Πόσες φορές, προκειμένου να κερδίσεις χρόνο, αποφάσισες να κάνεις πολλά πράγματα συγχρόνως; Πλήθος ανθρώπων πιστεύει πως το multitasking (πολυδιεργασία) είναι πιο αποτελεσματική τακτική από το να κάνεις ένα πράγμα τη φορά. Ωστόσο, η έρευνα υποστηρίζει το αντίθετο. Στη μελέτη των Watson και Strayer (2010) αποκαλύπτεται ότι μόνο ένα μικρό ποσοστό ατόμων, περίπου 2%, μπορεί να διαχειριστεί το ίδιο γρήγορα και αποτελεσματικά πολλαπλές εργασίες ταυτόχρονα.
Τι είναι το multitasking;
Στην πραγματικότητα αυτό που συμβαίνει, όταν προσπαθούμε να εκτελέσουμε πολλές εργασίες συγχρόνως, δεν είναι παρά μία επαναλαμβανόμενη εναλλαγή μεταξύ αυτών των εργασιών. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος λειτουργεί μέσω της σειριακής επεξεργασίας πληροφοριών και δεν είναι σχεδιασμένος για ταυτόχρονη επεξεργασία (Kirschner & de Bruyckere, 2017). Η τελευταία καθίσταται εφικτή μόνο αν μία εκ των εργασιών είναι αυτόματη, όπως το περπάτημα. Αυτή η γρήγορη μετάβαση από τη μία εργασία στην άλλη απαιτεί χρόνο και αυξάνει το γνωστικό φορτίο.
Σου έχει συμβεί να αισθανθείς πως η προσπάθεια να διαχειριστείς πολλές εργασίες ταυτόχρονα σε αφήνει εξαντλημένο και λιγότερο παραγωγικό; Αυτό συμβαίνει γιατί διαθέτουμε περιορισμένους γνωστικούς πόρους!
Photo by pixabay.com
Ο ρόλος της εργαζόμενης μνήμης
Η εργαζόμενη μνήμη αποτελεί μία βασική γνωστική λειτουργία, η οποία είναι υπεύθυνη για την προσωρινή αποθήκευση πληροφοριών αλλά και για την επεξεργασία τους. Ο ρόλος της είναι καθοριστικός, καθώς βοηθά στον συντονισμό και την οργάνωση των πληροφοριών, αλλά και στην εκτέλεση σύνθετων εργασιών. Ωστόσο, η χωρητικότητά της είναι περιορισμένη και ο αριθμός των στοιχείων που μπορεί να διαχειριστεί ταυτόχρονα είναι συνήθως 4 εώς 7. Το multitasking λειτουργεί λοιπόν επιβαρυντικά για την εργαζόμενη μνήμη, κατακλύζοντάς την με μεγάλο όγκο πληροφοριών, που απαιτεί σύγχρονη επεξεργασία και την οδηγεί με τον τρόπο αυτόν σε γνωστική υπερφόρτωση.
Κόστος εναλλαγής (switching cost)
Κατά το multitasking, ο εγκέφαλος χρειάζεται να μετατοπίζει συνεχώς την εστίαση, στην προσπάθειά του να ολοκληρώσει τις διάφορες εργασίες. Αυτή η συνεχής εναλλαγή της προσοχής μεταξύ των εργασιών συνεπάγεται κάποιο κόστος, το οποίο ονομάζεται κόστος εναλλαγής. Το κόστος εναλλαγής αφορά ουσιαστικά στον χρόνο και στην προσπάθεια που απαιτούνται προκειμένου να ανακατευθύνουμε την προσοχή σε μία εργασία, αλλά και να επιστρέψουμε στην προηγούμενη κατάσταση συγκέντρωσης. Μάλιστα, η εναλλαγή εργασιών μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της ταχύτητας ολοκλήρωσής τους κατά 40% ( Rubinstein κ.ά., 2001). Παράλληλα, όσο πιο σύνθετες και απαιτητικές είναι αυτές τόσο αυξάνουν και το κόστος εναλλαγής (Kirschner & de Bruyckere, 2017).
