Συχνά ακούω τη φράση «Είσαι ψυχολόγος; θέλω να πάω για ψυχανάλυση». Γιατί είναι λάθος η φράση αυτή; Αρχικά ταυτίζεται η έννοια του ψυχολόγου με αυτή του ψυχοθεραπευτή και συγκεκριμένα με αυτή του ψυχαναλυτή. Αρχικά για να είναι κάποιος ψυχοθεραπευτής χρειάζεται τετραετή εκπαίδευση στην ψυχοθεραπεία. Η ψυχανάλυση είναι ένα από τα πολλά είδη ψυχοθεραπείας.
- Ψυχολόγος έχει σπουδάσει ψυχολογία (δηλαδή την επιστήμη που ασχολείται με τις αιτίες και τους συσχετισμούς μεταξύ των ψυχικών φαινομένων και διαταραχών)· ο κλινικός ψυχολόγος έχει ειδικευτεί στην αντιμετώπιση μέσω του λόγου ψυχικών διαταραχών.
- Ψυχοθεραπευτής είναι μία επιπρόσθετη ιδιότητα.
- Ψυχαναλυτής είναι ένας ψυχοθεραπευτής που ασκεί μία από τις ψυχοθεραπείες, αυτή της ψυχανάλυσης.
Οι ψυχολόγοι γενικά βασίζονται σε μία ή περισσότερες θεωρίες ψυχοθεραπείας.
Βασικές προσεγγίσεις στην ψυχοθεραπεία:
Ψυχανάλυση και ψυχοδυναμική προσέγγιση:Η ψυχανάλυση βασίζεται στο κλινικό και θεωρητικό έργο του Sigmund Freud. Σήμερα έχει επεκταθεί και τροποποιηθεί από τις πρώτες διατυπώσεις του. Αν και ορισμένες θεωρίες της αρχικής ψυχαναλυτικής προσέγγισης παίζουν ακόμα σημαντικό ρόλο. Όμως ένα σημαντικό μέρος της έχει εντελώς απορριφθεί. Αυτή η προσέγγιση επικεντρώνεται στην αλλαγή προβληματικών συμπεριφορών, συναισθημάτων και σκέψεων ανακαλύπτοντας τις ασυνείδητες έννοιες και τα κίνητρά τους. Οι ασθενείς μαθαίνουν για τον εαυτό τους εξερευνώντας τις αλληλεπιδράσεις τους στη θεραπευτική σχέση.Το άτομο ξαπλώνει στο ντιβάνι χωρίς να βλέπει τον ψυχαναλυτή προκειμένου να είναι πιο αληθινός για όσα τον απασχολούν. Η ψυχανάλυση θεωρείται από τις πιο μακροχρόνιες και τις πιο δαπανηρές ψυχοθεραπείες.
Γνωσιακή και συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία (CBT) : Αυτή η προσέγγιση επικεντρώνεται τόσο στις σκέψεις όσο και στις συμπεριφορές. Ασχολείται με το πώς ερμηνεύει ο άνθρωπος τα γεγονότα που του συμβαίνουν. Οι άνθρωποι συμπεριφέρονται διαφορετικά καθώς το κάθε άτομο έχει στις διαφορετικές αντιλήψεις. Οι δυσλειτουργικές σκέψεις οδηγούν σε δυσλειτουργικά συναισθήματα άρα και συμπεριφορές. Αλλάζοντας τις σκέψεις τους, οι άνθρωποι μπορούν να αλλάξουν το πώς αισθάνονται και τι κάνουν. Είναι εστιασμένη στο εδώ και τώρα.
- Μέσω της “Απευαισθητοποίησης” Ένας θεραπευτής μπορεί να βοηθήσει έναν πελάτη με φοβία μέσω επανειλημμένης έκθεσης σε ό, τι είναι αυτό που προκαλεί άγχος.
- O Pavlov συνέβαλε ανακαλύπτοντας την κλασική εξαρτημένη μάθηση (Ερέθισμα – Αντίδραση ). Μέσα από πειράματά του σε σκύλους, ο Pavlov, μετά από τον ήχο ενός κουδουνιού τους παρουσίαζε φαγητό. Με την πάροδο του χρόνου είχαν συνδέσει τον ήχο του κουδουνιού με το φαγητό που είχε ως αποτέλεσμα την έκκριση σάλιου όταν άκουγαν το κουδούνι , ακόμα και αν δεν τους παρουσιαζόταν φαγητό.
- Συντελεστική μάθηση : Μία συμπεριφορά είναι πιθανότερο να επαναληφθεί όταν ακολουθείται θετική ενίσχυση (επιβράβευση), ενώ λιγότερο πιθανό να επαναληφθεί όταν ακολουθείται αρνητική ενίσχυση (ποινή).Είναι η πιο βραχεία ψυχοθεραπεία.
Οι Ανθρωπιστικές προσεγγίσεις : Τονίζουν την μοναδικότητα του ατόμου και δίνουν έμφαση στην ικανότητα των ανθρώπων να εξελιχθούν.
- Η προσωποκεντρική προσέγγιση είναι μη κατευθυντική – πελατοκεντρική προσέγγιση. Βασικό κίνητρο του ανθρώπου είναι η αυτοπραγμάτωση, η οποία εξαρτάται από την εικόνα που έχει το άτομο για τον εαυτό του. Ο θεραπευτής αντανακλά τα συναισθήματα του θεραπευόμενου με εκτίμηση χωρίς όρους.
- Συστημική θεραπεία (γνωστή ως οικογενειακή), αντιλαμβάνεται το άτομο μέσα σε ένα σύστημα στο οποίο υπάρχει και αλληλεπιδρά. Στόχος είναι η κατανόηση του πλαισίου στο οποίο εντάσσεται το πρόβλημα. Ιδανική για οικογένειες, ζευγάρια ,εργασία.
- Η θεραπεία Gestalt τονίζει τη σημασία της επίγνωσης του τι βιώνει και της ανάληψης ευθύνης για τον εαυτό του.
- Η υπαρξιακή θεραπεία ασχολείται με υπαρξιακά ζητήματα του ανθρώπου. Ασχολείται με έννοιες όπως την ελεύθερη βούληση, την αυτοδιάθεση και την αναζήτηση νοήματος της ζωής.
Πολλοί θεραπευτές δεν χρησιμοποιούν μία προσέγγιση, αλλά συνδυάζουν στοιχεία από διαφορετικές προσεγγίσεις, προσαρμόζοντας τη θεραπεία τους ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε πελάτη.
Το ελληνικό κράτος ,δυστυχώς, δίνει άδεια ασκήσεως επαγγέλματος στους απόφοιτους ψυχολoγίας που έχουν μόνο το βασικό πτυχίο. Χωρίς, δηλαδή, να έχουν κάνει ψυχοθεραπευτική εκπαίδευση ή ένα μεταπτυχιακό και πολύ πιθανό είναι να μην έχουν δουλέψει οι ίδιοι με τον εαυτό τους ψυχοθεραπευτικά. Καθώς ο ίδιος ο ψυχοθεραπευτής πρέπει να έχει κάνει ψυχοθεραπεία (ως θεραπευόμενος). Αναζητήστε ψυχολόγους με επαρκή εκπαίδευση και κατάρτιση.
Βιβλιογραφία:
https://www.apa.org/topics/psychotherapy/approaches
Χριστοπούλου, Α.,(2008) Εισαγωγή στην ψυχοπαθολογία του ενήλικα. Αθήνα :Τόπος
*Image credit : Brian D’Cruz Hypno Plus https://www.briandcruzhypnoplus.com/