«Για τις τρέλες που δεν κάναμε, για τα σ ’αγαπώ που δεν είπαμε, για τα μούτρα μας που δεν φάγαμε, για τη ζωή που δεν ζήσαμε». Με αυτά τα λόγια, επιλέγει ο συγγραφέας Στέφανος Ξενάκης να καλωσορίσει τους αναγνώστες του στο βιβλίο του «Ναι», θέλοντας να τονίσει τη σημασία του να ζούμε στο εδώ και τώρα. Πόσες φορές, όμως, έχετε πιάσει τον εαυτό σας να λέει την χαρακτηριστική φράση «Θα είμαι χαρούμενος όταν…» ή «Θα το κάνω όταν …»; Μία φράση που κλέβει ζωές, στην προκειμένη τη δική σας, τη δική μου, τη δική μας !
Πρόκειται για το λεγόμενο «σύνδρομο αναβαλλόμενης ζωής», έναν όρο που επινόησε για πρώτη φορά το 1997 ο Ρώσος καθηγητής Serkin στην προσπάθειά του να μελετήσει την ψυχολογία των ανθρώπων που κατοικούσαν στις βόρειες περιοχές και οι οποίοι επιβίωσαν έχοντας την ελπίδα μίας καλύτερης ζωής μακριά από ένα ψυχρό και παγωμένο τοπίο (Serkin,1997). Έτσι, σήμερα με τον όρο αυτό, αναφερόμαστε σε ένα συγκεκριμένο τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς του ατόμου, ο οποίος αντικατοπτρίζει την τάση του να αναβάλλει να ζει στο παρόν, θεωρώντας ότι κάποια μελλοντική συνθήκη θα του προσφέρει ακόμα μεγαλύτερη ικανοποίηση και χαρά.
Μάλιστα, τα άτομα ηλικίας 20-40, φαίνεται να αποτελούν την ομάδα υψηλού κινδύνου εμφάνισης αυτού του συνδρόμου, συγκριτικά με τα άτομα των υπόλοιπων ηλικιακών ομάδων, καθώς διακατέχονται από τη λανθασμένη πεποίθηση πως έχουν ακόμη αρκετό χρόνο για να ξεκινήσουν τη ζωή που θέλουν και οραματίζονται.
Αίτια του Συνδρόμου της Αναβαλλόμενης Ζωής
Τα πιο συχνά αναφερόμενα αίτια του συνδρόμου της αναβαλλόμενης ζωής είναι τα εξής:
1.Φόβος αποτυχίας
Πρόκειται για την συναισθηματική κατάσταση, η οποία χαρακτηρίζεται από επίμονο και παράλογο άγχος για την αποτυχία να ανταποκριθεί κανείς στα πρότυπα και τους στόχους που έχει θέσει ο ίδιος ή οι άλλοι (Dictionary of Psychology, American Psychological Association). Με άλλα λόγια, τα άτομα στη συγκεκριμένη περίπτωση θεωρούν ότι δε θα επιτύχουν τους στόχους τους για αυτό αποφασίζουν να μην ρισκάρουν, καθώς η αποτυχία αυτόματα συνεπάγεται αύξηση των αισθημάτων του άγχους, της ντροπής και της αυτοαμφισβήτησης.
2.Χαμηλή αυτοεκτίμηση
Τα άτομα με το σύνδρομο της αναβαλλόμενης ζωής, χαρακτηρίζονται από σημαντικά χαμηλά επίπεδα αυτοεκτίμησης, καθώς θεωρούν ότι δεν είναι αρκετά καλά και ικανά να ζήσουν τη ζωή που επιθυμούν. Πρόκειται για μία πυρηνική πεποίθηση, δηλαδή μία βαθιά ριζωμένη αντίληψη για τον εαυτό τους, που συνήθως αναπτύσσεται κατά την παιδική ηλικία και είναι προϊόν μάθησης.
3.Τελειομανία
Συνήθως μιλάμε για την ενδοπροσωπική τελειομανία, δηλαδή την τάση του ατόμου να θέτει υψηλά πρότυπα για τον εαυτό του και να επιδίδεται σε ένα διαρκές κυνήγι του τέλειου, αψεγάδιαστου αποτελέσματος.
4.Εξωτερική έδρα ελέγχου
Τα άτομα αυτά συνήθως χαρακτηρίζονται από εξωτερική έδρα ελέγχου, δηλαδή έχουν την τάση να αποδίδουν την εκάστοτε κατάσταση σε εξωτερικούς παράγοντες, όπως είναι η τύχη ή η μοίρα, με αποτέλεσμα να παραμένουν αδρανή, καθώς θεωρούν ότι η οποιαδήποτε προσωπική τους προσπάθεια δε θα επηρεάσει τα ήδη υπάρχοντα δεδομένα.
Τελικά εσύ αναβάλλεις να ζήσεις;
Για να απαντήσεις στο ερώτημα αυτό, η ψυχολόγος Tatyana Kostenko προτείνει την εφαρμογή μιας απλής άσκησης, για την οποία θα χρειαστείς ένα φύλλο χαρτί, το οποίο θα χωρίσεις σε τρεις στήλες. Στην πρώτη στήλη καλείσαι να γράψεις τα όνειρα ή τους στόχους των τελευταίων χρόνων που δεν κατάφερες να πετύχεις. Έπειτα, στη δεύτερη στήλη κατέγραψε τις κινήσεις που έκανες για να πετύχεις αυτούς τους στόχους. Τέλος, στην τελευταία στήλη σκέψου τους λόγους για τους οποίους δεν πέτυχες τους στόχους σου. Στην περίπτωση, λοιπόν, που οι λόγοι είναι απλώς δικαιολογίες (πχ δεν πέτυχα γιατί δεν είχα χρόνο), τότε εμφανίζεις το σύνδρομο της αναβαλλόμενης ζωής.
Υπάρχουν δύο είδη ζωής: αυτή που ζούμε και αυτή που θα θέλαμε να ζούμε. Κατάλληλη στιγμή για να ζήσεις δεν υπάρχει, αλλά κατάλληλη στιγμή για να αποφασίσεις ποια επιλέγεις να ζήσεις, υπάρχει. Και αυτή είναι το τώρα.
Ας συμφωνήσουμε, λοιπόν, στις τρέλες που θα κάνουμε, στα σ’ αγαπώ που θα πούμε, στα μούτρα μας που θα φάμε και στη ζωή που θα ζήσουμε.
Βιβλιογραφία
1. Ξενάκης Σ. (2022). Ναι. Εκδόσεις: Key books
2.Overcoming Postponed Life Syndrome: Living in the Present. https://hapday.app/en/overcoming-postponed-life-syndrome-living-in-the-present/
3.Delayed life syndrome. https://pragueintegration.cz/education/delayed-life-syndrome/
Αρχισυνταξία : Κελεσίδη Ελένη
Επιμέλεια άρθρου : Κελεσίδη Ελένη
