_______________________________________________________________________________
Από πολύ μικρή ηλικία έχουμε μάθει να μετράμε επιτυχίες και αποτυχίες. Πως όμως τις αντιμετωπίζουμε και πως επηρεάζουν την εικόνα του εαυτού;
Ο τρόπος με τον οποίο προσεγγίζουμε τα λάθη μας συνδέεται άμεσα με την νοοτροπία ζωής, που έχουμε αναπτύξει. Σύμφωνα με την ψυχολόγο Carol Dweck υπάρχουν δύο είδη νοοτροπίας: η νοοτροπία ανάπτυξης ή ευέλικτος τρόπος σκέψης (growth mindset) και η στατική νοοτροπία ή αμετάβλητος τρόπος σκέψης (fixed mindset). Τα άτομα με νοοτροπία ανάπτυξης αντιλαμβάνονται την επιτυχία ως αποτέλεσμα προσπάθειας και επιμονής, ενώ βλέπουν την αποτυχία ως μία ευκαιρία μάθησης, η οποία δημιουργεί κίνητρο για αυτοβελτίωση.
Growth mindset: Η αποτυχία είναι ένα στάδιο της διαδρομής. Είναι επίπονη, όμως, δεν καθορίζει το άτομο.
Από την άλλη, τα άτομα με στατική νοοτροπία υποστηρίζουν πως οι ικανότητες που διαθέτει κανείς είναι σταθερές και οφείλονται σε κλίσεις και έμφυτα χαρακτηριστικά. Αντιμετωπίζουν την αποτυχία ως ένα τραυματικό γεγονός και ενδόμυχα αποφεύγουν να καταπιάνονται με αυξημένης δυσκολίας έργα. Παρατηρείται πως παιδιά και ενήλικες με fixed mindset μπορεί να εμφανίσουν υψηλότερα επίπεδα άγχους, απαισιοδοξίας, αίσθημα αβοηθησίας και κατάθλιψη.
Επιπροσθέτως, έρευνες, οι οποίες έχουν διεξαχθεί στο πλαίσιο της ομάδας έχουν δείξει πως τα παιδιά με αμετάβλητο τρόπο σκέψης συμπεριφέρονται ιδιαίτερα ανταγωνιστικά, υπονομεύουν τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας με σκοπό να αναδείξουν τις δικές του ικανότητες και αντιμετωπίζουν δυσκολία στο να εργαστούν για έναν κοινό στόχο. Αντίθετα, τα παιδιά με ευέλικτο τρόπο σκέψης μπορούν να συνεργάζονται πιο αποτελεσματικά στην ομάδα, μαθαίνουν από τα υπόλοιπα μέλη, έχουν ανεπτυγμένο ομαδικό πνεύμα, εργάζονται με χαρά για τον κοινό στόχο και διευκολύνουν τις σχέσεις τις ομάδας, με σκοπό να επιτευχθούν καλύτερα αποτελέσματα.
Με ποιος τρόπους όμως μπορούν οι γονείς να μεγαλώσουν παιδιά με υψηλή αυτοεκτίμηση, καλλιεργώντας μία νοοτροπία ανάπτυξης;
- Επαινούμε τα παιδιά για την προσπάθεια και όχι για την νοημοσύνη τους. Έχει αποδειχθεί πως ο έπαινος της προσπάθειας (πχ. «Μπράβο, εργάστηκες σκληρά..») προσφέρει τη δυνατότητα στο παιδί να ελέγξει την επιτυχία του, ενώ ο έπαινος της νοημοσύνης (πχ. «Μπράβο, είσαι πολύ έξυπνος..») δίνει την εντύπωση στα παιδιά πως η επιτυχία είναι ντροπή και δεν πρέπει να εκτεθούν σε αυτή.
- Αντιμετωπίζουμε την αποτυχία ως μέρος της διαδικασίας μάθησης. Είναι σημαντικό να μιλάμε στα παιδιά για τα λάθη τους με θετικό τρόπο, τονίζοντας πως είναι φυσικό να κάνουν λάθη και πως αυτά είναι μία ευκαιρία για κινητοποίηση και αυτοβελτίωση.
- Χρειάζεται να μιλάμε στα παιδιά για τον τρόπο που λειτουργεί ο ανθρώπινος εγκέφαλος. Εξηγούμε στα παιδιά πως με τις πράξεις τους (ερωτήσεις, εξάσκηση, ενεργός συμμετοχή) ο εγκέφαλος τους μπορεί να δημιουργήσει νέες συνάψεις και να αναπτυχθεί. Η γνώση πως με την προσπάθεια ο εγκέφαλος αλλάζει έχει ως αποτέλεσμα τα παιδιά να αποκτούν αυξημένα κίνητρα και μεγαλύτερες επιδόσεις.
- Ενθαρρύνουμε τα παιδιά να μαθαίνουν μόνα τους. Είναι σημαντικό να αφήνουμε τα παιδιά να εξερευνούν τον κόσμο, να προσπαθούν και να μην τα παρατάνε, όταν δυσκολεύονται. Με αυτόν τον τρόπο βοηθάμε τα παιδιά να αυξήσουν την αυτοπεποίθηση τους και να γίνουν ανεξάρτητα.
Όπως προκύπτει σύμφωνα με τα παραπάνω, η ποιότητα της νοοτροπίας μας διαμορφώνει την ποιότητα της ζωής μας. Επομένως, πως επιλέγετε να ζήσετε εσείς και τα παιδιά σας;
Βιβλιογραφικές πηγες:
- Συλλογικό έργο, Σταλίκας, Α., Μερτίκα, Α et all. (2010). Εισαγωγή στη θετική ψυχολογία. Εκδόσεις: Τόπος
- Dweck, S., C. (2006). Mindsets: The New Psychology of Succes. Published by: Random House.