Μήπως αγαπάς υπερβολικά;
Καθώς μεγαλώνουμε, συχνά διδασκόμαστε ότι η αγάπη συνεπάγεται πόνο: τραγούδια που περιγράφουν συγκρούσεις και ζήλειες, γονείς που επαναλαμβάνουν φράσεις όπως «παπούτσι από τον τόπο σου και ας είναι μπαλωμένο» ή «ένα χαστούκι δεν είναι τίποτα, άντρας είναι». Όλα αυτά καλλιεργούν την ιδέα ότι η αγάπη μπορεί να είναι ανεκτική και επώδυνη. Τι σημαίνει, όμως, να αγαπάμε υπερβολικά;
Όταν η αγάπη μάς προκαλεί περισσότερο πόνο παρά χαρά, τότε αγαπάμε υπερβολικά. Όταν επιλέγουμε να παραμείνουμε σε μια σχέση παρόλο που γνωρίζουμε ότι ο σύντροφός μας δεν μας καλύπτει συναισθηματικά, τότε ίσως αγαπάμε υπερβολικά. Όταν ανεχόμαστε την ψυχολογική ή σωματική κακοποίηση, παραμένοντας στη σχέση και με την ελπίδα ότι θα αλλάξει, τότε μάλλον υπερβάλλουμε στην αγάπη μας. Όταν πιστεύουμε ότι η αγάπη μας μπορεί να «θεραπεύσει» κάποιον από τον εθισμό του ή να τον κάνει καλύτερο άνθρωπο, τότε ζούμε σε μια επικίνδυνη ψευδαίσθηση.
Γιατί αγαπάμε υπερβολικά;
Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους ενδέχεται να εμπλακούμε σε μια σχέση αυτού του είδους. Πιθανόν προερχόμαστε από μια δυσλειτουργική οικογένεια στην οποία δεν λάβαμε την προσοχή και τη στοργή που χρειαζόμασταν. Ίσως φοβόμαστε την εγκατάλειψη ή έχουμε χαμηλή αυτοεκτίμηση, γεγονός που μας κάνει να αποδεχόμαστε τις ελάχιστες εκδηλώσεις αγάπης του συντρόφου μας. Μπορεί επίσης να υπάρχει μια γενετική προδιάθεση για κατάθλιψη, και οι συναισθηματικές εξάρσεις μιας νέας σχέσης να λειτουργούν ως προσωρινό «αντίδοτο». Άλλοτε, οι «καλοί» σύντροφοι μάς φαίνονται βαρετοί και αναζητούμε το «δράμα» σε προβληματικούς ανθρώπους.
Η ψυχολογική σύνδεση με τοξικές σχέσεις
Οι ρίζες αυτής της συμπεριφοράς συχνά αποκαλύπτονται μέσω της ψυχοθεραπείας. Η σχέση αυτή συνήθως αποτελεί χημεία δύο ατόμων με αντιθετικά χαρακτηριστικά: το ένα άτομο αγαπά υπερβολικά, παραδίδεται πλήρως και είναι εξαρτητικό, ενώ το άλλο εκμεταλλεύεται την εξάρτηση αυτήν, ασκώντας συναισθηματική, ψυχολογική και, ενίοτε, σωματική βία. Αυτή η «χημική αντίδραση» συχνά παρερμηνεύεται ως απόλυτος «έρωτας», αλλά στην πραγματικότητα αποτελεί μια συνταγή καταστροφής.
Η δύναμη της συνήθειας και του φόβου
Στην ψυχοθεραπεία ένα κοινό ερώτημα είναι το εξής: «Γιατί, ενώ ξέρω ότι μου κάνει κακό, δεν μπορώ να φύγω;»
Η απάντηση είναι απλή και βρίσκεται στον φόβο. Χιλιάδες γυναίκες παραμένουν σε κακοποιητικές σχέσεις περιμένοντας ότι ο σύντροφός τους θα αλλάξει, παρόλο που αυτό σπάνια συμβαίνει. Όταν προσπαθείς να αντιμετωπίσεις έναν άνθρωπο με ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά, είναι σαν να μιλάς σε έναν τοίχο.
Ένα άλλο συχνό ερώτημα είναι: «Γιατί νιώθω ”πεταλούδες” στο στομάχι μου, κάθε φορά που τον βλέπω, ακόμα και αν ξέρω ότι δεν μου φέρεται σωστά;»
Σε αυτήν την περίπτωση, η ένταση που νιώθεις δεν είναι σημάδι ενθουσιασμού αλλά ένδειξη της αντίδρασης του σώματός σου σε μια απειλή. Ο οργανισμός σου μπορεί να αντιλαμβάνεται τον σύντροφό σου ως κίνδυνο, εξαιτίας της χειριστικής του συμπεριφοράς.
Ο ρόλος της ψυχοθεραπείας
Η ψυχοθεραπεία αποτελεί ένα ισχυρό εργαλείο για την κατανόηση και θεραπεία της τάσης για υπερβολική αγάπη και των τοξικών σχέσεων. Πολλοί άνθρωποι που βρίσκονται σε τέτοιες σχέσεις δεν αντιλαμβάνονται την έκταση της δυσλειτουργίας, καθώς συχνά θεωρούν ότι η αγάπη απαιτεί θυσίες και αντοχή. Μέσα από τη θεραπευτική διαδικασία το άτομο μπορεί να αρχίσει να αναγνωρίζει ότι τα μοτίβα συμπεριφοράς που υιοθετεί δεν είναι υγιή αλλά, αντιθέτως, βασίζονται σε βαθιά ριζωμένες συναισθηματικές ανάγκες που δεν έχουν καλυφθεί. Τα επίπεδα που μπορούν να δουλευτούν στη θεραπευτική διαδικασία είναι πολλά: η αναγνώριση των δυσλειτουργικών μοτίβων, η ανάπτυξη των συναισθημάτων, η αλλαγή της αντίληψης σχετικά με την έννοια της υγιούς αγάπης, η διαχείριση των συναισθημάτων κ.ά. Η διαδικασία της ψυχοθεραπείας είναι ένα ταξίδι αυτογνωσίας και αυτοβελτίωσης. Αν και συνήθως απαιτεί χρόνο και υπομονή, προσφέρει στα άτομα που αγαπούν υπερβολικά την ευκαιρία να δημιουργήσουν πιο υγιείς σχέσεις με τον εαυτό τους και με τους άλλους. Το πρώτο βήμα είναι η αναζήτηση βοήθειας, η αποδοχή των συναισθηματικών τραυμάτων και η δέσμευση για σκληρή «δουλειά» προς όφελος του ενός και μοναδικού μας εαυτού!
Βιβλιογραφία
Lerner, H. (2001). The dance of anger: A woman’s guide to changing the patterns of intimate relationships. HarperCollins Publishers.
Norwood, R. (1985). Women who love too much: When you keep wishing and hoping he will change. New York: Pocket Books.
Αρχισυνταξία και επιμέλεια άρθρου: Πατσαρούχα Παρή
