Όπως όλοι ξέρουμε, τον τελευταίο καιρό, ο πλανήτης μας είναι αντιμέτωπος με την πανδημία του COVID-19 ή αλλιώς του κορονοιού. Ο κατ’οίκον περιορισμός είναι ένα από τα ισχυρότερα μέτρα προστασίας που λήφθηκαν, με σκοπό να περιοριστεί, όσο το δυνατόν περισσότερο, η εξάπλωση του. Μία ακόμη καραντίνα, η δεύτερη στη σειρά, έχει αναπόφευκτα αναστατώσει την καθημερινότητα πολλών ανθρώπων, προκαλώντας πολλές οικονομικές, αλλά και κοινωνικές συνέπειες. Είναι πολύ σημαντικό, όμως, να σταθούμε και στις ψυχολογικές προεκτάσεις της όλης κατάστασης, οι οποίες πραγματικά είναι ιδιαίτερα ανησυχητικές. Οι νέες συνθήκες οδήγησαν εκατοντάδες ανθρώπους στην τηλεργασία, με πολύ λιγότερους μισθούς, ενώ κάποιοι άλλοι, θέλοντας και μη, έφυγαν οριστικά από τις δουλειές τους, με ελάχιστες ή και καθόλου αποζημιώσεις.
Πώς οι άνθρωποι αυτοί, όμως, θα καταφέρουν να εξασφαλίσουν τις καθημερινές τους ανάγκες; Πώς θα συντηρήσουν τις οικογένειες και τα παιδιά τους; Καταλαβαίνουμε ότι, όλη αυτή η κατάσταση, τους προκαλεί τεράστιο άγχος, πίεση, ακόμη και πανικό, αφού πλέον δεν μπορούν να είναι σίγουροι ούτε για τα βασικά.
Επίσης, το γεγονός ότι όλοι είναι αναγκασμένοι να μένουν σπίτια τους, λαμβάνοντας καθημερινά έναν καταιγισμό πληροφοριών και ειδήσεων, οι οποίες δεν είναι πάντοτε αντικειμενικές και αξιόπιστες, δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο την κατάσταση. Μάλιστα, η μη σωστή και συγκεκριμένη ενημέρωση από τα μέσα, σε συνδυασμό με την αποκοπή των κοινωνικών σχέσεων, οδηγεί αναπόφευκτα σχεδόν σε αισθήματα πίεσης και μοναξιάς.
Ειδικότερα, τα άτομα που είναι ψυχικά πιο ευάλωτα, μπορεί να οδηγηθούν ακόμη και στην κατάθλιψη ή και τη χρήση ουσιών, προκαλώντας προβλήματα στον ίδιο τους τον εαυτό. Μην ξεχνάμε και τα άτομα με το ήδη υπάρχον ψυχολογικό ή και ψυχιατρικό ιστορικό, στα οποία μπορεί να επιδεινωθούν ακόμη περισσότερο τα συμπτώματά τους.
Έτσι, για παράδειγμα, οι κρίσεις πανικού μπορεί να είναι πιο συχνές, αυτή την περίοδο, σε άτομα με αγχώδεις διαταραχές. Ακόμη, το συνεχές πλύσιμο των χεριών, η προσοχή για τα μικρόβια, και γενικότερα, όλα τα επιτακτικά μέτρα προστασίας, μπορούν να αυξήσουν ή να δημιουργήσουν ψυχαναγκασμούς και φοβίες, οδηγώντας σε εκδηλώσεις νέων ψυχολογικών προβλημάτων. Η ψυχολογική πίεση, σίγουρα είναι τεράστια και σίγουρα θα επηρεάσει το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού.
Πολύ σημαντικό είναι να αναφερθούν και οι οικογένειες εκείνες, στις οποίες δεν επικρατούν αρμονικές σχέσεις μεταξύ των μελών της, αλλά λόγω της παρούσας κατάστασης, είναι αναγκασμένες να συνυπάρχουν καθημερινά. Σε αυτές, οι εκδηλώσεις βίας μπορεί να αυξηθούν και να υπάρξουν ακραίες καταστάσεις, όπου τα θύματα δεν θα μπορούν ακόμη και να καλέσουν βοήθεια.
Ποια θα είναι όμως η ψυχολογία μας μετά την καραντίνα; Είναι φανερό, ότι ο κατ’οίκον περιορισμός μπορεί να οδηγήσει σε μακροχρόνιες ψυχολογικές επιπτώσεις, ακόμη κι αν δεν το αντιλαμβανόμαστε στην παρούσα στιγμή.
