Φανταστική Ψευδολογία: Από τα Λευκά ψέματα στην Ψυχοπαθολογία
ΚοινοποίησηFacebookLinkedIn
Φανταστική Ψευδολογία: Από τα Λευκά ψέματα στην Ψυχοπαθολογία

Φανταστική Ψευδολογία: Από τα Λευκά ψέματα στην Ψυχοπαθολογία


Το Pseudologia fantastica επίσης γνωστό ως μυθομανία ή παθολογικό ψέμα, είναι ένα γνωστό, αλλά αμφιλεγόμενο φαινόμενο στην ψυχιατρική. Παρόλο που οι κοινωνικές νόρμες τοποθετούν το ψεύδος στα ‘’ατοπήματα’’, ως μια συμπεριφορά που κοινωνικά αποθαρρύνεται, τελικά αποδεικνύεται, ότι οι περισσότεροι από εμάς είμαστε ιδιαίτερα οικείοι με αυτό. Οι έρευνες εκτιμούν ότι το ψέμα εμφανίζεται μία έως δύο φορές την ημέρα στον γενικό πληθυσμό.

Η ειλικρίνεια είναι η καλύτερη τακτική 

Η ειλικρίνεια μπορεί να είναι η καλύτερη τακτική, αλλά η μηχανορραφία και το ψεύδος είναι μέρος αυτού που μας κάνει ανθρώπινους. Από τα λευκά ψέματα – μία κατηγορία όπου φαινομενικά δεν έχει κανένα αρνητικό αντίκτυπο – έως τα μεγάλα, όλοι χρησιμοποιούμε το ψεύδος καθημερινά, σε μικρούς, μεγάλους, φίλους, ξένους, συναδέλφους, αγαπημένους. Οι λόγοι μπορεί να διαφέρουν. Άλλοι λένε ψέματα για να καλύψουν ένα λάθος τους ή μία ένοχη ή ειδεχθή πράξη. Άλλοι για να αποφύγουν μία κατάσταση που τους προκαλεί δυσφορία, να χτίσουν μία θετική εικόνα στα μάτια των άλλων, να κερδίσουν περισσότερα χρήματα και ευνοϊκότερες συνθήκες, ή άλλους λόγους, όπως το χιούμορ, ή το να προστατεύσουμε κάποιον από μία απειλή. Μπορεί να προκληθεί από αισθήματα ενοχής ή ντροπής και χρησιμοποιείται συχνά για την αποφυγή συγκρούσεων. Η ικανότητα μας αυτή είναι τόσο θεμελιώδης, όσο και η ανάγκη μας να εμπιστευόμαστε τους άλλους – η οποία παραδόξως μας παραπλανά από το να εντοπίσουμε το ψεύδος – και αποτελεί λίθο στην εξελικτική μας πορεία.

Το ψέμα είναι ένας αναπόσπαστος μηχανισμός της ανθρώπινης αλληλεπίδρασης, ενώ η φανταστική ψευδολογία εμπίπτει στην ψυχοπαθολογική του διάσταση. Το «Pseudologia fantastica», που αναφέρεται επίσης, ως παθολογικό ψέμα, μυθομανία ή σύνδρομο εξαπάτησης, θεωρείται ένα σπάνιο φαινόμενο που αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά από τον Γερμανό γιατρό Anton Delbrueck το 1891. Χαρακτηρίζεται από την πλοκή εύγλωττων και ελκυστικών ιστοριών, οι οποίες συνορεύουν με το φανταστικό και αποσκοπούν στον εντυπωσιασμό.

Το προφίλ της φαντασιακής ψευδολογίας

Οι ιστορίες που εξιστορείται ένα άτομο με αυτήν την ψυχοπαθολογία φαίνονται να βρίσκονται στα πρόθυρα της αξιοπιστίας. Οι παθολογικοί ψεύτες τείνουν να είναι φυσικοί ερμηνευτές. Είναι εύγλωττοι και ξέρουν πώς να αλληλοεπιδρούν με τους άλλους όταν μιλούν. Είναι δημιουργικοί, πρωτότυποι, και γρήγοροι συνομιλητές, που συνήθως αποφεύγουν τα κοινά σημάδια ψέματος, όπως οι μεγάλες παύσεις, ή η αποφυγή επαφής με τα μάτια.  Αναλαμβάνουν συνήθως σημαντικούς και ηρωικούς ρόλους, ενώ παράλληλα πλέκουν το νήμα της κάθε ιστορίας, έτσι ώστε να ικανοποιούν τον ακροατή. Τα ψέματα φέρνουν νέα ψέματα και μερικές φορές καταλήγουν να εμπλέκονται τα ίδια τα άτομα σε ένα αδιαχώριστο πλέγμα μεταξύ ρεαλισμού και φαντασίας.

Τα βασικά χαρακτηριστικά μπορούν να αποτυπωθούν ως εξής:

1. Χρόνια ψέματα και αφηγήσεις που δεν σχετίζονται με οποιοδήποτε σαφές αντικειμενικό όφελος και έχουν επιδεινούμενη ποιότητα. Αυτός είναι και ο λόγος που οι περισσότεροι αργούν να συνειδητοποιήσουν, πως έχουν να κάνουν με ένα άτομο με την συγκεκριμένη διαταραχή. Η απουσία αντικειμενικού οφέλους από την αφήγηση αυτών των ιστοριών κάνει τους συνομιλητές να αναρωτιούνται τους λόγους που θα μπορούσαν να ωθήσουν ένα άτομο στην εξιστόρηση ιστοριών με τόσες συσχετίσεις και λεπτομέρειες.

