Το στάδιο της εφηβείας αποτελείται από σκαμπανεβάσματα, αναταράξεις ψυχολογικές, που ο έφηβος πρωτίστως και η οικογένειά του εκ των υστέρων καλείται να κατανοήσει και να αντιμετωπίσει. Είναι η φάση όπου διαμορφώνει το χαρακτήρα του και στο σημείο αυτό ξεχωρίζει η τυχόν παραβατική ή ακόμα και εγκληματική ακραία συμπεριφορά που μπορεί να καλλιεργήσει ένας έφηβος ως απόρροια ψυχοκοινωνικών παραγόντων επικινδυνότητας, νευροβιολογικών ή νευροψυχολογικών παραγόντων σε συνάρτηση με προβλήματα αλκοολισμού, την έλλειψη αυτό-ελέγχου, τη βία, την προσβλητικότητα ή και την απόπειρα αυτοκτονίας.
Χαρακτηριστικά Παραβατικού Εγκληματικού Εφήβου
Σύμφωνα με τη «Θεωρία Ψυχοκοινωνικού Ελέγχου» του Mak (1990): Ψυχοκοινωνικοί Παράγοντες Επικινδυνότητας -«Κοινωνικοί ψυχολογικοί Ρυθμιστικοί Παράγοντες»:
Ατομικοί: χαμηλή νοημοσύνη, ελλιπή κατορθώματα, υψηλός αυθορμητισμός, χαμηλή ενσυναίσθηση, ελλειμματική προσοχή.
Με βάση 2 μορφές συμπεριφοράς του ατόμου, την παρορμητικότητα και το συναίσθημα της ενσυναίσθησης καθορίζεται η στάση του εφήβου ως προς την παραβατικότητα και την εγκληματικότητα. Όσοι έχουν τα επίπεδα παρορμητικότητας σε υψηλό βαθμό και τα επίπεδα της ενσυναίσθησης σε χαμηλό βαθμό είναι περισσότερό πιθανόν να προβούν στην παραβατικότητα επειδή δεν μπορούν να υπολογίσουν τις συνέπειες των πράξεών τους.
Οικογενειακοί: φτωχή ανατροφή των παιδιών, φτωχή πατρική επίβλεψη, «σπασμένα σπίτια», παιδική κακοποίηση και παραμέληση.
- Ο εφηβικός πληθυσμός που είναι «προσκολλημένος» στην οικογένειά του έχει μειωμένη πιθανότητα να εμφανίσει παραβατική ή εγκληματική συμπεριφορά διότι έχει το φόβο μην αναστατώσει και χαλάσει τη μεταξύ τους σχέση.
Σχολικοί: αφορούν την προσκόλληση του εφηβικού πληθυσμού με το σχολείο, τη διαμόρφωση μελλοντικών στόχων και φιλοδοξιών και αποφεύγει την παραβατικότητα για να μη διακινδυνεύσει να χάσει μελλοντικές επαγγελματικές ευκαιρίες (Curcio και συν., 2013).
Κοινωνικοί: χαμηλή κοινωνικοοικονομική κατάσταση, χαμηλό οικονομικό εισόδημα, πολυμελή οικογένεια, φτωχή στέγαση, βιώσιμες συνθήκες σε γειτονιά με υψηλή εγκληματικότητα και παραβατικότητα.
Σε αυτούς μπορούν να ενταχθούν και οι παράγοντες της γειτονιάς που μαρτυρούν ότι οι αξίες, το ενδιαφέρον, οι νόρμες και οι ηθικοί κανόνες της κοινωνίας και κυριότερα της κοινότητας είναι αυτά τα εργαλεία που μπορούν να προκαλέσουν την παραβατική ή όχι συμπεριφορά του εφηβικού τμήματος αυτής (Curcio και συν., 2013).
Ο Mak ισχυρίστηκε πως ο εφηβικός πληθυσμός που δεν υπάκουε στους κανόνες, την ηθική εγκυρότητα της νομοθεσίας, δεν σεβόταν και δεν υποχρεούταν συνειδητά να πειθαρχήσει στη δικαιοσύνη της κοινωνίας του, ήταν ευάλωτο στο να προβεί σε ενέργειες παραβατικές και εγκληματικές.
Προβλήματα Αλκοολισμού:
Οφείλονται:
Σε μια ευάλωτη και εκτεθειμένη μάζα εφηβικού πληθυσμού ή υπό τη χρήση αλκοόλ με συνομήλικα άτομα ή γονείς.
Στην έλλειψη γονικής επίβλεψης και ενδιαφέροντος (που αποτελεί ενδεχομένως μια αιτία της παραβατικότητας και της εγκληματικότητας).
Οι πιο αδύναμοι Παράγοντες: νέοι γονείς, διαλυμένες οικογένειες, το χαμηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο.
Άλλοι επικίνδυνοι παράγοντες για τη βία και την εγκληματικότητα καθίστανται καταστάσεις όπως: η ενδοοικογενειακή βία στην παιδική ηλικία, η γονική φυλάκιση, το μητρικό κάπνισμα, η χαμηλή γονική στήριξη και συμμετοχή κατά την εγκυμοσύνη που επιδρούν αρνητικά στα άτομα εφηβικής ηλικίας.
Η παρορμητικότητα αποτελεί ένα ιδιαίτερο στοιχείο επειδή το εφηβικό άτομο δεν είναι ικανό να υπολογίσει τις επιπτώσεις της πράξης του, ενώ το αίσθημα της αναζήτησης της ενσυναίσθησης αφορά τα άτομα εκείνα που αναζητούν νέες και συναρπαστικές μεθόδους κινητοποίησης.
