Η ζωή μας είναι γεμάτη από πλούσιες στιγμές, υπέρλαμπρους ανθρώπους και νοσταλγικές αναμνήσεις. Είναι απίστευτα αξιοπερίεργο, πώς σε κάποιες στιγμές, όλα εκείνα που έρχονται στο μυαλό μας, καταφέρνουν να χωρούν σε ένα μόνο κομμάτι χαρτί. Μια φωτογραφία. Είναι σύνηθες, να απαθανατίζουμε τις πιο ευτυχισμένες στιγμές μας. Προσωπικές επιτυχίες, στιγμιότυπα με αγαπημένα μας πρόσωπα, συναντήσεις επανένωσης.
Όταν αντικρίζουμε μια παλιά, ίσως και ξεχασμένη φωτογραφία, ασυνείδητα μας γεννάται το αίσθημα της “Νοσταλγίας”. Μια έντονα συναισθηματική επιθυμία των παρελθοντικών κατακτήσεων ή καταστάσεων (Juhl et al. 2020). Η αίσθηση αυτή, συνδέεται με τις αναμνήσεις και την γνώση της περατότητας της παρελθοντικής κατάστασης, η οποία είναι πιθανό να αναδιαμορφωθεί, με την ίδια μορφή αλλά όχι υπό τις ίδιες συνθήκες (Kaplan, 1987).
Πέραν της νοσταλγίας, η οποία θεωρείται μελαγχολικό συναίσθημα (Holak & Havlena, 1998) μια φωτογραφία είναι δυνατόν να μας προκαλέσει και αισθήματα ευγνωμοσύνης για μια παρελθοντική κατάσταση. Μια ενδόμυχη διαδικασία κατά την οποία ο άνθρωπος αναγνωρίζει τις ευλογίες του και τα θετικά γεγονότα που έχουν σμιλέψει το δικό του μονοπάτι στη ζωή (McConnell, 2013). Τα οφέλη του βιώματος της ευγνωμοσύνης, εμπεριέχουν το αίσθημα ικανοποίησης από την ζωή, την ευτυχία, την αύξηση των θετικών αισθημάτων και εμπειριών, καθώς και την αντιμετώπιση της ζωής με Ζέση και Ζωντάνια (McCullough et al., 2002). Σε διαπροσωπικό επίπεδο, βοηθά στη σύναψη στενών σχέσεων, μέσω της αναγνώρισης της προσφοράς των άλλων και την τάση για ανταπόδοση αυτών (Alkozei et al., 2017). Ειδικά στην περίπτωση των φωτογραφιών, το μοίρασμα ή/ και η υπενθύμιση μιας στιγμής που περάσαμε με αγαπημένα μας πρόσωπα δύναται να αναθερμάνει μια ήδη υπάρχουσα σχέση (Alkozei et al., 2017). Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι φωτογραφίες από ένα κοινό ταξίδι με τον άνθρωπο μας. Αυτές οι αποτυπώσεις έχουν την δυνατότητα να μας μεταφέρουν άμεσα στην συναισθηματική εμπειρία του “Τότε”, μια ίσως ειδυλλιακή κατάσταση όπου κυριαρχούσε η γαλήνη, η ευτυχία, η χαρά έναντι της γκριζωπής πραγματικότητας του “Τώρα”. Η ενθύμηση τέτοιων καταστάσεων μας αποπνέει την προσμονή της αναβίωσης τέτοιων στιγμών και ενισχύει το συναισθηματικό μοίρασμα στη σχέση.