Συνέπειες Multitasking
Οι εκτελεστικές λειτουργίες επηρεάζονται στο σύνολό τους αρνητικά από την προσπάθεια εκτέλεσης πολλαπλών εργασιών ταυτόχρονα. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, ο ρόλος της εργαζόμενης μνήμης είναι καίριος. Καθώς το multitasking μειώνει την απόδοση της εργαζόμενης μνήμης, με τη σειρά της αυτή οδηγεί σε μεγαλύτερες πιθανότητες για αποτυχίες της προσοχής. Εφόσον δηλαδή δεν είναι εφικτό να δοθεί η απαραίτητη προσοχή στην εκάστοτε πληροφορία, και η επεξεργασία τους γίνεται πιο επιφανειακά, μειώνεται και η ικανότητα αποθήκευσης νέων πληροφοριών στη μακρόχρονη μνήμη. Επιπροσθέτως, οδηγεί σε αυξημένα λάθη και δυσκολεύει τη διατήρηση της εστίασης σε μία δραστηριότητα για παρατεταμένο χρονικό διάστημα. Η προσοχή κατακερματίζεται και, καθώς η εναλλαγή μεταξύ των δραστηριοτήτων δε γίνεται συνειδητά, εμποδίζεται η ικανότητά μας να βιώνουμε πλήρως το παρόν (Madore & Wagner, 2019). Τέλος, το multitasking δημιουργεί μία ψευδαίσθηση παραγωγικότητας, ενώ στην πραγματικότητα μάς κάνει πιο επιρρεπείς σε λάθη, με αποτέλεσμα να αυξάνεται το στρες και το αίσθημα κόπωσης.
Διαπιστώνουμε, λοιπόν, πως το multitasking αποτελεί μία αναποτελεσματική στρατηγική που μας καταπονεί νοητικά. Η αντικατάστασή του με το single-tasking θα μπορούσε να συμβάλει σημαντικά στη βελτίωση της απόδοσης. Η εστίαση σε μία μόνο εργασία τη φορά, αφιερώνοντας όλη την προσοχή μας σε αυτήν, μειώνει τον χρόνο ολοκλήρωσής της. Ακόμα, πολύ βοηθητική είναι η μείωση των περισπασμών. Αν είναι εφικτό, απομάκρυνε από τον χώρο εργασίας σου κάθε πηγή που σου αποσπά την προσοχή και απενεργοποίησε τις ειδοποιήσεις από το κινητό. Τέλος, εξίσου σημαντικό είναι να δημιουργείς ρεαλιστικά χρονοδιαγράμματα για τις δραστηριότητές σου, δίχως να υπερφορτώνεις τον εαυτό σου με περισσότερες εργασίες από όσες μπορείς να διαχειριστείς.
Βιβλιογραφικές αναφορές:
- Kirschner, P. A., & De Bruyckere, P. (2017). The myths of the digital native and the multitasker. Teaching and Teacher Education, 67, 135-142. Available at : https://doi.org/10.1016/j.tate.2017.06.001
- Madore, K. P., & Wagner, A. D. (2019, March). Multicosts of multitasking. In Cerebrum: the Dana forum on brain science (Vol. 2019). Dana Foundation. Available at : https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7075496/
- Rubinstein, J. S., Meyer, D. E., & Evans, J. E. (2001). Executive control of cognitive processes in task switching. Journal of Experimental Psychology: Human Perception and Performance, 27(4), 763. Avaialable at : https://doi.org/10.1037/0096-1523.27.4.763
- Watson, J. M., & Strayer, D. L. (2010). Supertaskers: Profiles in extraordinary multitasking ability. Psychonomic Bulletin & Review, 17, 479-485. Available at : https://doi.org/10.3758/PBR.17.4.479
Αρχισυνταξία και επιμέλεια άρθρου: Παρή Πατσαρούχα
