Ψυχικό τραύμα και σχέσεις

Ψυχικό τραύμα και σχέσεις

Το ψυχικό τραύμα αποτελεί μία από τις πιο βαθιές και καταλυτικές εμπειρίες που μπορεί να βιώσει ένας άνθρωπος. Είναι μια συναισθηματική πληγή που, αν δεν αντιμετωπιστεί κατάλληλα, μπορεί να επηρεάσει κάθε τομέα της ζωής του. Οι σχέσεις -είτε προσωπικές, είτε κοινωνικές- είναι συχνά εκείνες που επηρεάζονται άμεσα από το ψυχικό τραύμα, καθώς τα συναισθηματικά και ψυχολογικά κατάλοιπα μεταφέρονται στις αλληλεπιδράσεις μας με τους άλλους. Οι τραυματικές εμπειρίες, όπως η κακοποίηση, η απώλεια ή η προδοσία, μπορούν να δημιουργήσουν τοίχους γύρω από την καρδιά και το μυαλό μας, εμποδίζοντας την αυθεντική σύνδεση με τους άλλους. Αυτός ο κύκλος του τραύματος και των σχέσεων, αν δεν σπάσει, μπορεί να οδηγήσει σε μοναξιά, απομόνωση και δυσκολίες στην εμπιστοσύνη. Ωστόσο, μέσα από την κατανόηση, την ενσυναίσθηση και τη θεραπεία, υπάρχει πάντα η δυνατότητα για αποκατάσταση.

Τι σημαίνει ο όρος “ψυχικό τραύμα”;

Ο ορισμός του ψυχικού τραύματος αναφέρεται σε μια κατάσταση συναισθηματικής ή ψυχολογικής βλάβης που προκαλείται από μια έντονη, σοβαρή ή επαναλαμβανόμενη τραυματική εμπειρία (Laplance and Pontalis, 1973). Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει καταστάσεις όπως:

  • Σωματική ή σεξουαλική κακοποίηση
  • Συναισθηματική ή ψυχολογική κακοποίηση
  • Θάνατο ή απώλεια αγαπημένου προσώπου
  • Σοβαρός τραυματισμός ή ατύχημα
  • Πόλεμος ή φυσικές καταστροφές
  • Βία, τρομοκρατία, ή εγκλήματα

Το τραύμα μπορεί να οδηγήσει σε μακροχρόνιες επιπτώσεις στην ψυχική ευεξία ενός ατόμου, που μπορεί να εκδηλωθεί ως άγχος, κατάθλιψη, διαταραχή μετατραυματικού στρες (ή αλλιώς PTSD), προκλήσεις στις διαπροσωπικές σχέσεις και άλλα ψυχολογικά ζητήματα. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι επιπτώσεις του ψυχολογικού τραύματος μπορεί να μην είναι άμεσα ορατές και μπορεί να αναπτυχθούν ή να γίνουν πιο έντονες με την πάροδο του χρόνου (Najavits, 2002).

Πόσο επηρεάζει το ψυχικό τραύμα τις διαπροσωπικές μας σχέσεις;

photo by unsplash.com

Το ψυχικό τραύμα μπορεί να έχει σημαντική επίδραση στις διαπροσωπικές σχέσεις, επηρεάζοντας τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε και αντιδρούμε στους άλλους. Οι συνέπειες αυτής της επιρροής μπορεί να είναι πολύπλευρες και να διαφέρουν ανάλογα με τη φύση και την ένταση του τραύματος, αλλά και την ικανότητα του ατόμου να επεξεργαστεί το τραυματικό γεγονός. Ενδεικτικά, το ψυχικό τραύμα μπορεί να επηρεάσει τις σχέσεις μας με τους άλλους με τους εξής τρόπους:

  1. Δυσκολία εμπιστοσύνης: Τα άτομα που έχουν βιώσει ψυχολογικό τραύμα, ιδιαίτερα ως αποτέλεσμα προδοσίας ή κακοποίησης, μπορεί να θεωρήσουν δύσκολο το να εμπιστευτούν κάποιους άλλους (APA, 2019). Τα αισθήματα προδοσίας και ανασφάλειας μπορεί να τους οδηγήσουν να υιοθετήσουν μια πιο προσεκτική προσέγγιση, συχνά με αποτέλεσμα την επιθυμία να διαχειριστούν το περιβάλλον και τις σχέσεις τους πιο στενά.
  2. Ενισχυμένος φόβος απόρριψης ή εγκατάλειψης: Αν το τραύμα συνδέεται με την απώλεια ή την εγκατάλειψη (π.χ., απώλεια αγαπημένου προσώπου, χωρισμός), το άτομο μπορεί να φοβάται έντονα την απόρριψη ή την εγκατάλειψη σε μελλοντικές σχέσεις. Αυτός ο φόβος μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολική προσκόλληση ή, αντιστρόφως, σε αποστασιοποίηση από τους άλλους, προκειμένου να προφυλαχθεί από τον πόνο της απώλειας (Statman, 2015).
  3. Δυσκολία στη συναισθηματική επικοινωνία: Τα άτομα που έχουν βιώσει ψυχικό τραύμα συχνά αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην επικοινωνία των συναισθημάτων τους, είτε λόγω αναστολών από φόβο μην γίνουν εκτεθειμένα είτε λόγω της δυσκολίας να εκφράσουν τι πραγματικά αισθάνονται.
  4. Επανατραυματισμός και συμπεριφορές αυτοκαταστροφής: Τα άτομα που έχουν υποστεί τραύμα μπορεί να επαναλαμβάνουν καταστάσεις που τους τραυματίζουν συναισθηματικά, είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα. Μπορεί να επιλέγουν μη υγιείς σχέσεις ή να παραμένουν σε καταχρηστικά περιβάλλοντα, επειδή είναι εξοικειωμένα με αυτήν τη δυναμική και αισθάνονται «ασφαλή» μέσα στον πόνο.