2. Οι αφηγήσεις ποιοτικά, είναι δραματικές, λεπτομερείς, περίπλοκες, πολύχρωμες και ανθεκτικές. Με αυτόν τον τρόπο κρατούν περισσότερο ένθερμους τους ακροατές τους, οι οποίοι αδυνατούν να διασταυρώσουν την πληθώρα πληροφοριών που δέχονται.

3. Ο πρωταγωνιστικός ρόλος του ατόμου καθρεφτίζεται σε ρόλους ηρώων ή θυμάτων και αποσκοπούν στον εντυπωσιασμό και στην αναγνώριση. Συνήθως αυτές οι συμπεριφορές υποκρύπτουν λανθάνουσες ανασφάλειες, καθώς και τραυματικά γεγονότα του παρελθόντος.

4. Ο ψευδολόγος κινείται σε ένα φάσμα μεταξύ της συνειδητής εξαπάτησης και της αυταπάτης. Ως προς το επίπεδο της συνειδητότητας, δεν μπορούμε να μιλήσουμε για απώλεια πραγματικότητας. Η βασική διαφορά με την αυταπάτη έγκειται στο ότι το άτομο όταν έρχεται αντιμέτωπο με τα γεγονότα μπορεί να αναγνωρίσει τα ψεύδη.

Μεταξύ πραγματικότητας και αυταπάτης

Το ερώτημα που προκύπτει είναι κατά πόσο ένα άτομο μπορεί να ελέγξει τη συμπεριφορά του ψέματος και αν οι παθολογικοί ψεύτες έχουν ευθύνη για τις πράξεις τους. Οι ψευδολόγοι εν μέρει απορρίπτουν την πραγματικότητα και δημιουργούν μία νέα πραγματικότητα στη θέση της, η οποία επιτρέπει την εκπλήρωση των επιθυμιών και λειτουργεί ως άμυνα ενάντια σε οδυνηρές επιπτώσεις, οι οποίες μπορούν να παρατηρηθούν σε μία πληθώρα ψυχιατρικών διαταραχών. Με αυτό τον τρόπο το άτομο αποφεύγει πτυχές της πραγματικότητας που προκαλούν άγχος και πόνο και αφετέρου το ψέμα αποτρέπει τα άτομα από τα άβολα συναισθήματα. Η επικοινωνία ψευδολογικών ονειροπολήσεων σαν να ήταν πραγματικότητα είναι αυτή που ανακουφίζει τον ψευδολόγο από τις υποχρεώσεις της πραγματικής ζωής ή τις συνέπειες της. Όπως προαναφέραμε, ο ψευδολόγος πάλλεται ανάμεσα στην συνειδητή εξαπάτηση και την αυταπάτη. Ωστόσο, οι ιστορίες δεν είναι περίεργες, η διαδικασία σκέψης του ασθενούς είναι καλά οργανωμένη και οι ιστορίες δεν φτάνουν στο επίπεδο της πεποίθησης που απαιτείται για να θεωρηθεί αυταπάτη.

Ψυχική Διαταραχή ή σύμπτωμα; 

Η φανταστική ψευδολογία δεν περιλαμβάνεται στο DSM-5. Οι ψυχολόγοι διαφωνούν για το αν θα έπρεπε να αποτελεί ξεχωριστή περίπτωση στις ψυχικές διαταραχές. Ωστόσο, το καταναγκαστικό ψέμα είναι επίσης ένα γνωστό γνώρισμα ορισμένων διαταραχών, όπως η διπολική διαταραχή, η οριακή διαταραχή προσωπικότητας ή η ναρκισσιστική διαταραχή. Η φανταστική ψευδολογία αποτελεί μία σπάνια και μυστηριώδη ψυχολογική κατάσταση, η οποία δύναται να περιπλέξει περαιτέρω τις διαγνώσεις, τις εγκληματολογικές αποφάσεις και τις θεραπευτικές προσεγγίσεις. Ακόμη και η ανίχνευσή της καθίσταται δύσκολη, καθώς το άτομο πιθανόν να ψεύδεται στον ίδιο τον θεραπευτή του και να εγκαθιδρύει μία έλλειψη εσωτερικής συνοχής μεταξύ τους. Επιπλέον, ένα άλλο επιστημονικό τροχοπέδη εντοπίζεται στο γεγονός ότι καθίσταται δύσκολη η μέτρηση του.

Το να κατανοήσουμε και να αντιμετωπίσουμε έναν παθολογικό ψεύτη είναι αποτέλεσμα της κατανόησης μας για το τι μπορεί να ωθεί αυτό το άτομο στην ψευδολογία. Πιθανόν να είναι σύμπτωμα μίας άλλης διαταραχής που μπορεί να αντιμετωπιστεί. Ενθαρρύνετε τους να λάβουν την βοήθεια που χρειάζονται.

Wiersma D. On pathological lying. Journal of Personality. 1933;2(1):48–61. [CrossRef] [Google Scholar]

American Psychiatric Association. Diagnostic and statistical manual of mental disorders. 5th. Washington, DC, USA: American Psychiatric Association; 2013. [Google Scholar]

Deutsch H. On the pathological lie (pseudologia phantastica) Journal of the American Academy of Psychoanalysis and Dynamic Psychiatry. 1982;10(3):369–386. [PubMed] [Google Scholar]

ΚοινοποίησηFacebookLinkedIn

Archives

Categories

WP2Social Auto Publish Powered By : XYZScripts.com