Οι διαταραχές της διάθεσης είναι οι πιο κατανοητές από το ευρύ κοινό, διότι είναι διαταραχές που επηρεάζουν την διάθεσή τους και την καθημερινότητά τους. Αυτό σημαίνει πως ένα άτομο μπορεί να παρατηρήσει κάποια εναλλαγή στην διάθεσή του σε καθημερινή βάση και στα καθημερινά του βιώματα.
Οι εναλλαγές στην διάθεση ενός ατόμου δεν είναι ασυνήθιστο φαινόμενο. Ο κάθε ένας μας ξεχωριστά έχει τον δικό του τρόπο και μοτίβο συμπεριφοράς που αντιμετωπίζει τις καθημερινές του δυσκολίες. Αλλά υπάρχουν και συγκεκριμένες καταστάσεις και περίοδοι που μπορεί να έχει αντιδράσει διαφορετικά και ίσως πιο έντονα, να θυμώσει, να κλάψει ή να μείνει αμέτοχος. Να μελαγχολήσει και να αδιαφορήσει για όλα.
Οι ήπιες εναλλαγές στην διάθεση ενός ατόμου θεωρούνται αποδεκτές και ως ένα βαθμό προσαρμοστικές και συνηθισμένες. Σε κάποια άτομα όμως οι αλλαγές της διάθεσής τους ξεφεύγουν των φυσιολογικών ορίων, καταντώντας ακραίες, έντονες και συνεχόμενες, τόσο όσο να καθιστώνται επιβλαβείς για τους ίδιους αλλά και τους γύρω τους. Σε αυτές τις περιπτώσεις γίνεται λόγος για διαταραχή της διάθεσης (Χριστοπούλου, 2008).
Κατάθλιψη
Η κατάθλιψη είναι μια διαταραχή της διάθεσης. Εξ’ορισμού η κατάθλιψη (ή καταθλιπτική διαταραχή) αναφέρεται ως «μία πολύ κοινή ασθένεια με μεγάλη διάρκεια που προκαλεί στο άτομο θλίψη, εκνευρισμό ή αίσθηση κενού. Χαρακτηρίζεται από έλλειψη όρεξης, απώλεια ενδιαφέροντος για την καθημερινότητα καθώς και από συναισθήματα ενοχής και χαμηλής αυτοπεποίθησης, διαταραχές στον ύπνο και την διατροφή, αίσθηση κόπωσης ή έλλειψη ενέργειας και δυσκολία στην συγκέντρωση.» (Alonso, 2018).
Πρόκειται για μία κατάσταση που χαρακτηρίζεται από έντονη θλίψη και μελαγχολία που ακολουθείται συνήθως μετά από ένα δυσάρεστο γεγονός. Ένα δυσάρεστο γεγονός διαφέρει από άτομο σε άτομο λόγω της υποκειμενικότητάς του. Έτσι, κάποιος μπορεί να εμφανίζει καταθλιπτικά συμπτώματα έπειτα από έναν χωρισμό, μία απώλεια ενός σημαντικού ατόμου ή ακόμα και λόγω της απόλυσής του από την εργασία του.
Η κατάθλιψη επιδρά στον οργανισμό, στο νευρικό σύστημα, στην σκέψη και τα συναισθήματά του αλλά και στην συμπεριφορά του. Το άτομο κυριέυεται από αρνητικές σκέψεις, η διάθεσή του πέφτει αισθητά αλλά και η αυτοπεποίθησή του επίσης. Αισθάνεται ότι δεν είναι αρκετός για κανέναν και ότι ίσως ο περίγυρός του θα ήταν καλύτερα χωρίς εκείνον. Σαφώς όμως και αυτές οι σκέψεις δεν αληθεύουν.
