Είναι ευρέως αποδεκτό ότι η υιοθέτηση ενός δραστήριου τρόπου ζωής αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία για την υγεία. Καθώς εξετάζουμε τον ρόλο της σωματικής άσκησης γίνεται εμφανές πως οι επιδράσεις της εκτείνονται πέρα από το σώμα, αγγίζοντας την ψυχική υγεία και επηρεάζοντας σημαντικά δυο σημαντικές πτυχές της προσωπικότητας: τη συναισθηματική νοημοσύνη και την αυτοεκτίμηση. Πρόκειται για δυο έννοιες-κλειδιά για την οικοδόμηση υγιών διαπροσωπικών σχέσεων και τη συνολική ψυχική ευεξία του ατόμου.
Συναισθηματική νοημοσύνη και σωματική άσκηση
Η συναισθηματική νοημοσύνη αναφέρεται στη θεμελιώδη ικανότητα του ατόμου να κατανοεί και να διαχειρίζεται τα δικά του συναισθήματα και των άλλων γύρω του. Ο Goleman (1995) ανέδειξε τη σημασία της συναισθηματικής νοημοσύνης, υποστηρίζοντας ότι είναι σημαντική στην πρόβλεψη της επιτυχίας και ευημερίας. Συνεισφέρει στην καλύτερη κοινωνική προσαρμογή και επιτρέπει στα άτομα να διαχειρίζονται τις κοινωνικές τους σχέσεις με άνεση. Επιπλέον, τα βοηθά να αναγνωρίζουν τα συναισθήματα των άλλων, να ανταποκρίνονται σε αυτά κατάλληλα και να επιτυγχάνουν εν τέλει την καλύτερη κοινωνική συνοχή.
Η σωματική άσκηση έχει αποδειχθεί ότι ενισχύει τη συναισθηματική νοημοσύνη με διάφορους τρόπους. Μπορεί να βελτιώσει την ικανότητα του ατόμου να διαχειρίζεται δύσκολες συναισθηματικές καταστάσεις, καθώς έχει βρεθεί πως μειώνει τα επίπεδα κορτιζόλης, της ορμόνης του στρες, και απελευθερώνει ενδορφίνες οι οποίες ενισχύουν τα συναισθήματα ευτυχίας και ευεξίας. Κατά συνέπεια ενισχύεται η ικανότητα του ατόμου να διαχειρίζεται τα συναισθήματα του και να διατηρεί την ψυχική του ισορροπία.
Επιπλέον, η άσκηση μπορεί να βελτιώσει την ενσυναίσθηση. Η συμμετοχή σε ομαδικά αθλήματα, για παράδειγμα, ενθαρρύνει την ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων, όπως η συνεργασία και η επικοινωνία, που είναι καίριες για την ενίσχυση της συναισθηματικής νοημοσύνης. Μέσω της συνεργασίας, τα άτομα μαθαίνουν να συντονίζουν τα συναισθήματά τους με τα συναισθήματα των άλλων, δημιουργώντας έναν αρμονικό τρόπο επικοινωνίας.
Αυτοεκτίμηση και σωματική άσκηση
Η αυτοεκτίμηση, από την άλλη, είναι η συνολική αντίληψη που έχει το άτομο για την αξία του. Σύμφωνα με τον Rosenberg (1965), η αυτοεκτίμηση αποτελεί έναν από τους κύριους δείκτες ψυχικής υγείας και αντικατοπτρίζει το πώς βλέπει και εκτιμά το άτομο τον εαυτό του. Δρα θετικά στη λήψη αποφάσεων και βοηθά τα άτομα να αισθάνονται πιο ικανά να διαχειριστούν δύσκολες καταστάσεις, αναπτύσσοντας έτσι ψυχική ανθεκτικότητα ενώ, παράλληλα, επηρεάζει θετικά και τις διαπροσωπικές σχέσεις. Η αυτοεκτίμηση διαμορφώνεται από τις κοινωνικές σχέσεις, την αντίληψη του ατόμου για την κοινωνική αποδοχή και την εικόνα που διαμορφώνει για το σώμα του.
