Τύποι προσωπικότητας στο εργασιακό περιβάλλον και επιπτώσεις στον οργανισμό

Τύποι προσωπικότητας στο εργασιακό περιβάλλον και επιπτώσεις στον οργανισμό


Είναι γεγονός ότι σε κάθε εργασιακό περιβάλλον υπάρχει ανταγωνισμός και πιεστικές ψυχολογικές καταστάσεις που επιβαρύνουν τον καθένα με διαφορετικό τρόπο και βαθμό. Ο κάθε εργαζόμενος προσπαθεί να αναδείξει τις δεξιότητές του και να ξεχωρίσει στο χώρο αυτό, και για προσωπικούς λόγους , όπως για παράδειγμα να τονώσει την αυτοπεποίθησή του και συνεπώς να αισθανθεί καλύτερα με τον εαυτό του, αλλά και για λόγους εξέλιξης, αν αυτό είναι εφικτό και οι επιδόσεις του είναι ικανοποιητικές. Αυτή η κατάσταση συνεπάγεται στρες, πίεση, εξουθένωση , πολλές φορές απουσία κατανόησης, επομένως όλα αυτά τα συναισθήματα συσσωρεύονται και το αποτέλεσμα είναι να δημιουργείται ένα τοξικό περιβάλλον. Υπάρχουν άτομα που μπορούν να ανταπεξέλθουν σε κάθε είδους απαιτήσεις  της εργασίας τους, όπως στον ανταγωνιστικό ή αυθάδη συνάδελφο ή σε κάτι απρόβλεπτο, υπάρχουν όμως και άτομα που αδυνατούν να το κάνουν. Έτσι, δημιουργούνται προβλήματα και στην καθημερινή τους  απόδοση, καθώς ασκείται επίδραση στην ψυχολογία τους και αυτό εκτείνεται στον ευρύτερο εργασιακό χώρο. Πάμε να δούμε σε τι κατηγορίες χωρίζονται αυτοί οι τύποι και τι συμπεριφορές ακολουθούν στο χώρο εργασίας τους.

Σύμφωνα με το μοντέλο του Karasek , δύο παράγοντες παίζουν ρόλο στο πώς θα αντιμετωπίσει το άτομο μία κατάσταση στο χώρο εργασίας του. Αυτοί είναι η αλληλεπίδραση μεταξύ των χαμηλών ή υψηλών ψυχολογικών απαιτήσεων και το εύρος της λήψης απόφασης. Συγκεκριμένα  :

  • Αν συνδυάζονται οι υψηλές ψυχολογικές απαιτήσεις με χαμηλό εύρος λήψης απόφασης, τότε αυτό σημαίνει πίεση στην εργασία. Ο οργανισμός σε αυτήν την περίπτωση μπορεί να εξασθενήσει και έτσι να προκληθεί ασθένεια, λόγω του ότι το συμπαθητικό– αδρενεργικό σύστημα, που ανήκει στο αυτόνομο νευρικό, επιβαρύνεται από την χαμηλή ανοχή στις απαιτήσεις  της εργασίας και τις προβληματικές σχέσεις μέσα σε αυτήν. Επομένως, η συσσωρευμένη πίεση και ανησυχία εμποδίζει τον εργαζόμενο να πετύχει στις προσπάθειες για εκπαίδευση.
  • Ο δεύτερος συνδυασμός, είναι οι υψηλές ψυχολογικές απαιτήσεις και το υψηλό εύρος λήψης αποφάσεων, που ονομάζεται  ενεργός κατάσταση. Το εν λόγω άτομο, προσαρμόζεται πιο εύκολα στις απαιτήσεις και παίρνει την πρωτοβουλία να λαμβάνει  αποφάσεις σε απροσδόκητες στιγμές, επομένως αυτόματα νιώθει ότι ελέγχει την κατάσταση και έχει κάποιας μορφής ηγεσία στο χώρο. Το τελευταίο χαρακτηριστικό βοηθάει στο να μην γίνεται άμεσα αντιληπτή η πίεση. Τέλος, παρατηρείται υψηλός βαθμός κινήτρου μάθησης νέων τρόπων συμπεριφοράς, όσον αφορά πάντα, το αντικείμενο της εργασίας.
  • Ο συνδυασμός των  χαμηλών ψυχολογικών απαιτήσεων και υψηλού εύρους λήψης απόφασης, θεωρείται ο ιδανικός στο χώρο εργασίας και είναι γνωστός ως χαλαρή κατάσταση.
  • Ο τελευταίος συνδυασμός, είναι οι χαμηλές απαιτήσεις και χαμηλό εύρος λήψης απόφασης, δηλαδή παθητική κατάσταση. Συνέπεια αυτού είναι ο κίνδυνος απώλειας των δεξιοτήτων και εξασθένιση του συναισθήματος.

