_______________________________________________________________________________
Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) – (Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) – είναι μια πολύ συχνή παιδική διαταραχή νευρολογικής φύσεως. Στις περισσότερες περιπτώσεις σημαντικά ελλείμματα παραμένουν στην εφηβεία και στην ενήλικη ζωή. Διαγιγνώσκεται στην ηλικία 3-7 ετών και εμφανίζεται στο 5-7% του μαθητικού πληθυσμού και είναι συχνότερη στα αγόρια.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Πολλά συμπτώματα ΔΕΠ-Υ όπως, υψηλά επίπεδα δραστηριότητας, δυσκολία παραμονής για μεγάλο χρονικό διάστημα και περιορισμένη ικανότητα προσοχής, είναι συχνά στα μικρά παιδιά. Η διαφορά στα παιδιά με ΔΕΠ-Υ είναι ότι η υπερδραστηριότητα και η απροσεξία τους είναι αισθητά μεγαλύτερες από τις αναμενόμενες για την ηλικία τους και προκαλούν δυσφορία ή/και προβλήματα λειτουργικότητας στο σπίτι, στο σχολείο ή με τους φίλους.
Οι τρείς τύποι είναι:
- Διαταραχή ελλειματικής προσοχής, τύπος ελλειμματικής προσοχής
Τουλάχιστον 6 συμπτώματα από τον κατάλογο: προβλήματα διατήρησης της προσοχής, μειωμένη προσοχή στις λεπτομέρειες, εύκολη διάσπαση προσοχής, αδυναμία ολοκλήρωσης μιας δραστηριότητας, έλλειψη οργάνωσης, περιορισμένη μνήμη, χάνει πράγματα (όπως τα μολύβια του), μοιάζει να μην ακούει ή να παρακολουθεί και μικρή ικανότητα να συγκρατήσει την εστίαση.
Ο τύπος αυτός είναι λιγότερα διακριτός, επομένως διαγιγνώσκεται λιγότερο.
- Διαταραχή ελλειματικής προσοχής, τύπος υπερκινητικότητας/παρορμητικότητας
Τουλάχιστον 6 συμπτώματα υπερκινητικότητας: ανησυχία και στριφογύρισμα, υπερβολική κίνηση, δραστήριο, δεν μπορεί να παραμείνει ακίνητο/καθισμένο, Θορυβώδες παιχνίδι, μιλάει αδιάκοπα.
Και τρία συμπτώματα παρορμητικότητας: ανυπόμονο-δυσκολεύεται να παραμείνει στη σειρά του, άστοχες απαντήσεις και σχόλια, ενοχλητικό-αδιάκριτο προς τους άλλους.
Διαγιγνώσκεται νωρίτερα, από 3 ετών και είναι ο συχνότερος τύπος καθώς αποτελεί το 90% των παιδιών με ΔΕΠΥ. - Διαταραχή ελλειματικής προσοχής, συνδυασμένος τύπος
Πληρούν τα κριτήρια και για τους δύο τύπους (ελλειμματικής προσοχής & υπερκινητικότητας/παρορμητικότητας) και έχουν σοβαρότερη διαταραχή.
Τα συμπτώματα πρέπει να υπάρχουν για τουλάχιστον 6 μήνες.
Η κατάλληλη ηλικία για διάγνωση είναι 6-12 ετών.
Πρώιμοι προγνωστικοί δείκτες είναι: προβλήματα ύπνου, δύσκολη ιδιοσυγκρασία, υπερβολική δραστηριότητα και ευερεθιστότητα.
ΑΙΤΙΑ
Μέχρι σήμερα δεν είναι γνωστά τα αίτια που προκαλούν ΔΕΠ-Υ. Υπάρχουν ενδείξεις ότι γενετικοί παράγοντες συμβάλλουν στην εμφάνιση της. Έχουν εντοπιστεί διαφορές στην εγκεφαλική δομή των ατόμων με ΔΕΠΥ σε σύγκριση με εκείνους που δεν έχουν πάθηση. Ενώ άλλοι παράγοντες που είναι πιθανό να συμβάλλουν είναι: κάπνισμα της μητέρας, χρήση αλκοόλ ή υπερβολικό στρες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, πρόωρη γέννηση, εγκεφαλική βλάβη.
Η έγκαιρη διάγνωση της ΔΕΠΥ συμβάλλει στην πρόληψη και στην αντιμετώπιση των μακροχρόνιων επιδράσεων που προκαλεί.
ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Το πρώτο βήμα για τη διάγνωση είναι η συζήτηση των γονέων με έναν ειδικό – αναπτυξιολόγο, παιδοψυχολόγο, παιδοψυχίατρο, παιδονευρολόγο- αναφορικά με τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν προκειμένου να γίνει επίσημη διάγνωση. Απαραίτητη προϋπόθεση για τη διάγνωση της διαταραχής είναι η εμφάνιση των συμπτωμάτων σε περισσότερα από ένα περιβάλλοντα. Δηλαδή τα συμπτώματα να εμφανίζονται εκτός από το σχολείο και στο σπίτι.
Ακολουθείται η συμπλήρωση εξειδικευμένων ερωτηματολογίων από γονείς και εκπαιδευτικούς, τα οποία αξιολογούνται, αλλά και τη νευρολογική εκτίμηση του παιδιού για να αποκλειστούν πιθανές υποκείμενες οργανικές αιτιολογίες.
Υπάρχουν διαθέσιμες κλίμακες που αξιολογούν τα συμπτώματα απροσεξίας, παρορμητικότητας , υπερκινητικότητας, επιπλέον μπορεί να εξετάζουν αν υπάρχει συννοσηρότητα με άλλες διαταραχές. Άλλα εργαλεία αξιολόγησης εκτιμούν την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων και τις δυσκολίες επεξεργασίας ή δεξιοτήτων.
ΣΥΝΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑ
Η ΔΕΠΥ σε αρκετές περιπτώσεις συνυπάρχει ή προκαλεί και άλλες δυσκολίες στο παιδί. Περίπου το 16% με 45% παιδιών με ΔΕΠΥ έχουν μαθησιακές δυσκολίες, ενώ το 30% επαναλαμβάνουν μία σχολική τάξη , 50% εμφανίζουν προβλήματα εσωτερίκευσης όπως το άγχος και η κατάθλιψη και 50% παρατηρούνται προβλήματα διαγωγής.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η αντιμετώπιση της πρέπει να είναι εξατομικευμένη και ολιστική, πρέπει δηλαδή να προσαρμόζεται διαφορετικές ανάγκες του κάθε παιδιού. Όταν λέμε ολιστική αντιμετώπιση εννοείται ο συνδυασμός θεραπευτικών παρεμβάσεων- ψυχοθεραπεία, εργοθεραπεία, λογοθεραπεία, ειδική αγωγή, συμβουλευτική γονέων -για αντιμετώπιση από κάθε πλευρά.
Βιβλιογραφία:
https://www.psychiatry.org/patients-families/adhd/what-is-adhd
Wilmshurst L. (2011). Εξελικτική Ψυχοπαθολογία Μια αναπτυξιακή προσέγγιση, (επιμ. Η.Μπεζεβέγκης) Αθήνα: Gutenberg