Συμπτώματα της κατάθλιψης
Αν και η κατάθλιψη βιώνεται από τον κάθε έναν διαφορετικά, η συμπτωματολογία της κατά την πλειοψηφία είναι ίδια σε όλους. Έτσι μιλάμε για συμπτώματα όπως:
- Διαρκής θλίψη
- Αποθάρρυνση / Απογοήτευση
- Απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες
- Αδυναμία ευχαρίστησης
- Αίσθημα αποτυχίας
- Αίσθημα αβοηθητότητας
- Αίσθημα αχρηστίας
- Ενοχές
- Αρνητική στάση απέναντι στον εαυτό του
- Ελλειπή συγκέντρωση
- Κακή μνήμη
- Σκέψεις αυτοκτονίας (θανάτου)
- Κόπωση, βραδύτητα
- Έλλειψη ενεργητικότητας
- Προβλήματα ύπνου
- Διαταραγμένη όρεξη (απώλεια βάρους/ αύξηση βάρους)
Πως μπορώ να βοηθήσω άτομο με κατάθλιψη;
Το σημαντικότερο για ένα άτομο που πάσχει από κατάθλιψη είναι η κατανόηση των εναλλαγών της συμπεριφοράς του και η αποδοχή του από τον περίγυρό του. Έτσι είναι σημαντικό να:
- Αποφεύγουμε τα κοινά στερεότυπα:
- Για την πλειοψηφία των ατόμων, μια ηλιόλουστη ημέρα και μία θετική σκέψη, φτάνει για να τους κάνει χαρούμενους και να τους δώσει θετική ενέργεια για να συνεχίσουν την ημέρα τους. Για τα άτομα με κατάθλιψη αυτά τα απλά πράγματα μπορεί να μην είναι εφικτά. Προσπαθώντας λοιπόν να τον κάνουμε να παρατηρήσει αυτά τα πράγματα μειώνουμε την πραγματικότητα που βιώνει εκείνος, εκείνη της κατάθλιψης και ταυτόχρονα μειώνουμε τον αγώνα που δίνει εσωτερικά.
- Ίση αντιμετώπιση και όχι διαφορετική από άλλους:
- Το άτομο που πάσχει από κατάθλιψη είναι χρήσιμο να κατανοήσει ότι δεν διαφέρει από τους άλλους ή τουλάχιστον δεν δέχεται διαφορετική αντιμετώπιση από άλλους. Η διαφορετική αντιμετώπιση του είναι το χειρότερο πράγμα που μπορεί να δεχτεί το άτομο με κατάθλιψη. Το να μην τον καλέσετε σε ένα πάρτι που γίνεται στο σπίτι σας διότι σκέφτεστε ότι δεν θα θέλει να έρθει λόγω της κατάστασής του για παράδειγμα, μπορεί να τον κάνει να νιώει αποκλεισμένο. Καλό θα ήταν λοιπόν να αντιμετωπίζεταιαπό τον περίγυρώ του ως το ίδιο άτομο που ήταν πριν την παρούσα ψυχική του κατάσταση.
- Κατανοείστε ότι μπορεί να μην επιθυμεί πλέον τα ίδια πράγματα που επιθυμούσε στο παρελθόν:
- Ένα άτομο που πάσχει από κατάθλιψη χαάκτηρίζεται από την μειωμένη όρεξη για πράγματα και συνήθειες που μπορεί να είχε στο παρελθόν. Αλλάζει ξαφνικά ο ψυχισμός του μετατρέποντάς τον έτσι από εξωστρεφή σε εσωστρεφή. Έτσι, στην πλειοψηφία των περιπτώσεων μπορεί να μην uέλει να βγει έξω για μία βόλτα (για παράδειγμα). Το καλύτερο που θα μπορούσατε να κάνετε είναι να πάτε εσείς ο ίδιος στον χώρο του και να του δείξετε με αυτόν τον τρόπο ότι έχει κάποιον να στηριχθεί πάνω του και δεν είναι μόνος του σε αυτόν τον αγώνα.