 Σε τί οφείλεται ο πρώτος συνδυασμός, υψηλών ψυχολογικών απαιτήσεων και χαμηλού εύρους λήψης απόφασης  με την πρόκληση ασθένειας;

Σύμφωνα με έρευνες που διεξήχθησαν, οι συνήθειες που υιοθετεί κάποιος στην καθημερινότητά του και συγκεκριμένα η διατροφή που ακολουθεί, σε συνδυασμό με την πίεση στην εργασία σχετίζεται ,αμφίβολα βέβαια, με την πρόκληση ασθένειας. Ένα πιθανό αίτιο είναι ότι το χαμηλό εύρος στη λήψη απόφασης ασκεί επίδραση στην παραγωγή κατεχολαμινών, που είναι πολύ σημαντικές για τις διεργασίες του εγκεφάλου και συνεχίζοντας, η εξουθένωση λόγω της πίεσης ασκεί με τη σειρά της επίδραση στο ενδοκρινικό σύστημα, που οδηγεί στην μείωση των επιπέδων τεστοστερόνης, άρα μείωση του αναβολισμού(η φάση του μεταβολισμού, όπου λαμβάνουν χώρα οι βιοσυνθετικές  διεργασίες, δηλαδή τα κύτταρα συνθέτουν δικά τους μόρια, από μικρότερα και πιο απλά), που είναι απαραίτητος για την δημιουργία αποθεμάτων ενέργειας, μέσω της αποκατάστασης κατεστραμμένων/ νεκρών κυττάρων με νέα. Άλλη μία πιθανή εξήγηση, είναι η ποιότητα του ύπνου. Η αϋπνία μπορεί να προκαλέσει εξασθένιση των νευροδιαβιβαστών GABA , σεροτονίνης και μελατονίνης ,που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση του ύπνου και τις διεργασίες του εγκεφάλου. Τα προβλήματα ύπνου έχουν συσχετισθεί με εγκεφαλικά και καρδιακά νοσήματα, πεπτικές διαταραχές, αναπνευστικές νόσους και νεφρικά  προβλήματα.

Ο Karasek , ήταν ο πρώτος που  υπέθεσε ότι ο συνδυασμός αυτός των υψηλών ψυχολογικών απαιτήσεων και   χαμηλού εύρους λήψης απόφασης, οδηγεί σε κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων. Σύμφωνα με μελέτη που έγινε στη Σουηδία, σημειώθηκε ένα μεγάλο ποσοστό  ατόμων που έπαθαν έμφραγμα, λόγω της αυξανόμενης και επανειλημμένης πίεσης του εργασιακού χώρου. Επιπλέον η μεγάλη διάρκεια εργασίας φαίνεται να σχετίζεται με την στεφανιαία νόσο. Τέλος, αρκετοί ερευνητές θεωρούν μείζονος σημασίας τα ψυχολογικά χαρακτηριστικά του κάθε ατόμου. Ειδικά, οι ψυχολογικοί αμυντικοί μηχανισμοί με τους οποίους απαντά ο καθένας σε ένα ερέθισμα και στην προκειμένη περίπτωση στις στρεσογόνες συνθήκες, εξηγεί και την αντίδραση του σώματός του. Άλλοι αντιδρούν με στρες , άλλοι με θυμό και άλλοι τις αντιλαμβάνονται ως κάτι ασήμαντο και παροδικό.