Πώς να αντιμετωπίσουμε τις επιπτώσεις του ψυχικού τραύματος στις σχέσεις;

Το ψυχικό τραύμα μπορεί να επιφέρει πολλές δυσκολίες στις σχέσεις, όμως με την κατάλληλη υποστήριξη και χρόνο, είναι εφικτό να ξεπεραστεί και να δημιουργηθούν υγιείς και ικανοποιητικές διαπροσωπικές αλληλεπιδράσεις. Η αντιμετώπιση του ψυχικού τραύματος μπορεί να γίνει με τους εξής τρόπους:

  1. Αυτογνωσία και συνειδητοποίηση: Η αναγνώριση του τρόπου με τον οποίο το ψυχικό τραύμα επηρεάζει τις σχέσεις είναι το πρώτο βήμα για την αποκατάσταση. Κατανόηση των δικών μας αντιδράσεων και συναισθημάτων μπορεί να βοηθήσει στο να μην επιβαρύνουμε τους άλλους με αυτές τις πληγές (Najavits, 2017).
  2. Επαγγελματική υποστήριξη: Η θεραπεία μέσω ψυχολογικής υποστήριξης, όπως η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία ή η θεραπεία αποευαισθητοποίησης και επεξεργασίας μέσω κίνησης των ματιών για το τραύμα (EMDR), μπορεί να βοηθήσει το άτομο να επεξεργαστεί το τραύμα και να μάθει πώς να δημιουργεί υγιείς σχέσεις (Venet, 2023).
  3. Ανοιχτή επικοινωνία: Η ανάπτυξη ανοιχτής και ειλικρινούς επικοινωνίας με τους σημαντικούς άλλους μπορεί να βοηθήσει στο να κατανοήσουν οι άλλοι τις ανάγκες μας και να συνεργαστούν για την επίλυση των δυσκολιών.
  4. Μικρές αλλαγές και υπομονή: Μικρές βελτιώσεις στις συνήθειες και τη συμπεριφορά, όπως η ενσυναίσθηση, η υπομονή και η πρακτική της αυτοφροντίδας, μπορούν να βοηθήσουν στην αναδημιουργία των σχέσεων με τους άλλους.

 

Η ίαση του ψυχικού τραύματος δεν είναι γραμμική, και κάθε άτομο ακολουθεί τη δική του πορεία. Ωστόσο, το πιο σημαντικό είναι να θυμόμαστε πως υπάρχει πάντα ελπίδα και ότι κάθε μέρα είναι μια νέα ευκαιρία για να συνεχίσουμε, να θεραπευτούμε και να επανακαθορίσουμε τη ζωή μας.

 

Βιβλιογραφία

1.American Psychological Association. (2019). Understanding the impact of traumatic events. Retrieved from https://www.apa.org/topics/trauma/effects.

2.Laplance J. and Pontalis, J-B. (1973). The Language of Psychoanalysis. New York, Norton.

3.Najavits, L. (2002). Seeking safety: A treatment manual for PTSD and substance abuse. Guilford Publications.

4.Najavits, L. M. (2017). Recovery from trauma, addiction, or both: Strategies for finding your best self. Guilford Publications

5.Statman-Weil, K. (2015). Creating trauma-sensitive classrooms. YC: Young Children, 70(2), 72-79. 

6.Venet, A. S. (2023). Equity-centered trauma-informed education. Routledge. https://doi.org/10.4324/9781032677989

Επιμέλεια άρθρου: Τυρλή Αικατερίνη

ΚοινοποίησηFacebookLinkedIn
Γραμμένο από
Γρηγορία Ντούβαλη, Κοινωνική Λειτουργός
Συμμετοχή στη συζήτηση

Archives

Categories

WP2Social Auto Publish Powered By : XYZScripts.com