Έχοντας αποκτήσει προσωπική εμπειρία, μέσω της πρακτικής μου σε ψυχιατρική κλινική, νομίζω ήρθε η ώρα να δώσω μια δική μου οπτική της σχιζοφρένειας. Και μάλιστα, δεν θα προσπαθήσω να ορίσω την ψυχική αυτή διαταραχή, ούτε θα παρουσιάσω τα συμπτώματα και την κλινική της πορεία. Αντιθέτως, στο άρθρο αυτό, θα επιχειρήσω να κάνω κατανοητή τη νόσο παρουσιάζοντας τί δεν είναι η σχιζοφρένεια, μέσα από κάποιους μύθους γι’αυτή.
1)“Ο σχιζοφρενής δολοφόνος με το πριόνι”
Σίγουρα όλοι έχουμε ακούσει τον τίτλο της ταινίας αυτής, η οποία, κακά τα ψέμματα, έχει δημιουργήσει πολύ λάθος εντυπώσεις για την νόσο. Αντίθετα από ότι νομίζουν οι περισσότεροι, οι σχιζοφρενείς δεν χαρακτηρίζονται για την βιαιότητά τους. Τα ποσοστά, μάλιστα, εκδήλωσης τέτοιων συμπεριφορών από σχιζοφρενείς, είναι ανάλογα με εκείνα που εκδηλώνει και ο υπόλοιπος πλυθυσμός. Αξίζει κιόλας να τονιστεί, ότι είναι πιθανότερο ένα άτομο με σχιζοφρένεια να προσπαθήσει να βλάψει τον εαυτό του (αυτοκαταστροφικές και αυτοκτονικές συμπεριφορές) στη διάρκεια ενός παραληρήματος, παρά να προκαλέσει βλάβη σε ένα άλλο άτομο. Οι περιπτώσεις που μπορεί να υπάρξει βιαιότητα εναντίον άλλων είναι ελάχιστες και συνήθως εμφανίζονται σε ασθενείς με ιστορικό κατάχρησης ουσιών ή αλκοόλ.
2)Οι σχιζοφρενείς έχουν πολλές προσωπικότητες
Ένα επίσης πολύ συχνό φαινόμενο είναι η ταύτιση της σχιζοφρένειας με την διασχιστική διαταραχή προσωπικότητας, στην οποία συνυπάρχουν δύο ή και περισσότερες διακριτές ταυτότητες. Στη σχιζοφρένεια ο ασθενής έχει μια διακριτή προσωπικότητα, η οποία όμως είναι δυνατόν να παρουσιάσει ποικίλες αντιφάσεις λόγω των διαταραχών που παρατηρούνται στην σκέψη, στην αντίληψη, στην προσοχή και στην συμπεριφορά του ατόμου. Αν και μπορεί να συνομιλήσουν με παρουσίες που θεωρούν ότι υπάρχουν, όταν εμφανίζονται τα θετικά συμπτώματα της νόσου (παραληρήματα, ψευδαισθήσεις κλπ), παρ’όλα αυτά, οι ίδιοι διατηρούν την ατομικότητα της προσωπικότητάς τους.
3)Η ασθένεια είναι ανίατη
Πρόκειται για ένα αρκετά αμφιλεγόμενο ζήτημα. Οι περισσότεροι θεωρούν ότι οι ασθενείς δεν πρόκειται να γιατρευτούν ποτέ και γι’ αυτό τον λόγο δεν αξίζει να ασχοληθούμε μαζί τους. Όμως, οι επιστημονικές έρευνες έχουν αποδείξει ότι όχι μόνο είναι δυνατόν να υπάρξει μια εξαιρετικά θετική έκβαση της νόσου, αλλά και ότι είναι πιθανό, με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή, να μειωθεί κατά πολύ ο κίνδυνος επανεμφάνισης των συμπτωμάτων. Βέβαια, σημαντικό ρόλο διαδραματίζει και το περιβάλλον του ασθενή, το οποίο θα πρέπει να είναι πλήρως ενημερωμένο για τη νόσο, αλλά και πολλές φορές να συμμετέχει σε ομαδικές και οικογενειακές θεραπείες με τον ασθενή, στο πλαίσιο ενός ευρύτερου ψυχοθεραπευτικού προγράμματος.