Καθοριστικός είναι και ο ρόλος της άσκησης για την ενίσχυση της αυτοεκτίμησης. Όταν το άτομο ασκείται τακτικά, βελτιώνει σημαντικά τη φυσική του κατάσταση, γεγονός που οδηγεί σε μια θετική αξιολόγηση της εικόνας του σώματος που επιδρά στα επίπεδα της αυτοεκτίμησης. Η επίτευξη των στόχων που θέτει το άτομο κατά τη διάρκεια της συστηματικής άσκησης, όπως η αύξηση της αντοχής ή η απώλεια βάρους, συντελούν στην ενίσχυση της αυτοεκτίμησης.
Ακόμα μεγαλύτερη μπορεί να είναι η ενίσχυση της αυτοεκτίμησης μέσα από τα ομαδικά αθλήματα και τις αλληλεπιδράσεις που προκύπτουν. Η αναγνώριση των προσπαθειών και των επιτυχιών από τους συναθλητές συμβάλλει σημαντικά στην αναγνώριση της προσωπικής αξίας του ατόμου, γεγονός που δημιουργεί μια ισχυρή αίσθηση ταυτότητας. Επιπλέον, η αίσθηση επίτευξης στόχων και βελτίωσης αυξάνουν την αυτοπεποίθηση. Συνολικά, η άσκηση επιτρέπει στο άτομο να αποκτήσει σημαντικό έλεγχο της σωματικής και ψυχικής υγείας .
Η σωματική άσκηση, επομένως, δεν είναι απλώς ένας τρόπος για να διατηρήσουμε το σώμα μας υγιές, αλλά αποτελεί ταυτόχρονα και μια δια βίου επένδυση για την ψυχική μας ευημερία. Είναι σημαντικό να βρούμε τη σωματική άσκηση που μας ταιριάζει καλύτερα και μας προκαλεί ευφορία, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και σε βάθος χρόνου. Εντάσσοντας την στην καθημερινότητα μας και αναγνωρίζοντας την αξία της, θα αποκομίσουμε οφέλη που θα μας συνοδεύουν σε κάθε στάδιο της ζωής μας.
Βιβλιογραφία:
- Δημητριάδου, Δ. & Ζύμνη, Κ. (2005). Θετικά στοιχεία του χαρακτήρα και αρετές (σσ. 163-193). Στο Α. Σταλίκας & Π. Μυτσκίδου (Επιμ.), Εισαγωγή στη θετική ψυχολογία. Αθήνα: Τόπος
- Fox, K. R. (2000). The effects of exercise on self-perceptions and self-esteem. In S. J. H. Biddle, K. R. Fox, & S. H. Boutcher (Eds.), Physical activity and psychological well-being. (pp. 88-117) London: Routledge.
- Goleman, D. (1995). Emotional Intelligence: Why It Can Matter More Than IQ. New York: Bantam Books.
- Goleman, D. (2006). Social Intelligence: The New Science of Human Relationships. New York: Bantam Books.
- Rosenberg, M. (1965). Society and the adolescent self-image. Princeton, NJ: Princeton University Press.
- Salmon, P. (2001). Effects of physical exercise on anxiety, depression, and sensitivity to stress: A unifying theory. Clinical Psychology Review, 21(1), 33-61. https://doi.org/10.1016/S0272-7358(99)00032-X
- Spence, J. C., McGannon, K. R., & Poon, P. (2005). The effect of exercise on global self-esteem: A quantitative review. Journal of Sport and Exercise Psychology, 27(3), 311-334. https://doi.org/10.1123/jsep.27.3.311
Αρχισυνταξία: Δράνη Φωτεινή – Δέσποινα, Ψυχολόγος BSc, MScc
Επιμέλεια άρθρου: Τυρλή Αικατερίνη
