Ένα ζεστό και νοσταλγικό παραμύθι που βρίσκεται στην καρδιά των Χριστουγέννων, είναι η ιστορία του Καρυοθραύστη. Η ιστορία εκτυλίσσεται σε ένα μικρό και χιονισμένο χωριουδάκι της Γερμανίας, όπου βασικό ρόλο διαδραματίζει μια επιβλητική και μαγική κούκλα που χαρίζει στην πρωταγωνίστρια μας, τη μικρή Κλάρα, ο νονός της. Η φιγούρα αυτή δεν είναι άλλη από τον γνωστό σε όλους μας Καρυοθραύστη, ένα γλυκό και μικρό στρατιώτη που στέκεται στο πλευρό της Κλάρας.
Την παραμονή των Χριστουγέννων, καθώς οι καλεσμένοι έχουν αποχωρήσει, η μικρή Κλάρα, έχοντας αγκαλιάσει σφιχτά στα χέρια της τον Καρυοθραύστη, αποκοιμήθηκε ανάμεσα στα χριστουγεννιάτικα φώτα του δέντρου. Έτσι, η μικρή Κλάρα, από τη στιγμή που αποκοιμήθηκε, μεταφέρθηκε σε έναν εξωπραγματικό και σαγηνευτικά μαγευτικό κόσμο, έχοντας πλάι της τον μικρό Καρυοθραύστη. Στον παραμυθένιο της κόσμο, το χριστουγεννιάτικο δέντρο μεγάλωσε και όλα της τα παιχνίδια πήραν διάσταση και μορφή, ανθρώπινη και αληθινή. Ο Καρυοθραύστης, μαζί με τα υπόλοιπα παιχνίδια έδωσαν μάχη απέναντι στον κακό ποντικό και τους ακόλουθους του, που ήθελαν να καταστρέψουν τον μαγικό τους κόσμο. Έχοντας κερδίσει τη μάχη, ο Καρυοθραύστης μεταμορφώνεται σε έναν όμορφο πρίγκιπα και συνεχίζει την περιπέτεια του μαζί με την αγαπημένη του Κλάρα. Περνώντας από πρωτόγνωρους και μαγικούς τόπους, οι δύο ήρωες έρχονται πιο κοντά και η Κλάρα δεν θέλει να αποχωριστεί τον αγαπημένο της. Μόλις, όμως, ξημερώνει, και το ρολόι υποδείξει την αρχή της μέρας, η Κλάρα ξυπνά. Και το μόνο που απομένει πλέον, είναι αυτό το γλυκόπικρο αίσθημα του αποχωρισμού…
•Πότε, άραγε, ένας χωρισμός γίνεται πιο δύσκολος για εμάς;
– Ένας από τους λόγους που ένας χωρισμός μπορεί να γίνει πιο επώδυνος, όπως εκείνος της ηρωίδας μας, είναι όταν η συναισθηματική επένδυση μας είναι μεγάλη (Perilloux & Buss, 2008). Συγκεκριμένα, ως μορφή συναισθηματικής επένδυσης μπορεί να χαρακτηρισθεί η λεκτική έκφραση των συναισθημάτων μας και η επακόλουθη έκθεση μας όταν δεν υπάρχει αμοιβαιότητα. Επιπλέον, μορφές επένδυσης συναισθημάτων αποτελούν η παραχώρηση του ελεύθερου χρόνου, η κοινοποίηση της δέσμευσης και η γνωριμία του συντρόφου μας στον περίγυρο. Βασικότερη μορφή συναισθηματικής επένδυσης αποτελεί η αλλαγή των ορίων ή των στοιχείων του χαρακτήρα μας και η αποκλειστική κάλυψη ρόλων από τον σύντροφό μας όπως η προστασία, η φροντίδα, η συναισθηματική αποφόρτιση μας, η επίλυση των προβλημάτων μας, που προηγουμένως αναλαμβάναμε εξολοκλήρου ή διαμοιράζαμε τους ρόλους αυτούς σε οικείους μας. Συνεπώς, όσο μεγαλύτερη (χρονικά ή ποιοτικά) είναι η επένδυση μας σε μια σχέση, όπως εκείνη της Κλάρας για τον Καρυοθραύστη της, ενδέχεται η διαδικασία του χωρισμού να χαρακτηριστεί πιο επώδυνη για εμάς.
– Ταυτόχρονα, τα κυριότερα στοιχεία που μπορούν να παρατείνουν τη συναισθηματική εμβέλεια ενός χωρισμού είναι οι σκέψεις μας, και ειδικότερα τα διεργασιακά λάθη ή αλλιώς οι σκέψεις μας που ενέχουν διαστρεβλώσεις (Beck, 1976). Συχνά, κατά τη διάρκεια ενός χωρισμού εντοπίζονται τα ακόλουθα διεργασιακά λάθη:
1) Καταστροφοποίηση: η αίσθηση ότι ένας χωρισμός μπορεί να έχει καταστροφικές και μη αναστρέψιμες συνέπειες, όπως η αιώνια μοναξιά
2) Μεγέθυνση-Σμίκρυνση: κατά την οποία ελαχιστοποιούνται τα αρνητικά του συντρόφου και εκθειάζονται τα θετικά του σημεία
3) Προσωποποίηση: η μη ρεαλιστική απόδοση της αιτίας του χωρισμού στην προσωπική μας ευθύνη, χωρίς να συνυπολογίζονται άλλοι παράμετροι.
