Η ρουτίνα και οι υποχρεώσεις της καθημερινότητας γεμίζουν την ημέρα των ατόμων με συναισθήματα άγχους και κατάθλιψης, καθώς χρειάζεται να υλοποιούν όλα όσα έχουν προγραμματίσει. Τι ακριβώς, όμως, μπορούμε να ορίσουμε ως άγχος και τι ως κατάθλιψη; Για κάθε έναν από εμάς, η ερμηνεία είναι διαφορετική. Το άγχος περιλαμβάνει τις ανησυχίες που βιώνουμε για τις υποχρεώσεις της καθημερινότητας, ενώ η κατάθλιψη εκφράζεται με μειωμένη ενέργεια και απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που στο παρελθόν αγαπούσαμε και απολαμβάναμε, καθώς και με συναισθήματα κούρασης από την καθημερινή ζωή (American Psychiatric Association, 2013). Έτσι, τα συναισθήματα άγχους και κατάθλιψης δεν επηρεάζουν μόνο άτομα που έχουν μια απλή καθημερινή ζωή, αλλά και άτομα που δείχνουν ότι όλη τους η ζωή είναι τέλεια. Αυτό γίνεται έντονα εμφανές τα τελευταία χρόνια στους αθλητές, οι οποίοι βιώνουν άγχος και κατάθλιψη λόγω της έντονης πίεσης στον αγωνιστικό τομέα και της απαιτητικής καθημερινότητάς τους.
Η «Τέλεια Εικόνα» των Αθλητών και οι Ψυχικές Πιέσεις
Τα συναισθήματα του άγχους και κατάθλιψης έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια στον αθλητικό τομέα. Οι ίδιοι οι αθλητές αποφεύγουν να εκφράζουν τα συναισθήματά τους και κρύβονται πίσω από την άτρωτη εικόνα που τους έχουν δημιουργήσει τα μέσα και τα σωματεία τους. Έτσι, προβάλλουν στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και στα σωματεία μια εικόνα τέλειας και φανταστικής ζωής, όπου φαίνεται ότι μπορούν να προσφέρουν στον εαυτό τους ό,τι επιθυμούν. Αυτό κυριαρχεί στον συγκεκριμένο χώρο, ενώ παράλληλα οι αθλητές δέχονται καθημερινά πίεση και επικριτική στο περιβάλλον των προπονήσεών τους και κατά τη διάρκεια των αγώνων (Gouttebarge & Kerkhoffs, 2018).
Παραδείγματα Αθλητών που Μίλησαν Ανοιχτά
Αναλυτικότερα, η έξαρση του covid-19 ώθησε ολοένα και περισσότερους ποδοσφαιριστές και αθλητές άλλων αθλημάτων να μιλήσουν ανοιχτά για την ψυχική τους υγεία και τα βιώματα τους όλα αυτά τα χρόνια της καριέρας τους. Ένας από τους ήταν ο Jesse Lingard, ο οποίος σε συνέντευξή του μίλησε ανοιχτά για το εθισμό του στις ουσίες για να μειώσει τα συναισθήματα άγχους και κατάθλιψης που βίωνε. Χαρακτηριστικά, ο ίδιος ανέφερε ότι λόγω τους άγχους για την απόδοση του στο χώρο και την έντονη κριτική που βίωνε εκείνη την περίοδο, τόσο από τους γύρω του όσο και από τους αθλητικούς δημοσιογράφους, η μόνη λύση για εκείνον ήταν το αλκοόλ, καθώς εκείνη η ώρα ήταν η μόνη στιγμή που τα συναισθήματα άγχους και κατάθλιψης δεν υπήρχαν και ο ίδιος δεν ένιωθε τίποτα παρά μόνο ένα κενό. Βέβαια, οι μαρτυρίες αθλητών για τα προσωπικά τους βιώματα και τον αγώνα με την ψυχική υγεία τους δεν περιορίζεται μόνο στο εξωτερικό. Το βήμα αυτό, στο ελληνικό ποδόσφαιρο, το έκανε ο Τάσος Μπακασέτας όταν ανακηρύχθηκε κορυφαίος Έλληνας ποδοσφαιριστής στο εξωτερικό το 2021/2022. Ο ίδιος ανέφερε, κατά την παραλαβή του βραβείου του, ότι ο κόσμος οφείλει να γνωρίζει ότι πίσω από την φανταστική εικόνα που έδειχνε στα social media και τις εκπληκτικές επιδόσεις του στο ποδόσφαιρο, ο ίδιος είχε καταφύγει στις ουσίες για να μην νιώθει τίποτα από αυτά που ένιωθε και ακόμη όταν έπαιρνε κάποια βραβείο για τις επιδόσεις του, δεν μπορούσε να νιώσει ευγνωμοσύνη παρά μόνο ένα κενό μέσα του. Ο ίδιος, όταν συνειδητοποίησε ότι μέσω των ουσιών έχανε ένα κομμάτι του εαυτού του, αποφάσισε να ζητήσει τη βοήθεια ειδικών. Η ψυχοθεραπεία και η χαρά που βρήκε μετά από δύο χρόνια αποτέλεσαν, όπως λέει, το μεγαλύτερο δώρο που πρόσφερε στον εαυτό του.
