Το παιχνίδι «Among us», μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα, κατάφερε να γίνει πολύ δημοφιλές, με εκατομμύρια παίκτες να ξοδεύουν αρκετές ώρες της ημέρας τους ψάχνοντας να βρουν τον λεγόμενο «impostor». Για όσους δεν το γνωρίζουν, στο συγκεκριμένο παιχνίδι μία ομάδα εικονικών ανθρώπων προσπαθούν να ανακαλύψουν εκείνον τον παίκτη, ο οποίος κοροϊδεύει τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας, καθώς ο μοναδικός σκοπός του είναι να τους σκοτώσει και να βγει ο ίδιος νικητής. Πώς, όμως συνδέεται αυτό το παιχνίδι με την πραγματικότητα; Αστειευόμενοι, θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι ο δημιουργός του «Among us» εμπνεύστηκε από το σύνδρομο Capgras, το οποίο συναντάμε στον χώρο της ψυχολογίας. Τι είναι, όμως, το συγκεκριμένο σύνδρομο και ποια είναι η αιτία εμφάνισής του;
Αρχικά, το σύνδρομο Capgras ανήκει στην κατηγορία των Συνδρόμων Παραληρητικής Παραγνώρισης (ΣΠΠ), τα οποία εμφανίζονται στα άτομα χωρίς απαραίτητα να προϋπάρχει κάποια διαταραχή της συνείδησης. Στο σύνδρομο Capgras, τα άτομα έχουν κάποιες σταθερές, επαναλαμβανόμενες παραληρητικές πεποιθήσεις σχετικά με τους στενούς συγγενείς και φίλους. Ειδικότερα, πιστεύουν ότι κάποιος από τους συγγενείς τους (γονείς, αδέρφια, σύντροφοι κλπ) έχουν αντικατασταθεί από κάποιον «απατεώνα» («impostor»), ο οποίος, ωστόσο, εξωτερικά μοιάζει πάρα πολύ με τον συγκεκριμένο συγγενή. Οι πάσχοντες, συχνά, αναφέρονται σε μικρές διαφορές του αγαπημένου προσώπου και του αντικαταστάτη του, τις οποίες λανθασμένα έχουν οι ίδιοι παρατηρήσει και οι οποίες τους βοηθούν να διαχωρίζουν τα «δύο» πρόσωπα. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι ο λεγόμενος «απατεώνας», πέρα από τους στενούς συγγενείς και φίλους, μπορεί να είναι είτε κάποιο αντικείμενο και ζώο είτε ακόμα και ο ίδιος ο εαυτός του πάσχοντα. Επιπλέον, δεν είναι λίγες οι φορές, που αυτοί οι «impostors» είναι περισσότεροι από ένας· ενδέχεται, μάλιστα, με το πέρασμα του χρόνου αυτοί να πληθύνονται.
Οι έρευνες σχετικά με την επιδημιολογία του συνδρόμου, οι οποίες έχουν γίνει μέχρι στιγμής, είναι αμφιλεγόμενες. Από τη μία πλευρά, υποστηρίζεται ότι το σύνδρομο Capgras είναι ένα σπάνιο ψυχιατρικό σύμπτωμα, ενώ από την άλλη πλευρά, έχει βρεθεί ότι περισσότερο από το 4% των ψυχιατρικών ασθενών το εμφανίζουν κάποια στιγμή στη ζωή τους. Μάλιστα, το 30% των ανθρώπων που πάσχουν από Alzheimer εμφανίζουν και το συγκεκριμένο σύνδρομο. Όσον αφορά στα χαρακτηριστικά των ανθρώπων οι οποίοι πάσχουν από το Capgras, έχει βρεθεί ότι η φυλή, το φύλο και η ηλικία δεν παίζουν κανέναν απολύτως (ή τουλάχιστον παίζουν μικρό) ρόλο στην εκδήλωσή του.
Σχετικά με την αιτία εμφάνισής του υπάρχουν πολλές και διαφορετικές απόψεις. Αρχικά, οι έρευνες υποστηρίζουν ότι μία από τις αιτίες εμφάνισής του είναι η Σχιζοφρένεια, και ειδικότερα η παρανοϊκού τύπου Σχιζοφρένεια, στην οποία τα άτομα εκδηλώνουν πολύ έντονα το αίσθημα της καταδίωξης. Άλλοι ερευνητές έχουν επικεντρωθεί στην Ψυχοδυναμική εξήγηση του συνδρόμου. Πιο συγκεκριμένα, υποστηρίζεται ότι το Capgras εκδηλώνεται είτε ως απόρροια αιμομικτικών επιθυμιών (Οιδιπόδειο σύμπλεγμα και σύμπλεγμα της Ηλέκτρας) και αποσύνθεσης της προσωπικότητας είτε εξαιτίας των αμφιθυμικών συναισθημάτων που έχουν τα άτομα για τους συγκεκριμένους συγγενείς και φίλους και τα οποία δεν μπόρεσαν να τα καταστείλουν. Ακόμα, οι ερευνητές έχουν εξετάσει και τη σχέση του συνδρόμου με διάφορες οργανικές διαταραχές, όπως η άνοια, οι κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, η επιληψία και η εγκεφαλοπάθεια. Έχει βρεθεί, ότι το 25 με 40% των ατόμων που εμφανίζουν το σύνδρομο Capgras, πάσχουν και από κάποια από τις προαναφερθείσες οργανικές διαταραχές. Τέλος, οι έρευνες στον χώρο της νευροψυχολογίας έχουν αποδείξει, με τη χρήση νευροαπεικονιστικών μεθόδων, ανωμαλίες στο δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου, και συγκεκριμένα στις μετωπιαίες και κροταφικές περιοχές. Αυτές οι βλάβες, ενδέχεται να σχετίζονται με την εμφάνιση του συνδρόμου στους ανθρώπους.
Από όλα τα παραπάνω, συμπεραίνουμε ότι το σύνδρομο Capgras σχετίζεται με έναν συνδυασμό ελλειμμάτων, τόσο γνωστικών και αντιληπτικών όσο και ψυχολογικών. Η ενδελεχής εξέταση των πασχόντων, η συνεχής έρευνα πάνω στο συγκεκριμένο σύνδρομο και οι εξελίξεις στον χώρο των επιστημών, ενδέχεται, τα επόμενα χρόνια, να μας δώσουν μία ακόμα πιο ξεκάθαρη εικόνα του φαινομένου.
Βιβλιογραφία:
Edelstyn, N. M. J., & Oyebode, F. (2006). A review of the phenomenology and cognitive neuropsychological origins of the Capgras syndrome. Neurology, Psychiatry and Brain Research, 13(1), 9-14.
Χριστοδούλου, Γ. Ν., Μαργαρίτη, Μ., & Χριστοδούλου, Ν. (2018). Οι παραληρητικές παραγνωρίσεις σε προκρούστεια κλίνη. Ψυχιατρική, 29(1), 17-18.
Εικόνα από: https://popaganda.gr/newstrack/i-kravgi-tou-edvard-munch-den-ine-telika-kravgi/
