Το παιδί παίζοντας ικανοποιεί τις ανάγκες του. Η ανάπτυξη του περιγράφεται με την ανάπτυξη των διανοητικών του λειτουργιών. Εάν κατά τα σχολικά του χρόνια δεν αναπτύσσονται οι μη άμεσα πραγματοποιήσιμες ανάγκες, δεν θα υφίστατο παιχνίδι, αφού το παιδί ανακαλύπτει το παιχνίδι όταν αρχίζει να βιώνει απραγματοποίητες τάσεις.
Η συμπεριφορά του στο παιχνίδι είναι αντίθετη σε σχέση με τις καθημερινές καταστάσεις. Ένα συγκεκριμένο αντικείμενο έχει άλλο νόημα στο παιχνίδι και άλλο έξω από αυτό. (Vygotsky, 2000) Στον κόσμο του παιδιού κυριαρχεί η πραγματικότητα του παιχνιδιού, ενώ στον κόσμο των ενηλίκων είναι η σοβαρή πραγματικότητα.
Στον ψυχισμό του παιδιού συμβαίνουν σημαντικές αλλαγές μέσω του παιχνιδιού. Αυτές οι αλλαγές προετοιμάζουν το έδαφος για τη μετάβαση του σε ένα νέο επίπεδο ανάπτυξης. (Αυγητίδου, 2001) Με το παιχνίδι έχει τη δυνατότητα να κατακτήσει ιδέες και να φέρει σε πέρας πράξεις περισσότερο εξελιγμένες από όσο θα του ήταν εφικτό σε καταστάσεις εκτός παιχνιδιού. Η υποταγή στους κανόνες είναι αδύνατη στη ζωή, ενώ στο παιχνίδι γίνεται δυνατή.
Μέσα από διάφορες δραστηριότητες που ασχολείται το παιδί εξελίσσεται ουσιαστικά και το παιχνίδι παίζει σημαντικό ρόλο στη γνωστική, σωματική, κοινωνική και συναισθηματική εξέλιξη του καθώς και στην ανάπτυξη του λόγου.
Πρωταρχικό κίνητρο του παιχνιδιού είναι η εσωτερική ανάγκη που νιώθει το παιδί για να χαρεί, να ψυχαγωγηθεί και να διασκεδάσει. Θέλει να χαρεί τη ζωή με το παιχνίδι, αλλά και με το παιχνίδι θέλει να γνωρίσει τη ζωή. (Αντωνιάδης, 1994)
Το παιχνίδι βοηθά στη βελτίωση του κινητικού συντονισμού, στην ενδυνάμωση του μυϊκού τόνου, στην ισορροπία και στον καλύτερο έλεγχο των κινήσεων, καθώς και στην ανάπτυξη του οπτικο-κινητικού συντονισμού. Ο Jean Piaget, την κινητική εξέλιξη την ονομάζει «φυσική γνώση». Τονίζει τον ρόλο φυσικής και νοητικής δραστηριότητας του παιδιού πάνω στα αντικείμενα, δηλαδή στην προκειμένη περίπτωση στα παιχνίδια. Σπρώχνοντας, κυλώντας, πετώντας, τραβώντας, ζυγίζοντας τα παιχνίδια, το παιδί μπορεί να παρατηρεί τις αντιδράσεις των αντικειμένων στις δικές του αντιδράσεις. (Kamii, 1979)
Ένα μεγάλος μέρος των δραστηριοτήτων που εμείς χαρακτηρίζουμε σαν παιχνίδι, δεν είναι παρά η εφαρμογή πάνω σε αντικείμενα τρόπων και μεθόδων έρευνας που διαθέτει το παιδί (Κάππας, 2005). Στο συμβολικό παιχνίδι, για παράδειγμα, το νήπιο μιμείται πράγματα και γεγονότα που δεν είναι άμεσα παρόντα. Οι εναλλαγές ανάμεσα στην πραγματικότητα και τη φαντασία δίνουν στο παιδί την ευκαιρία να παίξει με το πραγματικό και το φανταστικό και να κατανοήσει καλύτερα τη διάκριση ανάμεσα τους.
Καθώς το παιδί μεγαλώνει αρχίζει η ανεξαρτητοποίηση του και η επέκταση των εμπειριών του. Οι γλωσσικές του ικανότητες επεκτείνονται και το παιχνίδι είναι η πιο σημαντική του έκφραση και προετοιμασία για τη ζωή και την εργασία, καθώς και το μέσο ανάπτυξης της γλώσσας και της επικοινωνίας του. (Παπαδόπουλος, 1997)
Σύμφωνα με τους κοινωνιολόγους, τα παιχνίδια είναι στοιχεία που διαμορφώνουν τόσο την ηθική του παιδιού, όσο και τα ήθη της κοινωνίας. Για να βοηθούν την ανάπτυξη της φαντασίας και του ήθους των παιδιών, τα παιχνίδια πρέπει να διδάσκουν και να ψυχαγωγούν, να μην περιέχουν αντι-μηνύματα, να ενισχύουν τις καλές σχέσεις με τους ανθρώπους, να προωθούν τη δημιουργική έκφραση συναισθημάτων-σκέψεων-ιδεών και να ενισχύουν και όχι να αντιμάχονται στις θετικές αξίες. (Παπαδημητρακόπουλος, 1996)
Το παιχνίδι είναι ελεύθερο, αυθόρμητο, διασκεδαστικό, προσφέρει χαρά, γι’ αυτό ξεκουράζει και ψυχαγωγεί το παιδί, του δίνει τη δυνατότητα να ξεφύγει από όλα αυτά που το καταπιέζουν, το φοβίζουν και το κουράζουν. Είναι ένας τρόπος με τον οποίο δίνεται η ευκαιρία στο παιδί να εξερευνήσει τον κόσμο του χωρίς να έχει υποχρεώσεις.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ:
- Αυγητίδου, Σ., (2001). Το παιχνίδι. Σύγχρονες ερευνητικές και διδακτικέςπροσεγγίσεις , Αθήνα, Τυπωθητώ.
- Αντωνιάδης, Α., (1994). Το παιχνίδι , Θεσσαλονίκη, university studio press.
- Kamii.C. & Devries. R., (1979). «Η θεωρία του Jean Piaget και η προσχολική αγωγή». Αθήνα: Δίπτυχο.
- Κάππας, Χ., (2005). Ο ρόλος του παιχνιδιού στην παιδική ηλικία ,Αθήνα, Άτραπος.
- Παπαδημητρακόπουλος, Κ.Γ. (1996). « Πίσω από την βιτρίνα των παιχνιδιών ». Αθήνα: Φωτοδότες.
- Παπαδόπουλος, Ν.Γ., (1997). «Ψυχολογία». Έκδοση Ε’, Αθήνα.
- Vygotsky, L.S., (2000). Νους στην κοινωνία : Η ανάπτυξη των ανώτερων ψυχολογικών διαδικασιών , (μτφ. Μπίμπου Α., Βοσνιάδου Σ.), Αθήνα, Gutenberg.
