Η επιλογή επαγγέλματος κρίνεται απαραίτητη από νωρίς στη ζωή του ανθρώπου. Πολλές φορές, ωστόσο, κατά τη διάρκεια μιας επαγγελματικής σταδιοδρομίας, υπάρχουν παράγοντες που σηματοδοτούν την αλλαγή. Έτσι, ανακαλύπτουμε ανθρώπους που αποκτούν ποικίλα μορφωτικά εφόδια σε διαφορετικές φάσεις της ζωής τους, ανθρώπους που αποφασίζουν να σπουδάσουν εκ νέου ή να επιμορφωθούν και να στραφούν σε επαγγέλματα διαφορετικά από εκείνα που είχαν στο μυαλό τους σε μικρότερη ηλικία.
Η αλλαγή καριέρας αποτελεί ένα διαχρονικό φαινόμενο, ενώ φαίνεται πως τόσο τα ατομικά όσο και τα οργανωτικά χαρακτηριστικά παίζουν σημαντικό ρόλο σε αυτήν την επιλογή. Στην περίπτωση των ατομικών χαρακτηριστικών, παράγοντες (π.χ. η εμπειρία, η προσωπικότητα, η κοινωνική εξωστρέφεια, η ευσυνειδησία, η αυτοαποτελεσματικότητα, το φύλο και η ηλικία) καθορίζουν σημαντικά την παραπάνω επιλογή. Στην περίπτωση των οργανωτικών χαρακτηριστικών, η ασφάλεια εργασίας αποτελεί βασικό παράγοντα που σχετίζεται με την αλλαγή καριέρας.
Καθώς τα άτομα μεγαλώνουν, οι πιθανότητες για αλλαγή καριέρας μειώνονται σε μεγάλο βαθμό, ενώ η επιλογή για αλλαγή παρουσιάζεται συχνότερα σε άτομα ηλικιακού φάσματος έως 30 ετών. Πιο συγκεκριμένα, τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας (π.χ. μεσήλικες) έχουν προχωρήσει σε σημαντικές επενδύσεις καθ’ όλη τη διάρκεια της προηγούμενης ζωής τους (π.χ. ανθρώπινο κεφάλαιο, βασική και επιμέρους εκπαίδευση), ώστε αποφεύγουν το ρίσκο ενός νέου ξεκινήματος. Αντιθέτως, οι νεότεροι ηλικιακά διαθέτουν περισσότερη ευελιξία αλλά και χρόνο ώστε να αποφασίσουν σε ποιον επαγγελματικό τομέα επιθυμούν να στραφούν, βάσει των ικανοτήτων τους και των προσδοκιών τους. Επίσης, τα νεαρά άτομα είναι ευπροσάρμοστα, συνεπώς καθίσταται λιγότερο απαιτητική η εργασιακή και κοινωνική τους ένταξη τόσο στην Ελλάδα όσο και σε χώρες του εξωτερικού.
Υπάρχει, επιπλέον, γενική αναγνώριση ότι οι εργασιακές σχέσεις στο σύγχρονο εργατικό δυναμικό είναι σχετικά προσωρινές. Οι εργαζόμενοι είναι πιθανόν να βιώσουν έλλειψη μακροπρόθεσμης εργασιακής ασφάλειας. Έτσι, η εργασιακή ανασφάλεια ορίζεται ως η «αντιληπτή αδυναμία διατήρησης της επιθυμητής συνέχειας σε μια απειλούμενη εργασιακή κατάσταση». Ακόμα, συνδέεται και με το συνεχιζόμενο αίσθημα ανησυχίας σχετικά με τη μελλοντική ύπαρξη της εργασίας κάποιου, το οποίο θα μπορούσε να τροφοδοτηθεί από πολλές επιμέρους πτυχές.
Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία, η εργασιακή ανασφάλεια είναι υπεύθυνη για μια σειρά από ψυχοκοινωνικούς κινδύνους (π.χ. στρες, άγχος και κατάθλιψη). Το ποσοστό των εργαζομένων που αναφέρουν ότι αντιμετωπίζουν παράγοντες κινδύνου, οι οποίοι μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά την ψυχική τους υγεία, ανέρχεται σχεδόν σε 45%. Έτσι, συνθήκες εργασίας που ευνοούν τους ψυχοκοινωνικούς κινδύνους, προκειμένου οι τελευταίοι να εξαλείφονται, θα μπορούσαν να οδηγήσουν τις νέες και τους νέους σε εργασιακή αναδιάρθρωση και κατ’ επέκταση σε αλλαγή καριέρας.
Εκτός από το ανωτέρω οργανωτικό χαρακτηριστικό της εργασιακής ανασφάλειας, η επιθυμία απόκτησης υψηλότερου μισθού μπορεί να επηρεάσει την επιθυμία του ατόμου για αλλαγή καριέρας. Όπως είναι εν γένει αντιληπτό, οι εργαζόμενοι με υψηλότερα επίπεδα κοινωνικής εξωστρέφειας, προσωπικής «ανησυχίας» και ανάγκης για μη περιορισμό, αλλά απόκτησης εμπειριών, έχουν περισσότερες πιθανότητες να προβούν σε στροφή της καριέρας τους από εκείνους που δεν διαθέτουν τα ατομικά αυτά χαρακτηριστικά.
Συμπερασματικά, η αλλαγή καριέρας κρίνεται ορισμένες φορές απαραίτητη προκειμένου να επέλθει η ισορροπία στην ψυχική υγεία των ατόμων και, επιπλέον, να είναι σε θέση να συνεχίσουν την παραγωγική τους διαδρομή. Δεν είναι λίγες, μάλιστα, οι φορές που η εργασιακή αλλαγή παρέχει στους νέους περισσότερες ευκαιρίες αποκατάστασης, αυξάνει τον βαθμό ικανοποίησης, προσφέρει δυνατότητες αυτοβελτίωσης και μειώνει τα επίπεδα του άγχους. Τα άτομα είναι, πλέον, σε θέση να εξερευνήσουν τις νέες ανάγκες που προκύπτουν στον εργασιακό τους στίβο, ξεδιπλώνοντας τα χαρίσματά τους και τις προσωπικές τους επιθυμίες.
Βιβλιογραφικές αναφορές:
- Carless, S. & Arnup, J. 2010. A longitudinal study of the determinants and outcomes of career change. ScienceDirect. Retrieved from: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S000187911000151X
- Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία. Ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι και ψυχική υγεία στην εργασία. Retrieved from: https://osha.europa.eu/el/themes/psychosocial-risks-and-mental-health
Αρχισυνταξία και επιμέλεια άρθρου: Παρή Πατσαρούχα