Στατιστικά για την Ψυχική Υγεία στον Αθλητισμό
Οι προσωπικές αυτές μαρτυρίες των αθλητών σε συνδυασμό με έρευνες που έχουν διεξαχθεί στα ποδοσφαιρικά σωματεία, αποδεικνύουν τον καθημερινό αγώνα των αθλητών με την ψυχική τους υγεία. Η σχετική έρευνα που υλοποιήθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο, και συμμετείχαν 143 επαγγελματίες ποδοσφαιριστές, ανέδειξε σημαντικά ποσοστά άγχους και κατάθλιψης. Συγκεκριμένα, το 47,8% των συμμετεχόντων έδειξαν υψηλή συμπτωματολογία άγχους και κατάθλιψης, γεγονός που συνδεόταν άμεσα με τα συναισθήματα ανικανοποίησης που ένιωθαν για το τι έχουν καταφέρει στην καριέρα τους μέχρι τώρα (Longstaff & Fockett, 2018). Ωστόσο, οι έρευνες για την ψυχική υγεία των ποδοσφαιριστών δεν περιορίζονται μόνο στο συγκεκριμένο εύρος. Αναλυτικότερα, έρευνες που έχουν υλοποιηθεί σε σκανδιναβικές χώρες, και συγκεκριμένα στη Σουηδία και στη Δανία, έχουν δείξει σημαντικά στοιχεία. Στην αναφερόμενη έρευνα συμμετείχαν 323 συμμετέχοντες με ηλικιακό φάσμα από 16 έως 32 ετών. Τα ευρήματα ήταν ότι το 28% των συμμετεχόντων ανέδειξε υψηλή συμπτωματολογία άγχους και κατάθλιψης (Jensen, 2018). Παράλληλα, παρόμοια ευρήματα έχουν αναδειχθεί και στην εθνική της Νορβηγίας. Αναλυτικότερα, το 43% των συμμετεχόντων έδειξε υψηλή συμπτωματολογία άγχους και κατάθλιψης (Gouttebarge, 2015).
Πώς Μπορούν τα Σωματεία να Στηρίξουν τους Αθλητές
Από τα παραπάνω γίνεται αντιληπτό ότι ο χώρος του αθλητισμού έχει δεχτεί μεγάλο πλήγμα στο κομμάτι της ψυχικής υγείας. Αυτό συμβαίνει καθώς ο τομέας του αθλητισμού, και ιδίως του ποδοσφαίρου, έχει δεχτεί έντονη εμπορευματοποίηση από ποικίλους οργανισμούς και διοργανώσεις π.χ το champions league (Dvorak et al, 2009). Η εμπορευματοποίηση εκείνη έχεις ως αποτέλεσμα οι αθλητές να δέχονται έντονη κριτική τόσο από τους αθλητικούς δημοσιογράφους, όσο και από τα σωματεία τους για τις επιδόσεις τους. Ακόμα ένα παράδειγμα που μίλησε ανοιχτά για την πίεση που δέχτηκε στο champions league είναι ο Neymar Jr, ο οποίος ανέφερε ότι του ήταν αρκετά δύσκολο να διαχειριστεί την τελειότητα που του είχαν υποβάλλει τόσο τα αθλητικά μέσα, όσο και άνθρωποι μέσα από το σωματείο. Όλες αυτές οι προσδοκίες που είχαν από εκείνον του δημιούργησαν έντονο άγχος, καθώς και του ήταν αρκετά δύσκολο να είναι ο τέλειος άνθρωπος που περίμεναν όλοι να είναι. Για να το διαχειριστεί κατέφυγε στο αλκοόλ, καθώς ήταν ο μόνος τρόπος για να μην σκέφτεται τα θέλω των άλλων για εκείνον και να μη νιώθει τίποτα, όπως χαρακτηριστικά έχει αναφέρει.