Βγαίνοντας, λοιπόν, από την καραντίνα, είναι πολύ πιθανόν να έχουν αυξηθεί κατακόρυφα οι φοβίες πολλών ανθρώπων σχετικά με την προσωπική τους υγιεινή και τις ενδεχόμενες αρρώστιες, προκαλώντας πολλές δυσλειτουργικές συμπεριφορές και ψυχαναγκασμούς, όπως τακτικό πλύσιμο, συνεχής χρήση αντισηπτικών και πολλές ακόμη στερεοτυπικές συμπεριφορές. Και ίσως, οι περισσότεροι αναρωτιούνται, ποιο είναι το κακό σε αυτή την συμπεριφορά, αφού το κάνουμε για να προστατευτούμε;
Σαφώς και η προστασία της ατομικής υγείας οφείλει, να είναι μία από τις βασικές μας προτεραιότητες. Όταν όμως, το άγχος και η πίεση που νιώθουμε για να μας προστατεύσουμε ξεπερνά το επίπεδο της καθημερινής μας λειτουργικότητας, τότε αποτελεί πρόβλημα. Όταν δηλαδή, μετά από κάθε δραστηριότητα ή κοινωνική συναναστροφή, θα σκεφτόμαστε πότε θα πλύνουμε τα χέρια μας, γιατί αλλιώς δεν μπορούμε να συνεχίσουμε τη μέρα μας, τότε θα αποτελεί πρόβλημα, και μάλιστα σημαντικό. Γιατί η δυσφορία που θα αισθανόμαστε κάθε φορά να νιώθουμε καθαροί, δεν θα μας αφήνει να είμαστε λειτουργικοί και στις υπόλοιπες ασχολίες μας. Αυτές οι συμπεριφορές μας, μπορούν να μας απομακρύνουν ακόμη και από τον κοινωνικό μας περίγυρο, απομονώνοντας μας όλο και περισσότερο και δημιουργώντας, έτσι, καταθλιπτικά συμπτώματα.
Σε μια τελική, μάλιστα, ανάλυση, η κατάσταση που βιώνουμε μπορεί να οδηγήσει, ακόμη και στην εκδήλωση μετατραυματικού στρες. Αρκετοί άνθρωποι αισθάνονται τρομερό άγχος στις συνθήκες του εγκλεισμού που μπορεί να εξελιχθεί σε ιδιαίτερα επιζήμιο και καταστροφικό, αφού θεωρούν την τωρινή κατάσταση ως ένα τραγικό συμβάν, το οποίο είναι δυνατόν να επαναφέρουν στη μνήμη τους, ακόμη και χρόνια αργότερα.
Όλες αυτές οι ψυχολογικές προεκτάσεις, σαφώς και θα έχουν μακροχρόνιες συνέπειες σε όλους που ακόμη δεν μπορούμε να τις αντιληφθούμε πλήρως. Τί πρέπει να κάνουμε γι’αυτό; Στην καραντίνα, λοιπόν, η προστασία της ψυχικής μας υγείας καθίσταται απαραίτητη, και μπορούμε όλοι μας να την διατηρήσουμε, μέσα από πολύ σημαντικές ενέργειες.
Αρχικά, οφείλουμε να αναζητάμε πάντα έγκυρες και αξιόπιστες πληροφορίες σχετικά με τις καθημερινές εξελίξεις στον κόσμο, αλλά και πώς εμείς οι ίδιοι μπορούμε να προστατεύσουμε τους εαυτούς μας και τους γύρω μας. Σημαντικό είναι να ακολουθούμε τους κανόνες υγιεινής και τα μέτρα προστασίας αυτή την περίοδο, για καλό όλων μας. Η τηλεφωνική επαφή και επικοινωνία με τα αγαπημένα μας πρόσωπα, μπορεί να μας δώσει την ψυχολογική υποστήριξη που χρειαζόμαστε τώρα. Γι’αυτό, η συχνή επαφή μαζί τους σε καθημερινή βάση, ιδιαίτερα με άτομα τρίτης ηλικίας που είναι και περισσότερο ευάλωτα ψυχικά, είναι σημαντική.
Η έκφραση των συναισθημάτων και του άγχους μας είναι, επίσης, αναγκαία, είτε μέσω συζήτησης με την οικογένεια και τους φίλους μας, είτε μέσω δραστηριοτήτων που μας ευχαριστούν στο σπίτι. Εξάλλου υπάρχει μια πληθώρα εποικοδομητικών δραστηριοτήτων, όπως η γυμναστική, το διάβασμα ενός βιβλίου, το μαγείρεμα, που ο καθένας μπορεί να κάνει, ώστε να αποβάλλει όλη την ένταση που νιώθει. Τέλος, πρέπει να δούμε ότι, ο καθένας έχει την ευκαιρία μιας προσωπικής ενδοσκόπησης και ανακάλυψης πτυχών του ίδιου του εαυτού του. Έτσι, μπορεί να αναθεωρήσει τις καταστάσεις στη ζωή του, αλλά και να θέσει νέους στόχους.
Εξάλλου, ας μην ξεχνάμε ότι, μέσα στις πολλές ειδήσεις καταστροφολογίας, υπάρχουν κι εκείνα τα θετικά γεγονότα, όπως η μείωση της παγκόσμιας ατμοσφαιρικής ρύπανσης, που μόνο αισιοδοξία και θετικές σκέψεις μπορούν να μας γεμίσουν. Εκείνο που χρειάζεται, είναι να δείξουμε όλοι μας την υπευθυνότητα και τον σεβασμό που χρειάζεται, για να αντιμετωπιστεί όσο πιο άμεσα γίνεται η κατάσταση.
Γιατί, όπως έλεγε και ο William Prescott “Ένα εμπόδιο συχνά είναι ένα σκαλοπάτι” και μέσα από αυτή την κατάσταση μπορούμε να βγούμε-και θα βγούμε- πιο δυνατοί!