Τύποι προσωπικότητας  Α & Β και συσχέτιση με συνδυασμούς Karasek στο εργασιακό περιβάλλον και νόσους 

Ο τύπος προσωπικότητας Α, είναι ένα άτομο που έχει την τάση να εστιάζει στα επαγγελματικά του επιτεύγματα, στην κοινωνική αποδοχή και αναγνώριση και αυτοεκτίμηση. Επιπλέον χαρακτηρίζεται από αυταρχικότητα, ανυπομονησία και οργή. Είναι πιο πιθανό να ηγηθεί στο χώρο εργασίας, να πάρει πρωτοβουλίες και αποφάσεις και να αναγνωρισθεί και διακριθεί στην εργασία του. Έχει συσχετισθεί ωστόσο με καρδιακές παθήσεις. Οι άνθρωποι αυτοί μπορούν να ανταποκριθούν στην ταυτόχρονη εκτέλεση πολλών δραστηριοτήτων, ακόμα και αν δεν σχετίζονται μεταξύ τους. Θέτουν υψηλούς στόχους και έχουν υψηλές προσδοκίες. Όταν επιτύχουν έναν υψηλό στόχο, προχωρούν στον επόμενο και δεν επαναπαύονται. Χαρακτηρίζονται από χαμηλή ανοχή στην αποτυχία. Δεν μπορούν να διανοηθούν ότι θα αποτύχουν. Νιώθουν ότι ο χρόνος είναι αντίπαλός τους και αυτό τους καθιστά μονίμως νευρικούς μιας και θέλουν να είναι συνεπείς στις υποχρεώσεις τους. Έχουν αυξημένα επίπεδα στρες και τους εξιτάρει να δημιουργούν ανταγωνιστικά εργασιακά πλαίσια. Άρα θα λέγαμε ότι ο τύπος προσωπικότητας Α είναι παραπλήσιος με την ενεργό κατάσταση του Karasek ως προς την καλύτερη διαχείριση των υψηλών ψυχολογικών απαιτήσεων και υψηλού εύρους λήψης αποφάσεων.

Ο τύπος προσωπικότητας Β, σχετίζεται με χαμηλότερη συχνότητα εμφάνισης καρδιακών νοσημάτων, καθώς επίσης απολαμβάνουν περισσότερο τη ζωή. Έχουν επίγνωση των δυνατοτήτων τους και κάνουν πολύτιμες προσπάθειες για να επιτύχουν τους στόχους τους. Σε περίπτωση αποτυχίας δεν πανικοβάλλονται, αντιθέτως το αντιλαμβάνονται ως “μέρος του προγράμματος”. Μερικές φορές είναι χαλαροί και δεν κάνουν τα αδύνατα δυνατά για να ολοκληρώσουν τις υποχρεώσεις τους, άρα έχουν χαμηλότερο βαθμό νευρικότητας και επιπέδων στρες σε σχέση με τον τύπο Α και τέλος δεν εκνευρίζονται εύκολα. Θα λέγαμε εδώ, ότι ο τύπος Β σχετίζεται περισσότερο με την χαλαρή κατάσταση, στο μοντέλο του Karasek, που συνδυάζει τις χαμηλές απαιτήσεις με υψηλό εύρος λήψης αποφάσεων, που είναι ο ιδανικός τύπος εργασιακών συνθηκών.

 

BIBΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Πανταζοπούλου, Α. (2003) Εργασιακό περιβάλλον και ψυχικές επιπτώσεις, Αθήνα.

ΚοινοποίησηFacebookLinkedIn
Συμμετοχή στη συζήτηση

Archives

Categories