ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΟΣ
Το συναίσθημα κατά τον ορισμό του, πρόκειται για μία υποκειμενική συνειδητή εμπειρία. Ο άνθρωπος συνδυάζει νοητικές και ψυχοσωματικές καταστάσεις και εκφράζεται εξωτερικά μέσω του προσώπου, της φωνής ή της στάσης του σώματος.
Τα συναισθήματα μας βοηθούν να εκφράζουμε μερικές φορές χωρίς την χρήση λέξεων, αυτό που αισθανόμαστε εκείνη την στιγμή. Για παράδειγμα, ένας γονέας του οποίου το μωρό του ακόμα δεν μπορεί να μιλήσει, μπορεί να κατανοήσει αν του αρέσει το φαγητό που το ταίζει από τις εκφράσεις του προσώπου του.
Υπάρχουν πολλές κατηγοριοποιήσεις ως προς τα συναισθήματα αλλά καταλήγουμε πως τα βασικά είναι τα εξής:
- Αγάπη
- Ευτυχία
- Ενθουσιασμός
- Έκπληξη
- Τρυφερότητα
- Θαυμασμός
- Λύπη
- Ζήλια
- Θυμός
- Φόβος
- Μίσος
- Θλίψη
- Άγχος
Ο ΘΥΜΟΣ
Στο συγκεκριμένο άρθρο θα επικεντρωθούμε στο συναίσθημα του θυμού. Ο θυμός καθιστά ένα αρκετά έντονο συναίσθημα πάθους που προκαλείται κυρίως από κάποια ταραχή, προσβολή ή άρνηση. Ο θυμός (ή η οργή) αποτελεί ένα από τα συναισθήματα τα οποία ξεχωρίζει για την πολυπλοκότητά του. Πυροδοτείται από την δυσαρέσκεια, ή μία απειλή ή πόνο και αποτελεί το συναίσθημα που αναγνωρίζεται εύκολα από άνθρωπο σε άνθρωπο. Περιέχει μεγάλη καταστροφική ή αυτοκαταστροφική δυναμική. Στη πορεία της εξέλιξης του ανθρώπινου είδους, ο θυμός έχει θεωρηθεί ως ένα θετικό στοιχείο, με την άποψη ότι βοήθησε τον άνθρωπο να αμυνθεί με αποτελεσματικό τρόπο απέναντι σε επιθέσεις, με την έννοια της άμυνας. Σε κοινωνικό επίπεδο, όμως θεωρείται ένα επικίνδυνο στοιχείο και αυτός είναι ένας από τος λόγους που κάθε κοινωνία ξεχωριστά αναπτύσσει μηχανισμούς για να ελέγχουν και να διοχετεύουν το θυμό τους τα μέλη τους, με σκοπό την αποφυγή βίαιων πράξεων.
Κατά τον Ekman, το συναίσθημα του θυμού εκφράζεται έχει ως αιτία την μεγάλη συνδυαστική αύξηση καρδιακού παλμού και της θερμοκρασίας των χεριών. Οι εκφράσεις που εκδηλώνει το άτομο που είναι θυμωμένο (εξωτερικά) μπορούν αν αναγνωριστούν ως εξής:
- Χαμήλωμα και συστολή των βλεφαρίδων
- Στενά και τεντωμένα χείλη
- Άνοιγμα ρουθουνιών
- Μισόκλειστα βλέφαρα
Σε επίπεδο φυσιολογίας, ο θυμός αναγνωρίζεται από:
- Αύξηση επιπέδων αδρεναλίνης και νοραδρεναλίνης
- Αύξηση της αρτηριακής πίεσης
Γιατί ο θυμός θεωρείται το πιο δύσκολο συναίσθημα;
Ο θυμός, αυτός καθ’αυτός, θεωρείται το δυσκολότερο, ως προς την έκφρασή του, συναίσθημα. Κάθε άνθρωπος ξεχωριστά εκφράζει τον θυμό του με διαφορετικούς τρόπους. Κάποιοι τείνουν να τον καταπιέζουν και να αποσύρονται από την έκφρασή του. Η πιο συχνή έκφραση του θυμού είναι οι έντονες φωνές, η χρήση κακού λεξιλογίου, η πρόκληση ζημιών, ακόμα και στην προσφυγή βίαιων πράξεων τόσο στον εαυτό τους, όσο και σε άλλο άτομο.
Και η μία πλευρά αλλά και η αντίθετη, έχει τις αντίστοιχες συνέπειες. Στην πρώτη περίπτωση όπου έχουμε το άτομο που καταπιέζει τον θυμό του, γνωρίζουμε πως αυτό συμβάλλει στην πρόκληση κάποιων ψυχοσωματικών συμπτωμάτων. Στην δεύτερη περίπτωση όπου το άτομο εξωτερικεύει τον θυμό του, η συμπεριφορά αυτή μπορεί να επιφέρει δυσμενείς επιπτώσεις στις διαπροσωπικές του σχέσεις.
Πως εξωτερικεύεται με υγιή τρόπο ο θυμός;
Προκειμένου να επικοινωνήσουμε τον θυμό μας αποτελεσματικά, είναι αναγκαίο να είμαστε σε επαφή με τον εαυτό μας, να γνωρίζουμε τις προσωπικές μας ανάγκες και να εκφράζουμε τα συναισθήματά μας με τρόπο ψύχραιμο και λογικό. Είναι απαραίτητο το άτομο να μην «κρύβει» τον θυμό του, συσσωρεύοντας τα συναισθήματα που συνοδεύουν τον θυμό. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μία ή πολλές ακραίες αντιδράσεις.
Οι τεχνικές χαλάρωσης, μπορούν να βοηθήσουν το άτομο να ελέγχει τον εαυτό του ως προς τις αντιδράσεις του, μέσω της σωματικής άσκησης και των αναπνοών.
Η ρύθμιση του άγχους που είναι συνέπεια των γρήγορων ρυθμών ζωής, της εργασίας και των καθημερινών υποχρεώσεων, βοηθά στον περιορισμό του θυμού.