4)Πρέπει να μείνουν για πάντα σε ψυχιατρική κλινική
Η εισαγωγή σε ψυχιατρική κλινική δεν είναι απαραίτητη για όλους τους ασθενείς. Συνήθως, συνίσταται η νοσηλεία κατά τη διάρκεια ή έπειτα από κάποιο ψυχωσικό επεισόδιο και κυρίως για να διαφυλαχθεί η ασφάλεια του ασθενούς και όχι για να τιμωρηθεί. Σε ένα κλινικό πλαίσιο, η συνεργασία με τους γιατρούς είναι σημαντική προκειμένου να υποχωρήσουν τα συμπτώματα και ο ασθενής να καταστεί πάλι λειτουργικός. Μάλιστα, αντίθετα από ότι πιστεύουν αρκετοί, ένας ψυχωσικός ασθενής είναι δυνατόν να εργασθεί, να κάνει οικογένεια και να συμμετέχει γενικότερα σε ποικίλες δραστηριότητες και δράσεις. Το σημαντικότερο για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο, είναι να ακολουθεί την φαρμακευτική του αγωγή και να έχει την υποστήριξη που χρειάζεται.
5)Οι σχιζοφρενείς έχουν νοητική υστέρηση
Για το τέλος άφησα έναν μύθο, όχι και τόσο γνωστό σε πολλούς, αλλά που είναι σημαντικό να διευκρινιστεί. Τα άτομα με σχιζοφρένεια αντιλαμβάνονται διαφορετικά κάποια πράγματα λόγω των διαταραχών στην αντίληψή τους και μπορεί, σε βάθος χρόνου λόγω της αγωγής, να εμφανίσουν γνωστικά ελείμματα. Όμως, σε καμία περίπτωση δεν εμφανίζουν νοητική υστέρηση, ακόμη κι αν κάποιοι έχουν χαμηλή ή οριακή νοημοσύνη. Υπάρχουν και οι ασθενείς που όχι μόνο δεν εμφανίζουν γνωστική έκπτωση, αλλά αποδίδουν εξαιρετικά καλά σε τεστ νοημοσύνης, όπως είναι οι ασθενείς με παρανοικού τύπου σχιζοφρένεια.
Οι παραπάνω μύθοι εμφανίζονται συχνά στις αντιλήψεις των ατόμων σχετικά με την σχιζοφρένεια και αυτό φαίνεται, όχι μόνο στις μεταξύ τους συζητήσεις, αλλά ακόμη και σε διάφορες ταινίες και γενικότερα στον χώρο του θεάματος. Εκείνο που πρέπει όλο μας να κατανοήσουμε είναι ότι η σχιζοφρένεια δεν είναι μια ψυχιατρική διαταραχή που προκλήθηκε στη διάρκεια της ζωής του ατόμου, μόνο εξαιτίας του οικογενειακού και κοινωνικού του περιβάλλοντος. Αντίθετα, πρόκειται για μια διαταραχή βιολογικής προέλευσης, η οποία είναι πιθανόν να πυροδοτηθεί λόγω διαφόρων καταστάσεων της ζωής του ασθενή. Είναι σημαντικό, λοιπόν, να αντιληφθούμε ότι οι ασθενείς αυτοί, με την κατάλληλη αγωγή και στήριξη μπορούν να γίνουν λειτουργικοί, συμμετέχοντας ενεργά στο κοινωνικό σύνολο. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να καταπολεμήσουμε το στίγμα της ψυχικής αυτής διαταραχής που μαστίζει την εποχή μας και περιθωριοποιεί όλο και περισσότερο μια σημαντική ομάδα ατόμων. Ας δείξουμε όλοι την ανθρωπιά, την αγάπη και τον σεβασμό που απαιτείται και ας συνεισφέρουμε στη δόμηση μιας κοινωνίας ίσης και δίκαιης για όλους!
