Όλοι έχουμε ακούσει, έχουμε δει ή έχουμε θαυμάσει την ομορφιά ενός μαργαριταριού. Μεγαλώσαμε με την ιδέα της πολυτιμότητας, της ομορφιάς και της υψηλής του αξίας. Αυτό που όμως δεν γνωρίζουμε για τα μαργαριτάρια, είναι το πως δημιουργούνται. Σύμφωνα λοιπόν με τους Zhu, Southgate και Li (2019), το πολύτιμο και πολυπόθητο μαργαριτάρι προέρχεται μόνο από όστρακα που φέρουν πληγές και τραύματα στη ζήση τους. Ο πολύτιμος αυτός καρπός, είναι αποτέλεσμα μια πληγής που… θεραπεύτηκε.
Συγκεκριμένα, όταν εισέρχονται στο όστρακο ζημιογόνες ουσίες όπως παράσιτα ή κόκκοι άμμου, αυτό παράγει μια λαμπερή ουσία που λέγεται “nacar”. Η ουσία αυτή έχει σκοπό να περικλείσει την παθογόνα αιτία και να προστατεύσει τον ίδιο τον οργανισμό πλάθοντας το όμορφο αυτό δημιούργημα (Zhu, Southgate & Li, 2019).
Οι άνθρωποι που έχουν υποστεί πληγές ή τραύματα στη ζωή τους, δε σημαίνει ότι παύουν να είναι πολύτιμοι ή ότι η εσωτερική αξία τους φθείνει. Πολλές φορές, οι πληγές μας, έχουν τη δυνατότητα να μας φθείρουν ή να αλλοιώσουν αγαπημένες πτυχές μας. Κάτι το οποίο είναι φυσιολογικό, όταν εκείνες οι πληγές του ανθρώπου είναι φρέσκιες ή κι ακόμα ανοιχτές. Όπως για παράδειγμα, σ’ έναν χωρισμό. Ωστόσο, με το πέρας του τραυματικού γεγονότος είναι εφικτό κάτι επίπονο να μεταμορφωθεί σε κάτι όμορφο και μοναδικό, όπως ένα μαργαριτάρι. Η ενδόμυχη μεταποιητική αυτή δυνατότητα, σύμφωνα με τους Σταλίκας και Μυτσκίδου (2011) ονομάζεται “Ψυχική Ανθεκτικότητα”. Η ισχυρή αυτή δυνατότητα, είναι ικανή να καλλιεργηθεί, με σκοπό να μεταμορφώσουμε μια αδυναμία μας σε δύναμη.
Ειδικότερα, ο όρος αυτός αναφέρεται στην δυνατότητα ανάκαμψης από μια δυσχερής κατάσταση (Σταλίκας & Μυτσκίδου, 2011). Είναι μια διαδικασία ανάρρωσης και ανάπλασης, αναμόρφωσης και μεταποίησης. Όπου το ίδιο το τραύμα, γίνεται ένα κομμάτι του εαυτού μας, χωρίς όμως αυτό το κομμάτι να μας πληγώνει και να μας προκαλεί βαθύτερα τραύματα. Αποτελεί τη διαδρομή μεταμόρφωσης και ανασυγκρότησης, κατά την οποία προκύπτει η αναδιαμόρφωση των αντιλήψεων και της συμπεριφορας του ατόμου (Lepore & Revenson, 2006; Masten & Wright, 2010).
