Βιβλιογραφία

1. Ainsworth, M. D. S., Blehar, M. C., Waters, E., & Wall, S. N. (2015). Patterns of attachment: A psychological study of the strange situation. Psychology press. Available at: https://doi.org/10.4324/9780203758045
2. Bonache, H., Gonzalez-Mendez, R., & Krahé, B. (2019). Adult attachment styles, destructive conflict resolution, and the experience of intimate partner violence. Journal of interpersonal violence, 34(2), 287-309. Available at: https://doi.org/10.1177/0886260516640776
3. Bowlby, J. (1969). Attachment basic books. New York.
4. Fraley, R. C., & Roisman, G. I. (2019). The development of adult attachment styles: Four lessons. Current opinion in psychology, 25, 26-30. Available at: https://doi.org/10.1016/j.copsyc.2018.02.008
5. Fraley, R. C., Gillath, O., & Deboeck, P. R. (2021). Do life events lead to enduring changes in adult attachment styles? A naturalistic longitudinal investigation. Journal of Personality and Social Psychology, 120(6), 1567. Available at: https://doi.org/10.1037/pspi0000326
6. Harms, P. D. (2011). Adult attachment styles in the workplace. Human Resource Management Review, 21(4), 285-296. Available at: https://doi.org/10.1016/j.hrmr.2010.10.006
7. Nordahl, D., Rognmo, K., Bohne, A., Landsem, I. P., Moe, V., Wang, C. E. A., & Høifødt, R. S. (2020). Adult attachment style and maternal-infant bonding: the indirect path of parenting stress. BMC psychology, 8, 1-11. Available at: https://doi.org/10.1186/s40359-020-00424-2
8. Pietromonaco, P. R., & Beck, L. A. (2019). Adult attachment and physical health. Current opinion in psychology, 25, 115-120. Available at: https://doi.org/10.1016/j.copsyc.2018.04.004
9. Shaver, P. R., & Mikulincer, M. (2009). Attachment styles. Handbook of individual differences in social behavior, 62-81.
10. Surcinelli, P., Rossi, N., Montebarocci, O., & Baldaro, B. (2010). Adult attachment styles and psychological disease: Examining the mediating role of personality traits. The Journal of psychology, 144(6), 523-534. Available at: https://doi.org/10.1080/00223980.2010.508082

Αρχισυνταξία και επιμέλεια άρθρου: Παρή Πατσαρούχα