Η σύγχρονη εποχή, η οποία χαρακτηρίζεται από τη ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας και κοινωνικές μεταβολές που διαμορφώνουν την ανθρώπινη εμπειρία, φέρνει μαζί της μια σειρά από προκλήσεις που επηρεάζουν βαθιά την ψυχική μας υγεία. Τρεις από τις πιο σημαντικές προκλήσεις αυτής της νέας πραγματικότητας είναι η μοναξιά, η κλιματική αλλαγή και η αύξηση των ψυχοσωματικών συμπτωμάτων.
Η ψυχολογία ως επιστήμη που μελετά τη συμπεριφορά και τους ψυχικούς μηχανισμούς καλείται να αναλύσει και να ερμηνεύσει αυτά τα φαινόμενα, προσφέροντας νέα εργαλεία κατανόησης του ανθρώπινου νου. Το παρόν άρθρο αποτελεί μια γενική εισαγωγή στον τρόπο με τον οποίο τα σύγχρονα φαινόμενα επηρεάζουν την ψυχολογία μας και πώς η ψυχοθεραπεία μπορεί να λειτουργήσει ως εργαλείο αντιμετώπισης.
Ψηφιακή εποχή και ψυχική υγεία
Η εξάπλωση των ψηφιακών τεχνολογιών έχει μεταμορφώσει τον τρόπο με τον οποίο επικοινωνούμε, εργαζόμαστε και διασκεδάζουμε. Ωστόσο, η υπερβολική χρήση των ψηφιακών μέσων έχει συνδεθεί με μια σειρά από ψυχολογικά θέματα, όπως η κατάθλιψη, το άγχος και η μοναξιά. Το φαινόμενο του FoMO (Fear of Missing Out), δηλαδή ο φόβος να χάσει κανείς κάτι σημαντικό που συμβαίνει στον ψηφιακό κόσμο, έχει γίνει ιδιαίτερα διαδεδομένο. Επιπλέον, η έκθεση σε αρνητικό περιεχόμενο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την αυτοεκτίμηση και την ψυχική μας υγεία.
Η μοναξιά σε έναν κόσμο ψηφιακά συνδεδεμένο
Παρά την αυξανόμενη ψηφιακή συνδεσιμότητα, όλο και περισσότεροι άνθρωποι αισθάνονται μοναξιά. Η συνεχής σύγκριση με τις τέλειες εικόνες των social media, η απουσία ουσιαστικών κοινωνικών σχέσεων, η απομόνωση και η αίσθηση αποξένωσης αποτελούν σημαντικά προβλήματα της σύγχρονης κοινωνίας. Η μοναξιά έχει συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο για την εμφάνιση καρδιακών παθήσεων, εγκεφαλικού επεισοδίου και πρόωρου θανάτου, καθώς και με μια σειρά από ψυχολογικά θέματα, όπως η κατάθλιψη, το άγχος και η μειωμένη αίσθηση σκοπού.
Η κλιματική αλλαγή και το ψυχολογικό αποτύπωμα
Η κλιματική αλλαγή αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της εποχής μας. Οι ακραίες καιρικές συνθήκες, οι φυσικές καταστροφές και η αβεβαιότητα για το μέλλον προκαλούν έντονο άγχος, φόβο και θλίψη σε πολλούς ανθρώπους. Το φαινόμενο της «κλιματικής αγωνίας» (eco-anxiety) αναφέρεται στο έντονο άγχος που βιώνουν οι άνθρωποι σχετικά με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στον πλανήτη και τις μελλοντικές γενιές.
Ψυχοσωματικά συμπτώματα: Το σώμα μιλάει
Το στρες της σύγχρονης ζωής εκδηλώνεται συχνά μέσω του σώματος. Πονοκέφαλοι, διαταραχές του ύπνου, προβλήματα στο πεπτικό σύστημα και χρόνιος πόνος είναι μόνο μερικά από τα συμπτώματα που μπορεί να εμφανίσει κάποιος που βιώνει έντονο στρες ή άγχος. Η ψυχοσωματική συσχέτιση μεταξύ του νου και του σώματος είναι πολύπλοκη και απαιτεί μια ολιστική προσέγγιση για την αντιμετώπισή της.