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Γιατί δημιουργούμε τοξικές σχέσεις και πως θα απαλλαγούμε από αυτό το ματίβο;
Πως όμως είναι εφικτό να αποκτήσει κανείς ψυχική ανθεκτικότητα;
Ένας βοηθητικός παράγοντας που συμβάλει στην καλλιέργεια της ψυχικής μας ανθεκτικότητας είναι η Γνωστική Ευελιξία (Southwick, Vythilingam & Charney, 2005). Με τον όρο αυτό, αναφερόμαστε στο σταθερό μοτίβο που χρησιμοποιούμε για να νοηματοδοτούμε όλα όσα συμβαίνουν γύρω μας. Μια θετική επανεκτίμηση των καταστάσεων και η αποδοχή κάποιων συνθηκών «ως έχει», αποτελούν τα θεμέλια για την ανάπτυξη της ψυχικής μας ανθεκτικότητας (Southwick, Vythilingam & Charney, 2005). Για παράδειγμα, στην περίπτωση που ένα άτομο βιώνει το πρώτο στάδιο του χωρισμού, μπορεί να αποδεχτεί την κατάσταση ως κάτι που δεν υπόκειται στον έλεγχο του. Στο σημείο αυτό, χρειάζεται απλώς ο χρόνος να κυλήσει και να φέρει την πολυπόθητη λειτουργικότητα. Παράλληλα, η εστίαση στο γεγονός ότι το συμβάν επηρεάζει ένα μικρό τμήμα της ζωής του, βοηθά στην αποδοχή και την ανάκαμψη. Ταυτόχρονα, η αναγνώριση των θετικών σε μια σχετικά δυσάρεστη κατάσταση, όπως η ενασχόλησή του με ενδιαφέροντα που ίσως πριν να μην είχε το χρόνο να αφοσιωθεί ή η δημιουργία κοινών στιγμών με τους φίλους, συμβάλουν στην αισιόδοξη θέαση του μέλλοντος και στην προσπάθεια του ατόμου να ανακάμψει από μια δύσκολη περίσταση, μέσω της οποίας θα δημιουργεί εσωτερικά κίνητρα.
Ένας εξίσου σημαντικός παράγοντας διαμόρφωσης της ανθεκτικότητας είναι η Θετική Αυτοαντίληψη. Η θέαση δηλαδή του εαυτού μας ως ένα άτομο ικανό να φέρει εις πέρας τυχόν αντιξοότητες, αναγνωρίζοντας το μοναδικό μας ταπεραμέντο αλλά και τις ολοδικές μας αδυναμίες (Skodol, 2010).
Συνδυαστικά με την Αυτοαντίληψη, λειτουργεί και η έννοια της Αυτορρύθμισης (Σταλίκας & Μυτσκίδου, 2011) . Το άτομο έχει την επίγνωση και τον έλεγχο της προσοχής, των συναισθημάτων και των αντιδράσεων του με βάση την Αυτορρύθμιση (Σταλίκας & Μυτσκίδου, 2011). Όταν ένας άνθρωπος δεν παγιδεύεται στον λαβύρινθο της απόγνωσης του χωρισμού, της θλίψης, της οργής και των λοιπών αρνητικών συναισθημάτων, διακατέχεται από την διαύγεια να δράσει με τρόπο λειτουργικό και εποικοδομητικό για τον ίδιο του τον εαυτό.
Είναι συνεπώς στη φύση των ανθρώπων να “ανθίζουν” από κάτι τραυματικό ή επίπονο. Καθώς, έχουν προικιστεί με την μοναδική καταβολή της δημιουργικότητας και της μεταμόρφωσης. Όπως το κέλυφος που περιβάλλει το μαργαριτάρι και επουλώνει τις πληγές του δημιουργώντας έναν αξιοθαύμαστο και πολύτιμο λίθο, έτσι και ο άνθρωπος μεταποιεί τα τραύματά του που προέρχονται από κάθε (απο)χωρισμό σε πολύτιμα στολίδια της αυθυπαρξίας του, σε πλούσιες και διδακτικές αναμνήσεις που γίνονται σύμμαχοι στην πορεία της ζωής του.
Βιβλιογραφία:
Σταλίκας Α. & Μυτσκίδου Π.(2011) Εισαγωγή στην Θετική ψυχολογία. Εκδόσεις τόπος, Αθήνα.
Zhu C., Southgate, P.C. & Li T. (2019). Good and services of marine bivalves, 73-93.
Lepore, S. & Revenson, T. (2006). Reletionships Between Posttraumatic Growth and Resilience: Recovery, Resistance and Reconfiguration. In L.G. Calhoun & R.G. Tedeschi (Eds.), Handbook of Posttraumatic Growth: Research and Practice. New York, London: Lawrence Erlbaum Associates
Masten, A.S. & Wright, M.O. (2010). Resilience over the Lifespan: Developmental Perspectives on Resistance, Recovery and Transformation. In J.W. Reich, A.J. Zautra & J.S. Hall (Eds.), Handbook of Adults Resilience. New York, London: The Guilford Press.
Skodol, A.E. (2010). The Resilience Personality. In J.W. Reich, A.J. Zautra & J.S. Hall (Eds.), Handbook of Adult Resilience. New York, London: The Guilford Press.
Southwick, S.M., Vythilingam, M. & Charney, D.S. (2005). The Psychobiology of Depression and Resilience to Stress: Implications for Prevention and Treatment. Annu. Rev. Clin. Psychol., vol. 1, 255-291.
