Είναι γεγονός πως το άγχος συντροφεύει τους περισσότερους ανθρώπους στην καθημερινότητάς τους, κυρίως στην εποχή μας. Αν και μπορεί να χαρακτηριστεί χρήσιμο καθώς βοηθά το άτομο να εντοπίσει και να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά επικίνδυνες καταστάσεις, μπορεί να γίνει παθολογικό όταν καθορίζει τη ζωή του ατόμου, καθιστώντας το δυσλειτουργικό σε διάφορους τομείς. Ο τρόπος με τον οποίο θα εκδηλωθεί ποικίλει, ωστόσο, ίσως οι περισσότεροι από εμάς να είναι εξοικειωμένοι με τον όρο “κρίσεις πανικού”. Μερικά από τα αίτια, τα συμπτώματα αλλά και παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση των κρίσεων θα αναφερθούν παρακάτω.
Συμπτώματα
“Ξύπνησα σκεπτόμενη πως δεν έπρεπε να αφήσω τον εαυτό μου να την πάθει ξανά, να γίνω πάλι ρεζίλι, πρέπει να έχω τον έλεγχο και να μην αγχώνομαι. Κι όμως είναι εδώ, τα χέρια μου πάλι μουδιάζουν και τρέμουν, το κεφάλι μου γίνεται βαρύ και το σώμα μου τόσο αδύναμο, οι παλμοί μου κ η ανάσα μου αυξάνονται, είμαι σίγουρη πως αυτή τη φορά θα πεθάνω από καρδιά. Ανοίγω τα μάτια και είμαι πάλι στο πάτωμα εξουθενωμένη γιατί πάλι αυτή με νίκησε.”
Αρκετοί ίσως είναι αυτοί που έχουν βιώσει ένα παρόμοιο επεισόδιο. Εάν ναι, τότε μπορούμε να μιλήσουμε για κρίση πανικού. Για να χαρακτηρισθεί ένα άτομο με κρίση πανικού πρέπει να βιώσει τουλάχιστον τέσσερα από τα ακόλουθα συμπτώματα, με ξαφνική εμφάνιση, κορύφωση εντός δέκα λεπτών καθώς και σταδιακή εξασθένιση:
- Αίσθημα παλμών και επιτάχυνση καρδιακού παλμού
- Εφίδρωση
- Έντονος τρόμος
- Ασφυξία, αίσθημα πνιγμού
- Πόνος, δυσφορία στο θώρακα
- Ναυτία
- Αίσθημα ζάλης
- Αποπραγματοποίηση (αίσθημα μη πραγματικού), αποπροσωποποίηση (απόσπαση από τον εαυτό)
- Φόβος απώλειας ελέγχου, τρέλα
- Φόβος θανάτου
- Παραισθήσεις
- Αίσθημα ζέστης, ρίγη. (APA 2013)
Αίτια
Σύμφωνα με το DSM-V (Diagnostical and Statistical Manual of Mental Disorders) όπως έχει ορίσει η Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία, στις Αγχώδεις Διαταραχές συγκαταλέγεται και η Διαταραχή Πανικού. Εάν οι κρίσεις πανικού είναι συχνές προκαλώντας στο άτομο φόβο για το πότε θα έρθει η επόμενη, τότε κάνουμε λόγο για Διαταραχή Πανικού. Αντίθετα, κάθε άτομο εξαιτίας ενός στρεσογόνου γεγονότος είναι πιθανό να εμφανίσει κρίση πανικού μια με δύο φορές κατά τη διάρκεια της ζωής του. Παράγοντες που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση των κρίσεων είναι οι εξής:
- Γενετικοί παράγοντες ( γονίδια, οικογενειακό ιστορικό κρίσης πανικού)
- Περιβαλλοντικοί παράγοντες ( τραυματικό συμβάν, μεγάλες αλλαγές, ιστορικό παιδικής κακοποίησης)
- Ιδιοσυγκρασιακοί παράγοντες ( προσωπικότητα επιρρεπής στα αρνητικά συναισθήματα, χαρακτήρας ευαίσθητος στο στρες). (www.onmed.gr)
Παρεμβάσεις
Συχνά αισθανόμαστε εγκλωβισμένοι, θεωρώντας ανίκανους τους εαυτούς μας να αντιμετωπίσουμε τέτοιες καταστάσεις. Ωστόσο, καλό θα ήταν να μην ξεχνάμε πως υπάρχουν τρόποι που μπορούμε να τους εφαρμόσουμε τόσο οι ίδιοι στον εαυτό μας, όσο και σε συνανθρώπους μας που χρειάζονται βοήθεια και διστάζουν να απευθυνθούν σε κάποιο ειδικό.
Προτεινόμενη θεραπεία για την αντιμετώπιση των κρίσεων πανικού είναι η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Θεραπεία. Σύμφωνα με αυτή τα άτομα για κάθε ερέθισμα που δέχονται κάνουν σκέψεις. Αυτές είναι είτε θετικές είτε αρνητικές ενεργοποιώντας το αντίστοιχο συναίσθημα και συμπεριφορά (πχ: χαρά, ζήλεια, φόβος κ.α.). Επομένως, το πρώτο βήμα είναι να εντοπίσουμε τις αρνητικές σκέψεις που μας οδηγούν σε αρνητικές συμπεριφορές και να τις αντικαταστήσουμε με περισσότερο λειτουργικές .Ακόμη δύο τρόποι που μπορούν να μας φανούν χρήσιμοι είναι οι εξής:
- Εκπαίδευση αναπνοής. Στόχος η χαλάρωση των μυών και ο έλεγχο της διαφραγματικής αναπνοής (να παίρνουμε ανάσες από την κοιλιά και όχι από τον θώρακα-θωρακική αναπνοή).
- Τεχνική της έκθεσης. Η έκθεση του ατόμου σε μέρη ή καταστάσεις που αναμένει ότι θα πάθει κρίση πανικού, με τη συνοδεία ενός ατόμου εμπιστοσύνης. Στόχος να διαψευσθεί η αρχική πρόβλεψη του ατόμου. (Rapee & Barlow 1988)
Ολοκληρώνοντας, είναι ωφέλιμο να θυμόμαστε πως αρκετοί πιθανώς βιώνουν κρίσεις πανικού. Η έκφραση των συναισθημάτων δεν δηλώνει αδυναμία αλλά θάρρος και άτομα με αντίληψη και ενσυναίσθηση για τον κόσμο.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth edition, DSM-5, Copyright, (2013) American Psychiatric Association
Rapee, R.M., Barlow, D.H., (1988). Cognitive-Behavioural treatment (panic disorder). Psychiatric annals, (18)8, 473-477.
https://www.onmed.gr/ygeia-psyhikh/story/339469/krisi-panikoy-ta-symptomata-ta-aitia-i-therapeia
