Στην επιστήμη της Εγκληματολογίας κατά συρροήν δολοφόνος ή κατ’ εξακολούθηση ανθρωποκτόνος ( serial killer/serial murderer ) ονομάζεται ο εγκληματίας που έχει τελέσει τρείς ή περισσότερες ανθρωποκτονίες με πρόθεση, σε διαφορετικούς τόπους τέλεσης και σε διαφορετικές χρονικές περιόδους. Ήδη από τη δεκαετία του 1960 σε κάποια εγκληματολογικά εγχειρίδια χρησιμοποιήθηκε ο όρος serial murderer, όπως στο βιβλίο του Άγγλου εγκληματολόγου Τζόν Μπρόφι, που κυκλοφόρησε το 1966 με τίτλο << The meaning of murder>>.
Το FBI έδωσε το πρώτο ορισμό για το ποιός είναι ο κατά συρροήν δολοφόνος το 1992: << Κατ’ εξακολούθηση ανθρωποκτόνος θεωρείται όποιος τελεί τρείς ή περισσότερες ανθρωποκτονίες σε διαφορετικούς τόπους τέλεσης με μια περίοδο συναισθηματικής αποφόρτισης ( cooling-off period ) του δράστη μεταξύ των ανθρωποκτονιών. Πρέπει να επισημανθεί πως τα δύο τελευταία στοιχεία του ορισμού, δηλαδή η τέλεση ανθρωποκτονιών σε διαφορετικά μέρη αλλά και το χρονικό διάστημα απραξίας του δράστη που μεσολαβεί, το οποίο μπορεί να είναι από μερικές ώρες έως μερικά χρόνια, αποτελεί και την ειδοποιό διαφορά του κατ’ εξακολούθηση ανθρωποκτόνου ( serial killer) από τον ανθρωποκτόνο πολλαπλών δολοφονιών ( mass murderer). Και αυτός ο ορισμός όμως με την πάροδο του χρόνου κατέστη ελλιπής. Έτσι, το Εθνικό Ινστιτούτο Δικαιοσύνης των Η.Π.Α αναθεώρησε τον ορισμό αυτό.
Με σκοπό τον ακριβή διαχωρισμό των κατά συρροή δολοφόνων από τους ανθρωποκτόνους μαζικών ανθρωποκτονιών και τους ανθρωποκτόνους οργιαστικού τύπου (spree murder), πολλοί επιστήμονες μελέτησαν περεταίρω τον ορισμό. Συνεπώς, σύμφωνα με τους Ρόναλντ και Στίβεν Χόλμς, οι κατά συρροή δολοφόνοι φέρουν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
1) ο δράστης θα εξακολουθεί να διαπράττει δολοφονίες έως ότου συλληφθεί
2) έχουμε έναν δράστη πρός ένα θύμα ( one-on-one)
3) δεν υπάρχει καμία διαπροσωπική σχέση μεταξύ τους
4) κίνητρο του δράστη είναι να σκοτώσει
5) στα κίνητρα υπερέχει η σεξουαλική ικανοποίηση του δράστη.
Το 1988 οι Εγκληματολόγοι Ρόναλντ Χολμς και Μπέργκερ παρουσίασαν 4 διαφορετικούς ως προς τα κίνητρα κατα συρροή δολοφόνους:
1) Ο οραματικός ( visionary): ο οραματικός κατα συρροή δολοφόνος οδηγείται σε τέτοιες ενέργειες εξαιτίας κάποιων οραμάτων και φωνών που βλέπει και ακούει, που εμφανίζονται με μορφή κάποιου θεού ή δαιμόνων. Στην πραγματικότητα πρόκειται για άτομα με σοβαρή ψυχωσική διαταραχή ( σχιζοφρένεια, οξεία παράνοια) που γίνονται έρμαια των οπτικών και ακουστικών ψευδαισθήσεών τους. Ένα παράδειγμα οραματιστή κατά συρροή δολοφόνου αποτελεί ο Ντέιβιντ Μπέρκοβιτς.