Η ψυχοθεραπεία ως εργαλείο αντιμετώπισης
Η ψυχοθεραπεία προσφέρει ένα ασφαλές περιβάλλον όπου οι άνθρωποι μπορούν να εξερευνήσουν τα συναισθήματά τους, να κατανοήσουν τις σκέψεις και τις συμπεριφορές που τους δυσκολεύουν και να αναπτύξουν νέες, πιο υγιείς στρατηγικές αντιμετώπισης. Μέσω της ψυχοθεραπείας οι άνθρωποι μπορούν:
- Να κατανοήσουν τις αιτίες των προβλημάτων τους. Η ψυχοθεραπεία βοηθά στην αναγνώριση των υποκείμενων αιτιών των ψυχολογικών δυσκολιών, όπως τραυματικές εμπειρίες, ανεπίλυτα συναισθήματα ή αρνητικές σκέψεις.
- Να αναπτύξουν νέες δεξιότητες. Οι θεραπευτές διδάσκουν στους θεραπευόμενους διάφορες τεχνικές για τη διαχείριση του στρες, την επίλυση προβλημάτων και τη βελτίωση των διαπροσωπικών σχέσεων.
- Να αλλάξουν τις αρνητικές σκέψεις και συμπεριφορές. Η ψυχοθεραπεία βοηθά τους ανθρώπους να αναγνωρίσουν και να αμφισβητήσουν τις αρνητικές σκέψεις που οδηγούν στην επιδείνωση των προβλημάτων τους και να αναπτύξουν πιο θετικές και λειτουργικές σκέψεις.
- Να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να ανακαλύψουν νέους στόχους, να βελτιώσουν τις σχέσεις τους με τους άλλους και να αποκτήσουν μια πιο ισορροπημένη και ευτυχισμένη ζωή.
Συμπέρασμα
Η σύγχρονη εποχή θέτει σημαντικές προκλήσεις στην ψυχική μας υγεία. Η μοναξιά, η κλιματική αλλαγή και τα ψυχοσωματικά συμπτώματα είναι μόνο μερικά από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να αποτελέσει ένα πολύτιμο εργαλείο για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων και την προώθηση της ψυχικής ευεξίας. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η φροντίδα της ψυχικής μας υγείας είναι εξίσου σημαντική με τη φροντίδα της σωματικής μας υγείας και να μη διστάζουμε να ζητήσουμε βοήθεια όταν τη χρειαζόμαστε.
Βιβλιογραφία
- Charlson, F., Ali, S., Benmarhnia, T., Pearl, M., Massazza, A., Augustinavicius, J., & Scott, J. G. (2021). Climate Change and Mental Health: A Scoping Review. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(9), 4486. Available at: https://doi.org/10.3390/ijerph18094486
- Fava, G. A., Cosci, F., & Sonino, N. (2017). Current psychosomatic practice. Psychotherapy and psychosomatics, 86(1), 13-30. Available at: https://doi.org/10.1159/000448856
- Holmes, J., & Lindley, R. (2018). The values of psychotherapy. Routledge. Available at: https://doi.org/10.4324/9780429483684
- Jeste, D. V., Lee, E. E., & Cacioppo, S. (2020). Battling the modern behavioral epidemic of loneliness: suggestions for research and interventions. JAMA psychiatry, 77(6), 553-554. Available at: https://jamanetwork.com/journals/jamapsychiatry/article-abstract/2762469
- King, M. (2018). Working to address the loneliness epidemic: perspective-taking, presence, and self-disclosure. American Journal of Health Promotion, 32(5), 1315-1317. Available at: https://doi.org/10.1177/0890117118776735c
- Kurth, C., & Pihkala, P. (2022). Eco-anxiety: What it is and why it matters. Frontiers in psychology, 13, 981814. Available at: https://doi.org/10.3389/fpsyg.2022.981814
- Scott, D. A., Valley, B., & Simecka, B. A. (2017). Mental health concerns in the digital age. International journal of mental health and addiction, 15, 604-613.Available at: https://doi.org/10.1007/s11469-016-9684-0
- Tanhan, F., Özok, H. İ., & Tayiz, V. (2022). Fear of missing out (FoMO): A current review. Psikiyatride Guncel Yaklasimlar, 14(1), 74-85.
- Zidkova, R., Malinakova, K., van Dijk, J. P., & Tavel, P. (2021). The Coronavirus Pandemic and the Occurrence of Psychosomatic Symptoms: Are They Related? International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(7), 3570. Available at: https://doi.org/10.3390/ijerph18073570
Αρχισυνταξία και επιμέλεια άρθρου: Παρή Πατσαρούχα