Ο πιο συχνός παράγοντας επικινδυνότητας στην εφηβική παραβατικότητα και τον αλκοολισμό είναι ο στενός δεσμός με παραβατικούς συνομηλίκους.
Ευάλωτες Κοινωνικές Μάζες:
Όροι:
Εφηβικός πληθυσμός —> αναφέρεται στα άτομα ηλικίας 12-17 ετών.
Παραβατικότητα-εγκληματικότητα εννοείται όταν το άτομο δεν τηρεί τις νόμιμες και ηθικές αρχές και νόρμες της κοινωνίας που ζει.
Άτομα εφηβικής ηλικίας: παρορμητικότητα, έλλειψη συναισθημάτων, ριψοκίνδυνα, μη διορατικά, μη λεκτικά, που βίωσαν εγκληματική θυματοποίηση, φτωχή υγεία, οικονομικές δυσκολίες.
Έχουν την τάση να εμπλέκονται σε εγκληματικές ενέργειες.
Ένα «δυσλειτουργικό προφίλ» αποτελείται από υψηλά επίπεδα υποκατηγοριών: άγχους, κατάθλιψης, και προβλημάτων Προσοχής.
Άτομα με έλλειψη αυτό-ελέγχου τείνουν να αναζητούν μια «βραχυπρόθεσμη ικανοποίηση» χωρίς να αναλογίζονται τις ακόλουθες μετέπειτα επιπτώσεις των πράξεών τους.
Ο αυτο-έλεγχος είναι «κληρονομικός» και αναπτύσσεται με τη γονική κοινωνικοποίηση στην παιδική και εφηβική ηλικία, ενώ ουσιαστικό ρόλο παίζουν οι βιολογικοί και γενετικοί παράγοντες στην έλλειψη αυτού(προηγούμενες μελέτες των Beaver 2009, Boisvert 2012, Conolly & Beaver 2014).
Βαρυσήμαντο παράγοντα παίζει στην ανάπτυξη ενός ατόμου το προγεννητικό στάδιο όπως:
η ιδιοσυγκρασία του βρέφους, οι επιπλοκές κατά τη γέννηση, η εμβρυϊκή έκθεση στη νευροτερατογέννηση κατά την εγκυμοσύνη.
Κατά το Youth Self Report (YSR) και το Child Behavioral Checklist(CBCL)à«δείκτες ψυχοπαθολογίας», είναι ικανοί να προβλέψουν ένα τυχόν ξεκίνημα άγχους, αποδιοργανωτικής συμπεριφοράς, χρήσης ουσιών, διαταραχών προσωπικότητας καθώς και τον αυτοκτονικό ιδεασμό και τις απόπειρες αυτοκτονίας.
Αυτό το προφίλ δε σχετίζεται με τη νοσηλεία αλλά έχει μια «ασταθή και «αντιδραστική» ψυχοπαθολογία που οφείλεται στην αδυναμία διαχείρισης αποτρεπτικών καταστάσεων. Αυτό το προφίλ πιθανόν να είναι υπεύθυνο για μια σειρά προβλημάτων παρά για μια σειρά αποπειρών αυτοκτονίας.
Ο εφηβικός αυτοκτονικός κίνδυνος είναι από τους πιο συχνούς και κρίσιμους παράγοντες της ψυχικής υγείας. Παρόλα αυτά το πραγματικό ποσοστό αποπειρών αυτοκτονίας και θνησιμότητας είναι σχετικά χαμηλό στο γενικό πληθυσμό.
Άτομα εφηβικής ηλικίας που βρίσκονταν σε κρίσιμη αυτοκτονική κατάσταση ύστερα από καταθλιπτική περίοδο, υπό χρήση αλκοόλ και άλλων ουσιών είχαν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν αυτοκτονική συμπεριφορά ακόμα και 2 μήνες μετά τη νοσηλεία.
Οι εσωτερικευμένες διαταραχές (διαταραχές της διάθεσης) όπως αποδείχθηκε είναι δυνατό να προκαλέσουν αυτοκτονικές σκέψεις και σε συνεργασία με εξωγενείς να μεγεθύνουν την πιθανότητα για μελλοντική παρορμητικότητα και ενδεχόμενη αυτοκτονία.
Βιβλιογραφία:
Meldrum, R. C., Trucco, E. M., Cope L. M., Zucker, R. A., Heitzeg, M. M. (2018). Brain activity, low self-control, and delinquency: An fMRI study of at-risk adolescents. Journal of Criminal Justice, 56, 107-117. https://doi.org/10.1016/j.jcrimjus.2017.07.007.
Farrington, D. P., Gaffney H., Ttofi M. M. (2017). Systematic reviews of explanatory risk factors for violence, offending, and delinquency. Aggression and Violent Behavior, 33, 24-36. https://doi.org/10.1016/j.avb.2016.11.004.
Curcio, A. L., Mak, A. S., George, A. M. (2013). Do adolescent delinquency and problem drinking share psychosocial risk factors? A literature review. Addictive Behaviors, 38, 2003-2013. https://doi.org/10.1016/j.addbeh.2012.12.004.
Berona, J., Horwitz, A. G., Czyz, E. K., King, C. A. (2017). Psychopathology profiles of acutely suicidal adolescents: Associations with post-discharge suicide attempts and rehospitalization. Journal of Affected Disorders, 209, 97-104. https://doi.org/10.1016/j.jad.2016.10.036.
Οι εικόνες ανακτήθηκαν από: unsplash.com, pixabay.com.
