Πόσες φορές μάς έχει συμβεί να κατηγορούμε τον εαυτό μας, να τα βάζουμε μαζί του, να γινόμαστε επικριτικοί και πολλές φορές, ίσως, ακόμη και άδικοι μαζί του; Σε έναν κόσμο που απαιτεί συνεχώς περισσότερα από εμάς, η αυτο-συμπόνοια αποτελεί ένα ζωτικό εργαλείο για τη διαχείριση του άγχους. Το να έχεις συμπόνοια για τον εαυτό σου, στην ουσία, δεν διαφέρει από το να έχεις συμπόνοια για τους άλλους. H συμπόνοια για τους άλλους ξεκινά με το να παρατηρήσουμε ότι κάποιος υποφέρει ή αισθάνεται άσχημα για τον εαυτό του. Μετά συνειδητοποιούμε πως το να υποφέρεις, να αισθάνεσαι αποτυχημένος και ατελής είναι πέρα για πέρα ανθρώπινο και τελικά συμπεριφερόμαστε στον φίλο ή συγγενή ή γνωστό μας με ζεστασιά, κατανόηση και ευγένεια.
Τα βασικά στοιχεία της αυτο-συμπόνοιας (self-compassion)
Η Αμερικανίδα ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο του Τέξας Dr. Kristin Neff όρισε τα τρία βασικά στοιχεία της αυτο-συμπόνοιας:
- Καλοσύνη προς τον εαυτό (Self-kindness): Με την έννοια της καλοσύνης προς τον εαυτό μας, σύμφωνα με την Kristin Neff, εννοούμε το να είμαστε θερμοί και υποστηρικτικοί απέναντι στον ίδιο μας τον εαυτό, όπως θα έκανε ένας καλός φίλος ή coach ή μέντορας, που θα στεκόταν απέναντι σε αυτό που μας πονά με ευγένεια και κατανόηση, ώστε να ενδυναμωθούμε ψυχικά και να καταφέρουμε να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις ή να κάνουμε τις απαραίτητες αλλαγές στη ζωή μας, αντί να αγνοούμε το τι νιώθουμε ή να γινόμαστε επικριτικοί με αυτό που μας πονά.
- Ανθρωπιά (Common Humanity): Όταν υποφέρουμε ή κάνουμε λάθη, έχουμε μία παράλογη αίσθηση μοναξιάς που είναι διάχυτη και μας κάνει να αισθανόμαστε σαν να είμαστε το μοναδικό άτομο σε όλο τον κόσμο, το οποίο έχει αυτήν την οδυνηρή εμπειρία. Ωστόσο, όλοι υποφέρουν με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, λίγο έως πολύ. Το να είσαι «ανθρώπινος» σημαίνει και να είσαι ευάλωτος, να αναγνωρίζεις ότι έχεις ελαττώματα. Με το να είμαστε συμπονετικοί με τον εαυτό μας, αναγνωρίζουμε ότι ο πόνος μας τελικά πιο πολύ μας ενώνει με τους άλλους παρά μας διαχωρίζει.
- Ενσυνειδητότητα (Mindfulness): Η αυτο-συμπόνοια απαιτεί να διατηρούμε μια ισορροπημένη, ενσυνείδητη στάση απέναντι στον πόνο μας, μέσα από την οποία ούτε θα καταπνίγουμε αυτό που μας συμβαίνει αλλά ούτε και θα το μεγαλοποιούμε. Ο τρόπος με τον οποίο μπορούμε να το καταφέρουμε αυτό είναι κάνοντας ένα βήμα πίσω, τοποθετώντας μας σε καλύτερη οπτική, ώστε να μπορούμε να συμπεριφερθούμε στον εαυτό μας όπως θα κάναμε σε έναν φίλο μας. Η ενσυνειδητότητα μάς επιτρέπει να «αγκαλιάσουμε» τον πόνο μας και να αποδεχτούμε την παρούσα πραγματικότητα, χωρίς να ταυτιζόμαστε υπερβολικά με δύσκολες σκέψεις και συναισθήματα.
Πώς να εξασκήσω την αυτο-συμπόνοια;
Η Kristin Neff προτείνει κάποιες πρακτικές, με τις οποίες μπορεί να ενσωματώσει κανείς την αυτο-συμπόνοια στην καθημερινή του ζωή.
1. Αυτοπαρατήρηση χωρίς κριτική
Όταν νιώθεις άγχος ή πίεση, παρατήρησε τις σκέψεις και τα συναισθήματά σου, χωρίς να τα κρίνεις. Αναγνώρισε ότι αυτό που περνάς είναι φυσιολογικό και ότι συμβαίνει σε όλους.
2. Φιλική εσωτερική φωνή
Αντί να επικρίνεις τον εαυτό σου, μίλησέ του όπως θα μιλούσες σε έναν πολύ αγαπημένο σου φίλο.
3. Ενσυνειδητότητα (Mindfulness)
Η ενσυνειδητότητα βοηθά να ζεις στο παρόν και να αποδέχεσαι τις δυσκολίες χωρίς να τις μεγαλοποιείς. Αφιέρωσε λίγα λεπτά μέσα στη μέρα σου για να συγκεντρωθείς, απλώς, στην αναπνοή σου και να ηρεμήσεις τον νου σου.
4. «Αγκάλιασε» την κοινή ανθρώπινη εμπειρία
Σκέψου ότι δεν είσαι μόνος στις δυσκολίες και ότι όλοι οι άνθρωποι περνούν προκλήσεις. Αυτό είναι κάτι που μας ενώνει και μειώνει το αίσθημα μοναξιάς και απομόνωσης.
5. Γράψιμο
Το να κρατάς καθημερινό ημερολόγιο είναι μία πολύ βοηθητική πρακτική που σε βοηθά να διαχειριστείς τις δύσκολες καταστάσεις της μέρας σου, μέσα από ένα πρίσμα αυτο-συμπόνοιας.
6. Φρόντισε τον εαυτό σου
Δώσε στον εαυτό σου την άδεια να ξεκουραστεί ή να απολαύσει μικρές στιγμές χαράς, ακόμα κι αν νιώθεις πίεση.
Η αυτο-συμπόνοια μάς διδάσκει να αντιμετωπίζουμε τις προκλήσεις με κατανόηση και φροντίδα. Σύμφωνα με έρευνες της Kristin Neff, τα άτομα που εξασκούν την αυτο-συμπόνοια όχι μόνο μειώνουν τα επίπεδα του άγχους τους, αλλά και καλλιεργούν μια πιο υγιή και ισορροπημένη προσέγγιση στη ζωή, μαθαίνοντας να αναγνωρίζουν τα συναισθήματά τους, να τα αποδέχονται και να προχωρούν με περισσότερη αυτογνωσία και εσωτερική ηρεμία.
Βιβλιογραφία:
1. Neff, K. What is self-compassion: the elements of self-compassion. Available at: https://self-compassion.org/what-is-self-compassion/#the-elements-of-self-compassion
Αρχισυνταξία και επιμέλεια άρθρου: Παρή Πατσαρούχα