Μια βιωματική άσκηση του αισθήματος της Ευγνωμοσύνης είναι οι “Φωτογραφικές Ενθυμήσεις” (Σταλίκας, Γιωτσίδη & Καρακασίδου, 2020). Σύμφωνα με την επιφαινόμενη δοκιμασία, ο συμμετέχων καλείται να φωτογραφίσει δέκα ή/ και παραπάνω πράγματα που του προκαλούν θετικά συναισθήματα και χρωματίζουν την καθημερινότητά του. Οι φωτογραφίες, μπορεί να προσανατολίζονται σε ανθρώπους, αντικείμενα, μέρη, ακόμα και στην φωτογράφιση παλιών φιλμ ή σουβενίρ από ταξίδια από το παρελθόν. Σημαντική παραλλαγή της άσκησης, θα μπορούσε να είναι η θέαση αναμνηστικών άλμπουμ, ακόμα και με την συντροφιά του αγαπημένο μας, με την συνακόλουθη έκφραση των σκέψεων και των συναισθημάτων που αυτές μας προκαλούν. Κατά αυτόν τον τρόπο, επιτυγχάνεται η εκπαίδευση του νου στην αναγνώριση των θετικών συμβάντων, που ίσως αψηφούμε στην καθημερινότητά μας και που διαθέτουν την καταλυτική δύναμη να νοηματοδοτήσουν θετικά τη μέρα μας. Επιπρόσθετα, επιτυγχάνεται η επικέντρωση του ατόμου στις διαπροσωπικές του ευλογίες, στην εκτίμηση των υπαρχόντων σχέσεων, στην απόλαυση της ομορφιάς της φύσης και της αναβίωσης σημαντικών προσωπικών στιγμών.
Πολλές φορές, η θέαση ενός απλού πράγματος, όπως μια φωτογραφία μπορεί να πυροδοτήσει μια σειρά όμορφων και ίσως λησμονημένων συναισθημάτων, φέρνοντας μακροχρόνια αποτελέσματα. Η μαγευτική προσφορά μιας φωτογραφίας έχει μεγαλύτερη αξία όταν ένας άνθρωπος βρίσκεται κάτω από ένα σύννεφο αρνητικών συναισθημάτων. Ή ακόμα συχνότερα, όταν έχει ξεκινήσει τη μέρα του, με σειρά ατυχιών ή έχει εξελιχτεί σε μια από εκείνες τις μέρες που όλα φαντάζουν γκρίζα. Σαν να βρισκόμαστε κάτω από ένα σύννεφο που συνεχώς ρίχνει την οργή του πάνω μας. Και πόσο άδικο είναι αυτό, όταν βλέπουμε τους άλλους να περιλούζονται από τις ακτίνες ενός υπέρλαμπρου ηλίου ευτυχίας; Ας φανταστούμε λοιπόν, πως κάτι τόσο απλό, όπως το να κρατήσεις στα χέρια σου μια παλιά φωτογραφία, μπορεί να διώξει κάθε μαυρισμένο σύννεφο και να το μετατρέψει στον πολυπόθητο ήλιο και την μετέπειτα (ανά)Δύση της ομορφιάς των θετικών βιωμάτων.
Βιβλιογραφία:
Σταλίκας,Α. , Γιωτσίδη, Β.& Καρακασίδου,Ε. (2020). Κατακτώντας την Ευημερία: Θετικές Παρεμβάσεις, τεχνικές & βιωματικές ασκησεις. Αθήνα: Τόπος.
Alkozei,A., Smith, R. & Killgore, W.D. (2017) Gratitude and subjective well-being: A proposal of two causal frameworks. Journal of Happiness Studies, 19, 1519-1542.
Holak, S & Havlena, W. (1998) Feelings, Fantasies and Memories: An examination of the emotional components of Nostalgia. Journal of Business Research, 42, 217-226.
Juhl, J., Wildschut, T., Sedikides, C. Diebel, T. Cheung, T, -Y, & Vingerhoets, A. (2020). Nostalgia, proneness and empathy: Generality, underlying mechanism and implications for prosocial behaviour. Journal of Personality, 88(3), 485-500.
McCullough, M.E., Emmons, R.A. & Tsang, J. (2002). The grateful disposition: A conceptual and empirical topography. Journal of Personality and Social Psychology, 82, 112-127.
McConnell,T (2013). Gratitude. International encyclopedia of ethics.
Η φωτογραφία ανακτήθηκε από Andrea Riondino από unsplash.com.