Με την υιοθέτηση αυτών των σκέψεων ως κυρίαρχες και την αποδοχή τους ως αδιαμφισβήτητα αληθινές, απομακρυνόμαστε από την επούλωση των συναισθηματικών πληγών του χωρισμού και καταλήγουμε στην αυτομομφή.
– Επιπλέον, ένας χωρισμός μπορεί να γίνει πιο δύσκολος όταν χρησιμοποιούμε δυσλειτουργικές στρατηγικές διαχείρισης του συναισθήματος (Carvery, et al., 1989), όπως η άρνηση. Κατά αυτόν τον τρόπο, επιτυγχάνεται μια βραχυπρόθεσμη αγχόλυση, ωστόσο δεν υπάρχει κινητοποίηση για επίλυση του προβλήματος ή για αλλαγή της κατάστασης.
•Πότε, όμως, ένας χωρισμός γίνεται πιο εύκολος;
– Σύμφωνα με τους Carver, C.S., Scheier, M.F., και Weintraub, J. K. (1989), σημαντικό ρόλο στην ομαλή διαχείριση ενός χωρισμού μπορεί να παίξει και το υποστηρικτικό μας δίκτυο. Ο τρόπος με τον οποίο μπορούν να μας βοηθήσουν τα αγαπημένα μας πρόσωπα μπορεί να είναι η παροχή διαβεβαιώσεων, συμβούλων, ακόμα και να μας υποβάλουν σε έναν έλεγχο του ρεαλισμού των σκέψεων μας (reality check), όταν πέφτουμε στα προαναφερθέντα διεργασιακά λάθη. Παράλληλα, πέραν της βοήθειας τους στην κατα-μέτωπο επίλυση προβλημάτων, μπορούν να μας βοηθήσουν να αμβλύνουμε και το συναισθηματικό βίωμα του χωρισμού μέσω της κατανόησης, της υποστήριξης και της συμπόνιας.
– Συχνά, ένας χωρισμός μπορεί να γίνει λιγότερο επώδυνος, όταν χρησιμοποιούμε στρατηγικές αντιμετώπισης που στοχεύουν στην επίλυση ενός προβλήματος (Carver, et al., 1989). Κατά αυτόν τον τρόπο, εστιάζουμε την προσοχή, την ενέργεια και τη διάθεσή μας στην εύρεση λύσεων ή στην αλλαγή της δυσφορικής κατάστασης. Στην περίπτωση του χωρισμού, η διαδικασία αυτή μπορεί να ενέχει την παρατήρηση των αρνητικών μας σκέψεων και τη λογική “θέαση” των αρνητικών και θετικών χαρακτηριστικών του συντρόφου (σε αντίθεση με τη συνήθη εξύψωση των θετικών και ταυτόχρονη μείωση των αρνητικών του συντρόφου). Μετά την παρατήρηση και τη ρεαλιστική αξιολόγηση της κατάστασης, έπεται η αναγνώριση της ανάγκης που κρύβεται πίσω από τα πρωτογενή μας συναισθήματα μετά τον χωρισμό, όπως η ανάγκη για συντροφιά, υποστήριξη ή προστασία. Τέλος, ακολουθεί ο σχεδιασμός για την πραγματοποίηση αυτών των αναγκών μας, με τη συνακόλουθη ανάπτυξη της αισιοδοξίας που ενέχει ο σχεδιασμός ενός μέλλοντος που εξαρτάται από τους δικούς μας χειρισμούς.
~Αντί επιλόγου…~
Με όποιον τρόπο αποφασίσουμε να διαχειριστούμε έναν χωρισμό, είναι σημαντικό να τον αναγνωρίσουμε σαν μια πορεία και όχι σαν ένα τέλος. Σαν μια διαδικασία που μπορεί στην αρχή να μοιάζει με κακό όνειρο ή ανεκπλήρωτο παραμύθι, ωστόσο για να αγγίξουμε και να κάνουμε δικό μας το ονειρικό και το παραμυθένιο θα χρειαστεί να εγκαταλείψουμε πρώτα το ιδεατό και να περάσουμε στο πραγματικό. Μη διστάζετε λοιπόν να “ξυπνήσετε” από ένα επιθυμητό όνειρο, όσο και αν αυτό φαντάζει με εφιάλτη, καθώς τα όνειρα γίνονται δικά μας μόνο μέσω…της αφύπνισης!
Βιβλιογραφία:
- Beck, A.T.: Cognitive therapy and the emotional disorders. New York: International University Press, 1976.
- Carver, C. S., Scheier, M. F., & Weintraub, J. K. (1989). Assessing coping strategies: A theoretically based approach. Journal of Personality and Social Psychology, 56(2), 267–283.
- Perilloux, C., & Buss, D. M. (2008). Breaking up Romantic Relationships: Costs Experienced and Coping Strategies Deployed. Evolutionary Psychology, 6(1).
Επιμέλεια άρθρου: Τυρλή Αικατερίνη
