Τοξική σχέση υπάρχει όταν το ένα μέλος εξαρτάται σε υπερβολικό βαθμό από το άλλο. Υπάρχει μια κυριαρχία και υποβολή, ο ένας καταβάλλει υπερβολική προσπάθεια για τη διατήρηση της σχέσης, ενώ ο άλλος έως και μηδενική. Υφίσταται μια συναισθηματική εξάρτηση, άσκηση ελέγχου, ψυχολογική, λεκτική και σωματική βία. Οι τοξικές σχέσεις υπήρχαν και πάντα θα υπάρχουν όχι γιατί οι άνθρωποι δεν τις αντιλαμβανόμαστε απλά κάποιες φορές η λογική απουσιάζει και μας κυριεύει η ανασφάλεια μην μείνουμε μόνοι. Ο φόβος της μοναξιάς είναι ένας από τους πρωταρχικούς ανθρώπινους φόβους, θεωρείται μία από τις πιο απάνθρωπες και σκληρές τιμωρίες. Αρκετοί άνθρωποι προτιμούν να ”βασανίζουν” καθημερινά τον εαυτό τους να είναι σε μια τέτοια σχέση, παρά να είναι μόνοι. Η κοινωνία συνεχίζει να έχει ταμπού προς τα άτομα που είναι μοναχικά, επιλεκτικά, διαφορετικά και αυτό αρκετές φορές φέρνει σε τέλμα συναισθηματικά κάποιους ανθρώπους με την ανησυχία μην στιγματιστούν. Τα σημάδια ότι μια σχέση είναι τοξική δεν είναι πάντα εμφανή προς τους τρίτους, ώστε να βοηθήσουν κάποιον άνθρωπο που είναι σε κίνδυνο. Μπορεί να είναι ένας φίλος μας, συνεργάτης, ακόμα και μέλος της οικογένειας. Μια γυναίκα δυστυχώς παραμένει πολλές φορές σε τοξικές σχέσεις. Συχνά το «κατά βάθος με αγαπάει» είναι η δικαιολογία για να παραμείνει ακόμα και αν υπάρχει λεκτική, συναισθηματική ή και σωματική κακοποίηση. Οι λόγοι που μία γυναίκα μένει σε μία τοξική σχέση μπορεί να είναι διαφορετικοί, ίσως είναι τα παιδιά της για να παραμείνουν στον θεσμό της οικογένειας ακόμα και αν εκείνη ”πνίγεται” καθημερινά. Νιώθει ανασφάλεια να επιβιώσει μόνη της αυτό συμβαίνει επειδή ο/η σύντροφος της έχει απέναντι της αρνητική συμπεριφορά πιστεύοντας τα χειρότερα για τον εαυτό της και την αξία της. Της δείχνει ότι δεν αξίζει έτσι καταλήγει να το πιστέψει και με αυτό τον τρόπο μένει ”δεμένη” στη σχέση της, με την λογική ότι δεν θα βρει κάτι καλύτερο. Δεν μπορεί να διαχειριστεί τις αλλαγές, πολλοί έχουμε δεχτεί την ρουτίνα στη ζωή μας γιατί είναι μια σειρά που μας βολεύει οπότε αυτόματα αν αυτό χαθεί ή αλλάξει χώρο νιώθει έκθετη στο άγνωστο.
Κάποια χαρακτηριστικά που αποδεικνύουν ότι η σχέση είναι τοξική είναι:
1)Πλήρης έλεγχος συνέχεια για όλα, αγνοεί, ή προσπερνάει τις απόψεις σας. Έχει την θεωρία ότι πάντα έχει δίκιο. Σας πιέζει μέσω συναισθηματικών απαιτήσεων, παραπόνων και κριτικής. Αυτό σίγουρα μειώνει την αυτοπεποίθηση σας και σταδιακά ίσως σας πείθει κιόλας ότι ξέρει το καλό σας.
2) Αχαριστία, δεν εκτιμάτε ότι έχετε. Πιστεύουν ότι η καταπίεση που σας ασκούν είναι ενδιαφέρον για να κρατηθεί η σχέση και είστε αχάριστες όταν δεν το αναγνωρίζετε. Στην πραγματικότητα είναι απλά η ανάγκη για έλεγχο πάλι. Αντιλαμβάνονται ότι είστε διστακτικές με τις σκέψεις και τις απόψεις σας, και ότι φοβάστε για το πώς θα αντιδράσει, αυτό όμως και πάλι δεν τους σταματά. Επιδιώκουν να σας κάνουν να έχετε μόνιμα μια παθητική στάση στα γεγονότα.
3)Ανταγωνισμός, υπάρχει παντού στην καθημερινότητα μας, καλό θα ήταν στην σχέση με τον-την σύντροφο μας να απέχει. Αν πάντα προσπαθεί ο ένας να ξεπεράσει τον άλλον σε κάτι, μπορεί να φτάσετε στο σημείο να είστε επιθετικοί, ή και ευτυχείς, όταν το άλλο άτομο αποτυγχάνει. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει βαθύτερα αισθήματα εχθρότητας απέναντι στον άλλο.
4) Ζήλια/Φθόνος, πολύ πιθανό να προσπαθήσει να σας κάνει να ζηλέψετε με κάποιο άλλο άτομο ή με κάποια συμπεριφορά απέναντι σε φίλους κρατώντας σας στο περιθώριο ώστε να τονίσει ότι είναι καλύτερος-η και επιθυμητός-η σε αντίθεση με εσάς. Έτσι μπορεί να εμφανιστούν και τα πρώτα ψέματα με την δικαιολογία ότι το έκανε για καλό διότι εσείς δεν θα μπορούσατε να χειριστείτε μια κατάσταση ή να καταλάβετε. Σε καμία περίπτωση μην δεχτείτε πάλι ότι κάνετε κάτι λάθος. Θα πρέπει πάντα να αισθάνεστε άνετα να μιλάτε ανοιχτά ο ένας στον άλλο.
Η βάση κάθε τοξικής συμπεριφοράς είναι κληροδοτημένη από γονείς οπότε επικρατεί μια πιστή αντιγραφή του μοτίβου και ανάγκη για την συνέχιση του με φίλους, συνεργάτες και ερωτικούς συντρόφους, ανθρώπους που είναι πρόθυμοι να δεχτούν αυτόν τον τρόπο συμπεριφοράς αλλά και αν δεν τον δεχτούν τον επιβάλουν με τις πράξεις τους. Μια υγιής σχέση διέπεται από την αρχή της ισοτιμίας και του σεβασμού, όταν δεν υπάρχουν αυτά σίγουρα δεν μπορεί να αναπτυχθεί κάτι θετικό και για τα δύο άτομα. Είναι πολύ σημαντικό να γίνει κατανοητό απ’ όλους ότι είναι στο ”χέρι μας” να μείνουμε σε μια τοξική σχέση ή όχι. Οι σχέσεις εξάρτησης δεν προσφέρουν. Δεν αφήνουν το άτομο να εξελιχθεί ή να βελτιωθεί. Οι ανθρώπινες σχέσεις είναι δύσκολες για όλους μας, χρειάζεται πίστη και αγάπη στον εαυτό μας και τότε θα δούμε πόσα μπορούμε να προσφέρουμε και να μας προσφέρουν.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Sullaway, M., & Christensen, A. (1983). Assessment of Dysfunctional Interaction Patterns in Couples. Journal of Marriage and Family, 45(3), 653-660
Solferino, N., & Tessitore, M. E. (2019). Human networks and toxic relationships. Munich Personal RePEc Archive
Games People Play: the Psychology of Human Relations, 1964,Eric Berne
http://www.health.com
