Ενόψει των σοβαρών φυσικών καταστροφών που συμβαίνουν αυτήν την περίοδο στον κόσμο μας, το συγκεκριμένο άρθρο έχει ως στόχο να γνωστοποιήσει και να ευαισθητοποιήσει, όσον αφορά τις σοβαρές ψυχολογικές επιπτώσεις που υφίστανται τα θύματά τους.
Οι φυσικές καταστροφές συνιστούν αναπόφευκτα κρίσιμα συμβάντα της ζωής, η απόρροια των οποίων διακρίνεται τόσο άμεσα στα θύματα που επηρεάζονται από αυτές, όσο και μακροπρόθεσμα στο πέρας του χρόνου. Στις φυσικές καταστροφές μπορούν να συμπεριληφθούν οι σεισμοί, οι τυφώνες, οι φωτιές, οι πλημμύρες, οι κατακλυσμοί, καθώς και κάθε είδους καταστροφή που δεν μπορεί να ελεγχθεί από τον ανθρώπινο παράγοντα. Η συχνότητα αυτών των καταστροφών, σε συνδυασμό με τον αντίκτυπό τους στον άνθρωπο, έχει οδηγήσει σε μια πληθώρα από έρευνες που προσπαθούν να μελετήσουν τις ψυχολογικές συνέπειές τους.
Μία από τις πιο συχνές ψυχολογικές επιπτώσεις είναι το μακροχρόνιο στρες. Το οξύ στρες εμφανίζεται βραχυπρόθεσμα στις περιπτώσεις κατά τις οποίες ο οργανισμός μας εντοπίζει κίνδυνο ή απειλή, και προετοιμάζει το σώμα μας για πάλη ή φυγή. Στα θύματα των φυσικών καταστροφών αυτό το στρες μετασχηματίζεται σε χρόνια κατάσταση, η οποία τα ωθεί να αντιμετωπίζουν οτιδήποτε άγνωστο και αγχωτικό ως επικίνδυνο.
Επίσης, παρουσιάζεται πολύ συχνά η Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες (PTSD) και η γενική ψυχολογική δυσφορία στο σύνολο, σχεδόν, των θυμάτων.
Ένα σύνηθες σύμπτωμα είναι, επίσης, το αίσθημα της αβοηθησίας, ότι δηλαδή κάποιος δεν μπορεί να κάνει τίποτα για να ελέγξει τις συνθήκες της ζωής του. Παρατηρείται, επιπλέον, πολύ συχνά και η κοινωνική απόσυρση, η απροθυμία δηλαδή κοινωνικής εμπλοκής και συναναστροφών. Οι αναφορές δείχνουν πως οι ψυχολογικές επιπτώσεις επιδεινώνονται σοβαρά από την έκταση των καταστροφών, τον χρόνο ανάκαμψης και την ανεπαρκή ψυχολογική υποστήριξη.
Όπως γίνεται αντιληπτό, οι ψυχολογικές επιπτώσεις των φυσικών καταστροφών είναι πολύπλευρες και σοβαρές, ενώ πολλές φορές δεν τους δίνεται η βαρύτητα που θα έπρεπε. Οφείλουμε να δείξουμε σημαντική μέριμνα και ενσυναίσθηση στους παθόντες, καθώς έρχονται αντιμέτωποι με μια κατάσταση μη αναστρέψιμη, εκτός του πεδίου ελέγχου τους.
Οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας προτείνουν έγκαιρη ψυχολογική παρέμβαση και συμβουλευτική. Δίνεται έμφαση στην Ψυχολογική Πρώτη Βοήθεια (PFA). Αυτό περιλαμβάνει την ενεργητική ακρόαση, χωρίς πίεση και κριτική, την παροχή ενθάρρυνσης και την πλήρη καθοδήγηση σχετικά με το τι επρόκειτο να αντιμετωπίσει ο παθών.
Ένας πολύ σημαντικός παράγοντας ψυχικής ανθεκτικότητας είναι αυτός της κοινωνικής υποστήριξης. Εάν λοιπόν γνωρίζετε κάποιο άτομο που έχει επηρεαστεί από μια φυσική καταστροφή, είναι σημαντικό να δείξετε ότι είστε «εκεί» για εκείνον, αφού ένα ισχυρό κοινωνικό δίκτυο μπορεί να βοηθήσει στην αποφυγή της απομόνωσης. Επίσης, η προτροπή για την επιστροφή σε κάποιου είδους ρουτίνα ή καθημερινότητα, ακόμα και εάν είναι δύσκολο εγχείρημα, συνιστά ένα καίριο βήμα για την αποκατάσταση της ψυχικής ισορροπίας.
Σε κάθε περίπτωση, είναι πολύ σημαντικό για το θύμα να παραπεμφθεί άμεσα σε ειδικό ψυχικής υγείας, ώστε να γίνει περισσότερο διαχειρίσιμο το τραύμα του.
Είναι εξαιρετικά σημαντικό, ο καθένας μας προσωπικά αλλά και συνολικά, να δείχνουμε τη δέουσα προσοχή στα θύματα των φυσικών καταστροφών, καθώς καλούνται να αντιμετωπίσουν ένα ζήτημα με σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική τους υγεία. Η παροχή συνεχιζόμενης ψυχολογικής στήριξης, η ενθάρρυνση της κοινωνικής συμμετοχής και η αίσθηση της ασφάλειας αποτελούν θεμελιώδη ζητήματα για την ψυχική ανάρρωσή τους.
Βιβλιογραφία:
- Jogia, J. & Kulatunga, U. & Wedawatta, G. & Yates, G.P. 2014. Culture and the psychological impacts of natural disasters: Implications for disaster management and disaster mental health. Retrieved from: https://publications.aston.ac.uk/id/eprint/24422/1/Culture_and_the_psychological_impacts_of_natural_disasters.pdf
- Franke, D. & Beck, R. 1996. Rehabilitation of victims of natural disasters. ProQuest. Retrieved from: https://www.proquest.com/openview/6ca3c67b95569a64c12dbd80d7976224/1?pq-origsite=gscholar&cbl=37110
- Coutinho, E. & Figueira, I. & Lopes, A. & Macedo, T. & Ventura, P. 2014. Systematic review of the efficacy of cognitive-behavior therapy related treatments for victims of natural disasters: A worldwide problem. Plos One. Retrieved from: https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0109013
Αρχισυνταξία και επιμέλεια άρθρου: Παρή Πατσαρούχα
