Ο εθισμός και η κατάθλιψη συνδέονται στενά και αλληλεπιδρούν με διάφορους τρόπους. Η μια κατάσταση μπορεί να προκαλέσει ή να επιδεινώσει σημαντικά την άλλη. Για κάποιους η κατάθλιψη ξεκινάει πρώτα, ενώ για άλλους ο εθισμός είναι αυτός που προϋπάρχει. Σε μερικές περιπτώσεις, τα ναρκωτικά ή το αλκοόλ χρησιμοποιούνται για ανακούφιση από τον ψυχικό πόνο και τα συναισθήματα της κατάθλιψης. Σε άλλες, η κατάθλιψη δημιουργείται ως αποτέλεσμα της συναισθηματικής και σωματικής βλάβης που προκαλείται από τον εθισμό.
Εθισμός ως προσπάθεια αυτοθεραπείας της κατάθλιψης
Τα άτομα με καταθλιπτικά συμπτώματα αναζητούν ανακούφιση από τις εξουθενωτικές επιπτώσεις της διαταραχής τους και πολλοί χρησιμοποιούν την εθιστική συμπεριφορά σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσουν την κατάθλιψή τους. Η στιγμιαία ανακούφιση που προκύπτει από τις εθιστικές συμπεριφορές, μακροπρόθεσμα, επιδεινώνει και παρατείνει ένα καταθλιπτικό επεισόδιο. Άγχος, δυσφορία και προβλήματα ύπνου είναι κοινά συμπτώματα κατάθλιψης σε άτομα τα οποία προσπαθούν να ανακουφιστούν μέσω των εθιστικών συμπεριφορών. Οι περισσότεροι άνθρωποι με κατάθλιψη τείνουν στην χρήση ουσιών, διότι έτσι λαμβάνουν την ντοπαμίνη, γνωστή κι ως «ορμόνη της ευτυχίας». Η ντοπαμίνη ενισχύει τα αισθήματα ευτυχίας και απόλαυσης, συσχετίζοντας την καλή αίσθηση με συγκεκριμένες πράξεις και συμπεριφορές, κάτι που οι πάσχοντες από κατάθλιψη δεν μπορούν να παράγουν φυσιολογικά. Γι’ αυτό το λόγο προσπαθούν να βρουν μια διέξοδο, λαμβάνοντας αυτή τη χαρά μέσω της χρήσης.
Η κατάθλιψη ως αποτέλεσμα της εξάρτησης
Κάθε εθισμός προκαλεί ένα πλήθος από αρνητικές συμπεριφορές, με συνεπακόλουθο τη δημιουργία αρνητικών συναισθημάτων. Η εμφάνιση παραβατικότητας, αποκοπής από το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον, αλλά και παραμέλησης του εαυτού, οδηγεί στη δημιουργία των συναισθημάτων αυτών, τα οποία με τη σειρά τους καταλήγουν στην εμφάνιση της κατάθλιψης. Συναισθήματα όπως απόγνωση, εξάντληση, θλίψη, πεσμένη ή αλλόκοτη συμπεριφορά, μπορούν να αποτελέσουν αρχικά πρώιμα σημάδια κατάθλιψης. Ένας «φαύλος κύκλος» διπλής διαταραχής αρχίζει να δημιουργείται μέχρι να «σπάσει» από τη σωστή διάγνωση και αποτελεσματική θεραπεία.
Τάσεις αυτοκτονικότητας ως αποτέλεσμα εθισμού και κατάθλιψης
Δεν είναι λίγες οι φορές που όσοι παλεύουν με το τέρας της κατάθλιψης και τις εθιστικές συμπεριφορές οδηγούνται στην αυτοκτονία ή έχουν αυτοκτονικές σκέψεις. Το μόνο σίγουρο είναι πως ο αγώνας αυτός δεν είναι εύκολος, ειδικά στην περίπτωση που υπάρχει διπλή διαταραχή. Αυτό που δεν μπορεί να κατανοήσει ένας τρίτος, είναι πως αυτοί οι άνθρωποι υποφέρουν. Οι άνθρωποι με σοβαρό καταθλιπτικό επεισόδιο έχουν υψηλά ποσοστά αυτοκτονίας έως και 15%. Λόγω της απελπισίας και της οδύνης που νιώθουν, δεν είναι ασυνήθιστο να σκεφτούν την αυτοκτονία ως ένα τρόπο να σταματήσουν να υποφέρουν, ανεξαρτήτως εάν θα επιχειρήσουν τελικά να βλάψουν τον εαυτό τους. Ας είμαστε λοιπόν ευαισθητοποιημένοι σε αυτά τα άρρητα μηνύματα που δεχόμαστε κι ας είμαστε ανοιχτοί στο να ρωτήσουμε ευθέως τον άλλο αν κάνει τέτοιες σκέψεις.
Θεραπεία
Τα άτομα με κατάθλιψη και συνυπάρχων εθισμό μπορούν να βοηθηθούν με αντικαταθλιπτικά φάρμακα και ψυχοθεραπεία, παράλληλα με κλασικές μεθόδους θεραπείας του εθισμού, όπως η εκπαίδευση, η παροχή συμβουλών για τον εθισμό και η συμμετοχή σε ομάδες αυτοβοήθειας, όπως αυτό του Κέντρου θεραπείας εξαρτημένων ατόμων (ΚΕΘΕΑ). Επειδή η κατάθλιψη καθιστά ένα άτομο πιο ευάλωτο στην ανάπτυξη εξάρτησης και αντίστροφα, αντιμετωπίζοντας κάθε ζήτημα μόλις εμφανιστεί, μπορεί να βοηθήσει στην αποτροπή ενός προβλήματος πολλαπλασιασθεί. Τα αντικαταθλιπτικά μπορούν να βοηθήσουν στη ρύθμιση των εγκεφαλικών κυκλωμάτων που επηρεάζουν τη διάθεση. Τα φάρμακα είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά όταν χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με την ατομική και οικογενειακή θεραπεία και με ψυχοθεραπείες όπως η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία (CBT), η οποία διδάσκει την αλλαγή δυσλειτουργικών τρόπων σκέψης και συμπεριφοράς με λειτουργικούς. Ακόμα, η επένδυση στη παιδεία, μέσω της οποίας θα προωθείται η ενημέρωση και η ανάπτυξη του αθλητισμού, μπορεί να απομακρύνει τα άτομα από τον εθισμό.
Τέλος, ο κάθε ένας από εμάς ξεχωριστά μπορεί να συμβάλλει στην εξάλειψη του στίγματος των ανθρώπων που παλεύουν με την κατάθλιψη και τον εθισμό αποφεύγοντας την επίκριση αλλά και τα κακόβουλα σχόλια. Κανείς δεν γνωρίζει τι μπορεί να κρύβει ο κάθε άνθρωπος μέσα του. Ας προσπαθήσουμε να είμαστε λίγο πιο ευγενικοί από εδώ και στο εξής. Γι’ αυτό, λοιπόν, την επόμενη φορά που θα παρατηρήσεις στο περιβάλλον σου κάποιον που χρήζει βοήθειας, δώσε του χέρι σου και όχι την κριτική σου.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτό το άρθρο:
Drug Addiction and Depression: How They Intertwine. Ανακτήθηκε από: https://sobarecovery.com/drug-addiction-and-depression-how-they-intertwine/
The perfect storm: alcohol, drugs, and depression. Ανακτήθηκε από: https://theconversation.com/the-perfect-storm-alcohol-drugs-and-depression-
