_______________________________________________________________________________
Ως προσδοκίες ορίζονται τα προσωπικά πιστεύω, που μπορεί να έχει κάποιος για μελλοντικά – εξωτερικά συχνά – γεγονότα. Συνήθως, είναι αποτελέσματα των προσωπικών εμπειριών του ατόμου σε συνδυασμό με γνώσεις και ιδέες που έχει αναπτύξει για την προσδοκούσα κατάσταση. Μπορεί να είναι είτε θετικές είτε αρνητικές και βάσει αυτών οι άνθρωποι κατηγοριοποιούνται σε αισιόδοξους (optimists) και απαισιόδοξους (pessimists). Όλοι έχουμε ιδέες για το πως μπορεί να ξεδιπλωθεί το μέλλον μας. Ωστόσο, πολλές φορές παρουσιάζουν μια φυλακή στην οποία εγκλωβίζουμε τους εαυτούς μας, αποτρέποντας μας από το να είμαστε πραγματικά ευτυχισμένοι.
Πιο αναλυτικά, οι προσδοκίες διαμορφώνουν μια νοητή ιδέα περί του τι θα «έπρεπε» να είναι πραγματικότητα και τι όχι. Έτσι, επηρεάζουν το πως ένα άτομο σκέφτεται, συμπεριφέρεται και αντιδρά. Επιπλέον, έχουν την δύναμη να αλλάξουν τον τρόπο που αντιλαμβάνεται κανείς τα πράγματα, τα μηνύματα που δέχεται από τους άλλους, την εστίαση της προσοχής του και την μνήμη. Με λίγα λόγια, είναι ικανές να διαμορφώσουν τον τρόπο που βλέπει κανείς τον κόσμο και τους υπόλοιπους ανθρώπους.
Οι προσδοκίες συχνά αντανακλώνται από άτομο σε άτομο, σύμφωνα με το φαινόμενο γνωστό ως “Φαινόμενο του Πυγμαλίωνα”. Σύμφωνα με αυτήν την θεωρία, οι ιδέες που έχουμε για ένα άτομο τείνουν να επαληθεύονται. Δηλαδή, στον εταιρικό τομέα, άμα ένας μάνατζερ έχει υψηλές προσδοκίες για τους υπαλλήλους του, αυτοί είναι πιθανόν να διαπρέψουν και αντιστοίχως να αποτύχουν άμα αυτός έχει χαμηλές προσδοκίες. Το φαινόμενο αυτό, συχνά συνδυάζεται με τον όρο “αυτο-εκπληρούμενη προφητεία”, καθώς άμα κάποιος σε πείσει ότι θα αποτύχεις -ή τουλάχιστον πείσεις εσύ τον εαυτό σου πως αυτό θα είναι το αποτέλεσμα- ακόμα και αν μπορείς να τον αποδείξεις λάθος, αυτή σου η πεποίθηση θα αλλάξει την συμπεριφορά και το σκεπτικό σου με αποτέλεσμα την αποτυχία σου και την επαλήθευση των εξωτερικών/εσωτερικών προσδοκιών.
Από τα παραπάνω, είναι εύκολο να κατανοήσουμε την δύναμη των προσδοκιών. Το πρόβλημα είναι, πως τις περισσότερες φορές δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα ολοκληρωτικά. Τα πιστεύω μας αυτά, καλώς ή κακώς μας εγκλωβίζουν ανάμεσα σε κανόνες και “πρέπει” για την ζωή μας. Περιμένουμε πως τα πράγματα πρέπει να εξελιχθούν προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση, πως οι άλλοι πρέπει να μας αντιμετωπίζουν με έναν συγκεκριμένο τρόπο, πως οι πράξεις τους πρέπει να συνάδουν με την ιδέα που έχουμε πλάσει στο μυαλό μας εμείς οι ίδιοι ότι είναι η σωστή. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, τις περισσότερες φορές οδηγούν σε απογοήτευση, εφόσον οι προσδοκίες αν μην τι άλλο είναι κατά πασά πιθανότητα σιωπηρές. Αυτός, ο εσωτερικός εγκλωβισμός όμως, δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια προσπάθεια ελέγχου της πραγματικότητας. Αποτελούν μια προσωπική πρόβλεψη σχετικά με το πως θα θέλαμε ή δεν θέλαμε να προχωρήσει μια κατάσταση. Το πρόβλημα είναι, ότι παραμένουν προϊόν των δικών μας σκέψεων και πεποιθήσεων και πως κανένας δεν είναι αναγκασμένος να πράττει βάσει αυτών.
