Η αποτυχία είναι ένας φόβος που πολλοί από εμάς βιώνουμε είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα. Μας κάνει να αμφισβητούμε τις ικανότητές μας, να αποφεύγουμε τις δυσκολίες και συχνά να παραμένουμε στάσιμοι στη «ζώνη» άνεσής μας. Τι θα γινόταν, ωστόσο, αν μπορούσαμε να επαναπροσδιορίσουμε την έννοια της αποτυχίας; Αν δεν την αντιμετωπίζαμε ως λάθος, αλλά ως ένα βήμα προς την εξέλιξή μας; Αυτή είναι και η ουσία του «growth mindset».
Τι είναι το «growth mindset»;
Ο όρος «growth mindset» επινοήθηκε από την ψυχολόγο dr. Carol Dweck η οποία, ύστερα από έρευνες δεκαετιών, ανέδειξε τη δύναμη των ανθρώπινων πεποιθήσεων βάσει των δύο νοοτροπιών: το «fixed mindset» (παγιωμένο σκεπτικό) και το «growth mindset» (σκεπτικό ανάπτυξης).
- «Fixed mindset» (παγιωμένο σκεπτικό): Οι άνθρωποι με αυτόν τον τρόπο σκέψης πιστεύουν ότι οι ικανότητές τους είναι συγκεκριμένες και δεν μπορούν να αλλάξουν. Βλέπουν την αποτυχία ως κάτι που τους καθορίζει και τους στερεί την ικανότητα να διαχειρίζονται τις δυσκολίες.
- «Growth mindset» (σκεπτικό ανάπτυξης): Οι άνθρωποι που υιοθετούν το σκεπτικό ανάπτυξης πιστεύουν ότι οι ικανότητές τους μπορούν να αναπτυχθούν μέσα από την προσπάθεια, τη μάθηση και τη συνεχή εξέλιξη. Βλέπουν την αποτυχία ως ευκαιρία να μάθουν και να βελτιωθούν.
Πώς να επαναπροσδιορίσεις την αποτυχία;
Ένας από τους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαμε να αναπτύξουμε το σκεπτικό ανάπτυξης είναι να αλλάξουμε το πώς αντιμετωπίζουμε την αποτυχία. Αντί να τη θεωρούμε ως κάτι αρνητικό, να τη δούμε ως εργαλείο που μας βοηθάει να βελτιωνόμαστε και να μαθαίνουμε:
1. Δες την αποτυχία ως ευκαιρία για μάθηση.
Αντί να επιτρέπεις στην αποτυχία να σε καθορίζει, χρησιμοποίησέ την ως μέσο για μάθηση. Εκμεταλλεύσου την εμπειρία της αποτυχίας με το να αναρωτηθείς: «Τι μπορώ να μάθω από αυτήν την εμπειρία;» ή «Τι πήγε λάθος και πώς θα μπορούσα να γίνω καλύτερος/η σε αυτό;» ή «Πώς μπορώ να το χρησιμοποιήσω όλο αυτό ως βάση για την προσωπική μου εξέλιξη;»
2. Υιοθέτησε την περιέργεια.
Το «growth mindset» βασίζεται στη διάθεση για συνεχή εξερεύνηση και μάθηση. Πίσω από κάθε αποτυχία κρύβεται μια ευκαιρία να διευρύνεις τις γνώσεις σου και να αποκτήσεις καινούριες δεξιότητες.
3. Σημασία έχει η προσπάθεια, όχι το αποτέλεσμα.
Συνήθως, οι άνθρωποι με το παγιωμένο σκεπτικό, φοβούμενοι την αποτυχία, αποφεύγουν ακόμα και την προσπάθεια. Αντίθετα, οι άνθρωποι με τον αναπτυξιακό τρόπο σκέψης εστιάζουν κυρίως στην προσπάθεια, στη διαδρομή, στη διαδικασία και όχι στο αποτέλεσμα. Και η προσπάθεια είναι αυτή που τελικά οδηγεί στην επιτυχία.
4. Μην είσαι επικριτικός με τον εαυτό σου.
Αντί να γίνεσαι επικριτικός με τον εαυτό σου, επιβράβευσέ τον για την προσπάθεια και υιοθέτησε τη «δύναμη του ακόμη», όπως μας παροτρύνει η dr. Carol Dweck. Αντί να αφήσεις στη μέση την προσπάθεια, επειδή απέτυχες μία φορά, μη δημιουργείς στον εαυτό σου την πεποίθηση «Δεν μπορώ να το κάνω αυτό», παύοντας έτσι να προσπαθείς. Αντ’ αυτού, πες την ίδια φράση, προσθέτοντας στο τέλος τη λέξη «ακόμη» («Δεν μπορώ να το κάνω αυτό ακόμη»). Η διαφορά ανάμεσα στην πρώτη και τη δεύτερη φράση είναι ότι στην πρώτη θεωρείς το ότι δεν μπορείς να κάνεις κάτι ως κάτι το οποίο είναι τελεσίδικο και δεν μπαίνεις καν στη διαδικασία να προσπαθήσεις να το αλλάξεις, ενώ στη δεύτερη φράση, με την προσθήκη της λέξης «ακόμη», κινητοποιείσαι ώστε να προσπαθήσεις ξανά, να μην παίρνεις ως δεδομένη την κατάσταση, αλλά ως κάτι που μπορείς να αλλάξεις.
5. Πανηγύρισε την πρόοδό σου, όσο ασήμαντη και αν σου φαίνεται.
Στην πορεία προς την επίτευξη ενός στόχου, είναι πολύ σημαντικό να είσαι σε θέση να αναγνωρίζεις ακόμη και τα πολύ πολύ μικρά βήματα που οδηγούν στο επιθυμητό αποτέλεσμα, να τους δίνεις την αξία που τους αναλογεί και να χαίρεσαι για αυτά, να τα πανηγυρίζεις, όσο ασήμαντα και αν τα θεωρείς.
Για να επαναπροσδιορίσεις την αποτυχία, απαιτείται προσπάθεια, χρόνος, αυτοπαρατήρηση, αυτογνωσία, φροντίδα και συνειδητότητα στον τρόπο που επιλέγεις να αντιδράς κάθε φορά στην αποτυχία. Παρατηρώντας τον εαυτό σου και τον τρόπο που αντιμετωπίζεις την αποτυχία, θα αρχίσεις σιγά σιγά, με την εξάσκηση του σκεπτικού της ανάπτυξης, να αντιλαμβάνεσαι την αποτυχία ως συνοδοιπόρο της επιτυχίας. Η αποτυχία αποτελεί τον λόγο ύπαρξης της επιτυχίας. Αν δεν υπήρχε η αποτυχία, δεν θα υπήρχε πρόοδος, εξέλιξη, άρα ούτε και επιτυχία.
Βιβλιογραφία:
- Dweck, C. 2019. Άλλαξε τον τρόπο που σκέφτεσαι: Για να πετύχεις στην προωπική και στην επαγγελματική σου ζωή. Αθήνα: Εκδόσεις Ψυχογιός.
- Dweck, C. 2016. What having a “growth mindset” actually means. Harvard Business Review. Retrieved from: https://hbr.org/2016/01/what-having-a-growth-mindset-actually-means
Αρχισυνταξία και επιμέλεια άρθρου: Παρή Πατσαρούχα