Εν ολίγοις, πολλοί αθλητές έρχονται αντιμέτωποι με τη διάγνωση ψυχικών διαταραχών. Αυτό συμβαίνει καθώς πολλοί από αυτούς έρχονται αντιμέτωποι με την έντονη κριτική τόσο των media, όσο και των σωματείων που δραστηριοποιούνται λόγω της εμπορευματοποίησης που έχει δεχθεί ο χώρος του ποδοσφαίρου. Η καθημερινή κριτική που βιώνουν έχει ως αποτέλεσμα να επηρεάζει αρνητικά την αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθηση τους. Αυτό συμβαίνει καθώς υπάρχει έντονος ανταγωνισμός και σύγκριση μεταξύ των ποδοσφαιριστών. Επομένως, η συστηματική αυτή κριτική και σύγκριση τους φέρνει αντιμέτωπους με συναισθήματα άγχους και κατάθλιψης.
Πώς θα μπορούσαν όμως τα σωματεία να βοηθήσουν τους αθλητές τους;
Η συνεργασία με περισσότερους ψυχολόγους-ειδικούς που δραστηριοποιούνται στο αθλητικό και στο κλινικό κομμάτι. Οι ειδικοί αυτοί μπορούν να βοηθήσουν τους αθλητές να διαχειριστούν τα συναισθήματα τους, όπως και επίσης να αναγνωρίζουν τι είναι αυτό που βιώνουν, αλλά και πώς να το αντιμετωπίσουν. Παράλληλα, όμως, τα σωματεία μπορούν να εστιάσουν στην ανθρώπινη φύση των αθλητών της, και όχι μόνο στο τι μπορεί να τους αποφέρει ο αθλητής τους σε οικονομικό επίπεδο. Αυτή η ισορροπία θα αυξήσει τις επιδόσεις των αθλητών και θα προάγει ένα κλίμα ευεξίας ανάμεσα σε αυτούς και τους προπονητές.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Vogel, M. J., McMinn, M. R., Peterson, M. A., & Gathercoal, K. A. (2013). Examining religion and spirituality as diversity training: A multidimensional look at training in the American Psychological Association. Professional Psychology: Research and Practice, 44(3), 158.
- Dvorak, J., Grimm, K., Schmied, C., & Junge, A. (2009). Development and implementation of a standardized precompetition medical assessment of international elite football players-2006 FIFA World Cup Germany. Clinical Journal of Sport Medicine, 19(4), 316-321.
- Gouttebarge, V., Frings-Dresen, M. H., & Sluiter, J. K. (2015). Mental and psychosocial health among current and former professional footballers. Occupational medicine, 65(3), 190-196.
- Jensen, S. N., Ivarsson, A., Fallby, J., Dankers, S., & Elbe, A. M. (2018). Depression in Danish and Swedish elite football players and its relation to perfectionism and anxiety. Psychology of Sport and Exercise, 36, 147-155.
- Foskett, R. L., & Longstaff, F. (2018). The mental health of elite athletes in the United Kingdom. Journal of science and medicine in sport, 21(8), 765-770.
Αρχισυνταξία: Ζωγραφιά Πουγάτσια
Επιμέλεια άρθρου: Τυρλή Αικατερίνη