Είναι πολύ λογικό οι άνθρωποι να ελπίζουν ή και να περιμένουν πράγματα από τους άλλους. Ωστόσο, αυτό που μένει τελικά είναι αναμονή και απογοήτευση. Όταν καθόμαστε πίσω και προσδοκούμε από τους άλλους να αναπαραστήσουν πιστά το σενάριο που έχουμε δημιουργήσει στο μυαλό μας, γινόμαστε απλά άδικοι μαζί τους, γιατί αυτός που τελικά μας πίκρισε ήταν οι δίκες μας ιδέες και ελπίδες. Βέβαια, η λύση δεν βρίσκεται στο να μην έχουμε καθόλου προσδοκίες, καθώς αυτό ισοδυναμεί πως δεν έχουμε και απαιτήσεις οπότε χάνουμε και ένα μέρος της δύναμης μας. Η απάντηση σε αυτό το πρόβλημα είναι αρκετά απλή όσο και δύσκολη και περιλαμβάνει το μείγμα της αντικειμενικότητας και κυρίως της αποδοχής. Είναι καλό αντί να εγκλωβιζόμαστε στις πεποιθήσεις μας, να τις εξωτερικεύουμε ώστε και το άλλο μέρος να έχει επίγνωση αυτών και να μας ενημερώσει αν όντως κατ’ αυτό είναι επιτεύξιμες ή τουλάχιστον άμα πρόκειται για κάποια κατάσταση, να το συζητάμε με τρίτους οι οποίοι δεν εμπλέκονται σε αυτήν. Πάνω από όλα όμως, ιδανικό είναι να αποδεχόμαστε τις καταστάσεις και τα άτομα ως έχουν. Η πιστή και η ελπίδα σπάνια είναι αρκετές για να πραγματοποιήσουν τις προσδοκίες μας.
Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, δεν χρειάζεται να αναμένουμε από κάποιον να είναι κάτι συγκεκριμένο ή να μας αντιμετωπίζει με έναν άλλον τρόπο. Αντιθέτως, μπορούμε απλά να τον αφήνουμε να είναι ο εαυτός του, να παίρνει την θέση που θέλει στην ζωή μας χωρίς να βαραίνουμε το μυαλό μας με στεναχώριες και αγανακτήσεις. Το σκεπτικό αυτό εφαρμόζεται προφανώς και σε πρακτικές καταστάσεις. Ως αποτέλεσμα, επέρχεται η απελευθέρωση από τον ίδιο μας τον εγκέφαλο. Η ζωή είναι κάτι δυναμικό, δεν ταιριάζει στην αναμονή. Η ζωή είναι για να την ζεις και με το να την αποδέχεσαι όπως ακριβώς είναι ,με τα θετικά και τα αρνητικά της, αφήνεις χώρο στον εαυτό σου να αναπτυχθεί μέσα σε αυτήν.
Καταλήγοντας, θα μπορούσε να πει κάνεις πως εμείς μπορούμε να προκαθορίσουμε την ευτυχία μας, μέσω τον περιορισμό των προσδοκιών μας. Η αποδοχή και η ευγνωμοσύνη είναι βασικά συστατικά για μια χαρούμενη ζωή, τα οποία μπορούν να επιτευχθούν άμα απλά αποδεχτούμε το γεγονός πως η ζωή τρέχει, ανεξάρτητα από εμάς. Με αυτόν τον τρόπο, απελευθερώνουμε τους εαυτούς μας από το αποτέλεσμα και αφήνουμε τον απαραίτητο χώρο για ό,τι θέλει να έρθει να έρθει και ό,τι θέλει να φύγει να φύγει.
Βιβλιογραφία
https://www.maxmag.gr/psychologia/i-pagida-tis-prosdokias/
https://www.psychologytoday.com/us/blog/cui-bono/201802/the-psychology-expectations
http://psychology.iresearchnet.com/social-psychology/social-cognition/expectations/