2) Ο ιεραπόστολος ( missionary) : μία χαρακτηριστική περίπτωση αυτού του τύπου κατα συρροή δολοφόνου είναι ο Ρόμπερτ Πίκτον. Ο συγκεκριμένος τύπος serial killer θεωρεί πως έχει να εκπληρώσει ένα σκοπό, να φέρει εις πέρας μία αποστολή. Στο μυαλό του υπάρχει μία ομάδα ανθρώπων που δεν πρέπει να υπάρχει όπως οι πόρνες, οι ομοφυλόφιλοι κλπ. και έτσι θεωρεί πως οφείλει να τις εξαφανίσει. Τα κίνητρα αυτών των δραστών δεν οφείλονται σε κάποια ψυχική διαταραχή, αλλά σε τραυματικά για αυτούς βιώματα, κυρίως σε πρώιμη ηληκία.
3) Ο ηδονιστής ( hedonistic): ο ηδονιστής ως κίνητρό του όπως είναι εμφανές και από τη λέξη έχει την ηδονή που του προκαλεί ο φόνος. Οι ηδονιστές διακρίνονται στις εξής τρείς υποκατηγορίες: α) τον <<εκ λαγνείας δολοφόνο ( lust serial killer) , τον δολοφόνο που έλκεται απο την ηδονή της αγωνίας ( thrill serial killer) και τον δολοφόνο που που αποσκοπεί στην απόκτηση υλικής ύλης ( comfort serial killer), αν και ο συγκεκριμένος τύπος αμφισβητείται.
4) Ο επικυρίαρχος ( power-control) : αντλεί ευχαρίστηση από την διαδικασία που ακολουθεί, απο την στιγμή της επαφής με το θύμα μέχρι και την ολοκλήρωση της δράσης του. Χαρακτηριστική περίπτωση ο Τέντ Μπάντι.
Ποιό είναι όμως το ψυχολογικό προφίλ των serial killers;
Ένα από τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά αυτών των δραστών αποτελεί το γεγονός πως δεν φέρουν κάποια διαφορά ως προς την ομοιότητά τους με τον άνθρωπο της διπλανής πόρτας. Μοιάζουν με ένα συνηθισμένο άνθρωπο και υποδύονται ρόλους ώστε να μην αποκαλυφθεί η σκοτεινή τους δραστηριότητα. Κάποιοι από αυτούς, οι περισσότεροι συνήθως από πολύ μικρή ηλικία, εμφάνιζε φαντασιώσεις θανάτου και βίας τις οποίες και πραγματοποιούσε σε ζώα. Είναι η γνωστή τριάδα συμπτωμάτων όπως καταγράφηκε από τον Αμερικανό ερευνητή Τζ.Μ. ΜακΝτολναλντ , << η τριάδα ΜακΝτόναλντ>>, η οποία περιλαμβάνει την θανάτωση και τον βασανισμό μικρών ζώων, την εμμονή με τη φωτιά (εμπρησμός), και την χρόνια ονείρωξη. Επίσης, κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, δεν ήταν λίγοι αυτοί που υπέστησαν ψυχική και σωματική κακοποίηση. Αλλά και η σχέση τους με τους γονείς και κυρίως με την μητέρα διαδραματίζει έναν εξίσου σημαντικό ρόλο. Κάποιοι από αυτούς εμφανίζουν ασυνήθιστη-αφύσικη σχέση με την μητέρα τους. Τέλος, τα λόγια του διαβόητου Τέντ Μπάντι, αποδεικνύουν κατάφορα την ανάγκη για εξουσία κυρίως σεξουαλική κυριαρχία που τους διαφεντεύει : << Ήθελα να τους κατέχω, να εξουσιάζω τη ζωή και το θάνατο…>>.
Όλοι οι ψυχοπαθείς δεν είναι κατά συρροή δολοφόνοι, όμως όλοι οι κατά συρροή δολοφόνοι είναι ψυχοπαθείς.
Βιβλιογραφία:
J. M. MacDonald (1963).<<The threat to kill>>. American Journal of Psychiatry (120):125-130