- Υποστηρίξτε τον σε αυτά που αγαπά:
- Στην περίπτωση ατόμου με κατάθλιψη, οι παλιές συνήθειες και τα ενδιαφέροντα χάνονται. Παλιά χόμπυ που μπορεί να είχε όπως για παράδειγμα κάποιο άθλημα, ζωγραφική, διάβασμα βιβλίων, μπορεί να μην έχει την ίδια όρεξη να τα κάνει πάλι. Το καλύτερο που μπορείτε να κάνετε ως βοήθεια είναι να τον προτρέψετε να ξαναρχίσει μαζί σας κάποιο από αυτά τα χόμπυ. Για παράδειγμα, εάν στον φίλο σας (ή όποια άλλη σχέση υπάρχει) άρεσε το τένις, μπορείτε να αφιερώσετε ένα Σαββατοκύριακο και να διοργανώσετε ένα παιχνίδι τένις.
- Κάντε τον εαυτό σας διαθέσιμο:
- Δείξτε του ότι είστε εκεί για εκείνον. Ακόμα και δεν επιθυμεί πολλές φορές να είστε γύρω του, του αρκεί να γνωρίζει ότι είστε διαθέσιμος για εκείνον οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας νιώσει ότι σας επιθυμεί κοντά του.
- Μην προσβληθείτε από την συμπεριφορά του:
- Το άτομο με κατάθλιψη χαρακτηρίζεται από πολλές εναλλαγές στην συμπεριφορά του και απότομες. Έτσι, ο φίλος σας μπορεί την μία στιγμή να θέλει να κάνετε παρέα κι την επόμενη να μην το θέλει. Το σημαντικότερο σε αυτή την περίπτωση είναι να μην τον πιέσετε. Είναι πολύ πιθανό ο ίδιος να μην έχει αντιληφθεί ότι σας έχει ενοχλήσει αυτή η συμπεριφορά του. Κάντε υπομονή και δώστε του τον απαιτούμενο χώρο και χρόνο και βοηθήστε τον να κατανοήσει πως η συμπεριφορά του δεν ήταν σωστή.
- Κρατήστε τον εαυτό σας σε φόρμα:
- Η φροντίδα ενός ατόμου με κατάθλιψη, «τρώει» την ενέργειά μας κατά πολύ. Είναι εξίσου σημαντικό επομένως να φροντίζουμε και την δική μας ψυχολογική αλλά και σωματική κατάσταση.
- Χρησιμοποιείστε όση βοήθεια μπορείτε από όπου μπορείτε:
- Μία ψυχική διαταραχή είναι αρκετά δύσκολη ως προς την διαχείρισή του από ένα άτομο που δεν γνωρίζει τίποτα από αυτήν. Το σημαντικότερο πράγμα είναι η διαρκής ενημέρωση για όλες τις διαφορετικές πτυχές της αλλά και προετοιμασία για δύσκολες καταστάσεις που ενδέχεται να βιώσει μαζί με το άτομο που πάσχει από αυτήν. Η καλύτερη βοήθεια είναι ένας επαγγελματίας ψυχικής υγείας που μπορεί να βοηθήσει και εσάς αλλά και το άτομο με κατάθλιψη.
Η υπομονή, η συγχώρεση και η κατανόηση είναι τα 3 συστατικά που μπορούν να συνθέσουν την ιδανική βοήθεια στο άτομο με κατάθλιψη. Έχοντας αυτά τα 3 αλλά και την βοήθεια του επαγγελματία ψυχικής υγείας, μπορείτε να βοηθήσετε το άτομο που αγαπάτε και να του δείξετε ότι με την παρουσία σας υπάρχει και η ζωή μετά την κατάθλιψη.
Χριστοπούλου, Α. (2008). Εισαγωγή στην Ψυχοπαθολογία του ενήλικα. Τόπος.
8 τρόποι για να βοηθήσετε έναν φίλο με κατάθλιψη (psyxologosonline.gr)
Alonso, J.R. (2018). Κατανοώντας την κατάθλιψη. Αίτια, συμπτώματα και τρόποι αντιμετώπισής της. RADNET.
Σε περίπτωση αυτοκτονικού ιδεασμού καλέστε στο: 1018 -24ωρη Γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία.
