Οι άνθρωποι, όπως όλοι γνωρίζουμε, παρακινούνται να εκπληρώσουν τις ανάγκες τους, είτε αυτές σχετίζονται με τη δημιουργία μιας καλής εντύπωσης στους άλλους, είτε με την κάλυψη πιο θεμελιωδών αναγκών όπως η τροφή, το νερό και η στέγη.
Το σκεπτικό είναι απλό: οι εταιρείες που βοηθούν τους εργαζομένους τους να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους θα έχουν οφέλη.
Πώς θα το κάνουν όμως αυτό; Ποιες είναι οι ανάγκες των εργαζομένων;
Ο Abraham Maslow, Αμερικανός ψυχολόγος, απαντά σε αυτά τα ερωτήματα με τη θεωρία της ιεραρχίας των αναγκών (hierarchy of needs theory).
Σύμφωνα με αυτήν, οι άνθρωποι παρακινούνται από πέντε ανθρώπινες ανάγκες-σωματικές, ασφάλειας, κοινωνικές, εκτίμησης, αυτοπραγμάτωσης– οι οποίες ενεργοποιούνται με συγκεκριμένη σειρά. Ξεκινούν από τις χαμηλότερες και πιο βασικές (στη βάση του τριγώνου) και κινούνται ανοδικά προς ένα υψηλότερο επίπεδο (στην κορυφή του τριγώνου) δημιουργώντας μια ιεραρχία. Συνεπώς, κάθε ανάγκη ενεργοποιείται μόνο όταν έχει ικανοποιηθεί η προηγούμενη της στην ιεραρχία.
Τι μπορούν πρακτικά να κάνουν οι εταιρείες για να βοηθήσουν στην κάλυψη των αναγκών των εργαζομένων τους;
Οι ανάγκες χαμηλότερης βαθμίδας περιλαμβάνουν τις θεμελιώδεις βιολογικές ανάγκες όπως η ανάγκη για τροφή, αέρα, νερό και στέγη και ονομάζονται σωματικές. Αυτή η κατηγορία συνιστά τις πιο βασικές ανάγκες διότι χωρίς την κάλυψη αυτών, οι άνθρωποι θα αρρωστήσουν και θα υποφέρουν. Οι εταιρείες προς την κάλυψη των σωματικών αναγκών των εργαζομένων τους προβαίνουν σε ενέργειες όπως η παροχή μισθού, τα διαλείμματα για καφέ και οι ευκαιρίες για ξεκούραση. Η σωματική υγεία όμως δεν περιλαμβάνει μόνο ξεκούραση, αλλά και άσκηση, κάτι που δεν επιτρέπει η καθιστική φύση των σημερινών επαγγελμάτων. Μια καλή ιδέα με σημαντική επιχειρηματική σημασία είναι η παροχή συνδρομής μέλους σε ένα κέντρο ευεξίας από έναν οργανισμό προς ένα εργαζόμενο, παροχή που κάποιες εταιρείες εφαρμόζουν.
Έχοντας εξασφαλίσει την κάλυψη των σωματικών μας αναγκών, ενεργοποιείται το επόμενο επίπεδο της πυραμίδας, η ανάγκη για ασφάλεια. Αυτή περιλαμβάνει την ανάγκη του ατόμου να λειτουργεί σε ένα ασφαλές και σίγουρο περιβάλλον, που θα είναι ελεύθερο από τις απειλές ενός φυσικού ή ψυχολογικού κινδύνου.
Προς αυτήν την κατεύθυνση, οι οργανισμοί, παρέχουν υπηρεσίες ασφάλειας και πυροπροστασίας, αλλά και καταβάλλουν προσπάθειες για να προστατεύσουν τους εργαζομένους από μικρότερους κινδύνους όπως η κούραση των ματιών, κ.ά.
Επίσης, εξίσου σημαντική είναι και η ψυχολογική ασφάλεια. Οι περισσότερες εταιρείες προσφέρουν ασφάλιση υγείας, προωθώντας έτσι την ψυχολογική ευεξία των εργαζομένων και διασφαλίζοντας ότι δεν θα ζημιωθούν οικονομικά σε περίπτωση ασθένειας.
Ανεβαίνοντας στην ιεραρχία, μετά την ικανοποίηση των παραπάνω αναγκών, οι κοινωνικές ανάγκες αναφέρονται στην επιθυμία για κοινωνικές σχέσεις και αποδοχή. Πολλές εταιρείες διοργανώνουν ή χρηματοδοτούν κοινωνικές εκδηλώσεις που συμβάλλουν στην οικοδόμηση σχέσεων μεταξύ των εργαζομένων τους. Παραδείγματα τέτοιων δραστηριοτήτων είναι η σύσταση ομάδων με κοινά ενδιαφέροντα, όπως ομάδες ποδοσφαίρου, ή η διοργάνωση ετήσιων εκδηλώσεων, όπως πάρτι στο γραφείο ή πικνίκ.
Η επόμενη ιεραρχική ανάγκη είναι η εκτίμηση, δηλαδή η ανάγκη για σεβασμό και επιδοκιμασία. Οι άνθρωποι όχι μόνο θέλουν να κερδίσουν, αλλά και να αναγνωριστούν τα επιτεύγματά τους. Οι εταιρείες μπορούν να προσφέρουν διάφορους τρόπους αναγνώρισης, όπως ο υπάλληλος του μήνα, συμποσίων βραβείων, ή απονομές σε άτομα που κάνουν βελτιωτικές προτάσεις. Η αναγνώριση είναι σημαντική, αλλά απαιτεί λεπτότητα. Είναι σημαντικό να διασαφηνίζεται τι ακριβώς επαινείται, να επιβραβεύονται μικρές προσπάθειες και να δημιουργείται χρόνος για αναγνώριση.
Προσοχή: Η αναγνώριση των προσπαθειών των εργαζομένων είναι ιδιαίτερα σημαντική, αλλά όχι και τόσο απλή υπόθεση. Να θυμάστε: Διασαφηνίστε τί ακριβώς επαινείτε, επιβραβεύστε μικρές προσπάθειες, δημιουργήστε χρόνο για την αναγνώριση.
Τέλος, σύμφωνα με τη θεωρία του Maslow, αν ικανοποιηθούν όλες οι χαμηλότερης τάξης ανάγκες των εργαζομένων, οι άνθρωποι θα εργαστούν για την αυτοπραγμάτωση. Η αυτοπραγμάτωση περιλαμβάνει την ανάγκη για να ανακαλύψουμε ποιοι είμαστε και να αναπτύξουμε κατά το μέγιστο βαθμό το δυναμικό μας. Οι εταιρείες χρειάζεται να ενδιαφέρονται να προετοιμάσουν το έδαφος για να φτάσουν οι εργαζόμενοι την αυτοπραγμάτωση, γιατί τότε θα αποδώσουν στο μέγιστο και θα είναι πολύτιμοι για την εταιρεία τους.
Συμπερασματικά, αξίζει να σημειωθεί ότι η θεωρία του Maslow έχει δημοτικότητα στην επιχειρηματική κοινότητα, αλλά έχει λάβει περιορισμένη υποστήριξη όσον αφορά συγκεκριμένες λεπτομέρειες, όπως ο αριθμός των αναγκών και η καθορισμένη σειρά ενεργοποίησης τους.
Βιβλιογραφία:
Οργανωσιακή Ψυχολογία και Συμπεριφορά, J. Greenberg – R. A. Baron, Εκδόσεις Gutenberg
Επιμέλεια άρθρου: Τυρλή Αικατερίνη
