Ο άνθρωπος ως ψυχοκοινωνιοβιολογικό ον, διαθέτει τις βιολογικές προϋποθέσεις για να ικανοποιεί τις κοινωνικές του ανάγκες. Το να είμαστε δηλαδή και να λειτουργούμε ως μέλη μιας ομάδας, ξεκινώντας από την οικογένεια και φτάνοντας μέχρι τον μακρόκοσμο της κοινωνίας, έχει τις ρίζες του στην ίδια μας την φύση, όπως έλεγε κι ο Αριστοτέλης.
Απόρροια της έμφυτης ανάγκης μας για κοινωνική συναναστροφή με τους άλλους, είναι να τους επηρεάζουμε και να επηρεαζόμαστε από εκείνους. Με άλλα λόγια, καθένας μας διαμορφώνει και διαμορφώνεται από το περιβάλλον του, είτε το κοινωνικό, δηλαδή τις ανθρώπινες σχέσεις που μόλις προαναφέρθηκαν, είτε το φυσικό, τον χώρο μέσα στον οποίο δρα. Η επιρροή ορισμένων ανθρώπων μπορεί να είναι θετική για εμάς, καθώς βοηθάει στην προσωπική μας εξέλιξη κι ανάπτυξη κι αυτοί οι άνθρωποι είναι σημαντικοί στην ζωή μας. Αντίθετα, η επιρροή κάποιων άλλων ανθρώπων μπορεί να είναι ανούσια, ή αν δεν προσέξουμε, να γίνει κι επιζήμια, καθώς μπορεί να επιβραδύνει, ή και να παρεμποδίσει την προσωπική μας εξέλιξη κι ανάπτυξη. Φαντάζεστε ποιος μπορεί να είναι υπεύθυνος για την έκβαση, το αποτέλεσμα της κάθε επιρροής; Κανένας άλλος πέρα από εμάς τους ίδιους!
Γύρω από το ανθρώπινο σώμα υπάρχει μια περιοχή, της οποίας τα όρια δεν είναι αμετάβλητα και προκαθορισμένα. Τουναντίον, εξαρτάται η αυξομείωση τους από εμάς. Η περιοχή αυτή είναι ο λεγόμενος «ζωτικός χώρος». Πρόκειται για τον προσωπικό χώρο του κάθε ατόμου, ο οποίος το περιβάλλει και δεν περιορίζεται μόνο στον γεωγραφικό εντοπισμό. Είναι κομμάτι του εαυτού μας. Ξεκινάει από μέσα μας και προεκτείνεται. Μας δίνει την δυνατότητα να είμαστε αυτοί που είμαστε, να σκεφτόμαστε με τον τρόπο που σκεφτόμαστε, να νιώθουμε και να εκφράζουμε αυτά που πραγματικά έχουμε μέσα μας, την δική μας στάση απέναντι στα πράγματα και τον κόσμο γύρω μας.
Κάθε φορά λοιπόν που συναντιόμαστε με έναν άνθρωπο ή με ένα περιβάλλον, συναντάται εξίσου κι ο δικός μας ζωτικός χώρος με τον ζωτικό χώρο του άλλου ή με τα ερεθίσματα που περιλαμβάνονται στο περιβάλλον αυτό. Μέσα από την συνάντηση, είτε θα μπορέσουμε να προστατεύσουμε τον προσωπικό μας χώρο και να τον κάνουμε σεβαστό, είτε θα μείνουμε αδρανείς, επιτρέποντας την παραβίαση του, από τους όποιους εξωτερικούς παράγοντες.
Στην περίπτωση της παραβίασης (σωματικής και ψυχικής, μέσω της διατάραξης του εσωτερικού μας κόσμου), θα νιώσουμε απειλημένοι, θα βιώσουμε μια κατάσταση δυσφορίας με τα συνοδά συναισθήματα λύπης απογοήτευσης, απόρριψης, αλλά και θυμού αργά ή γρήγορα, καθώς καταπιέζουμε τις ανάγκες μας, παραμερίζουμε «τα θέλω» μας και σταδιακά «χάνουμε» τον εαυτό μας.
Πολλές φορές, η παραβίαση εγκυμονεί στις πιο στενές διαπροσωπικές σχέσεις (συγγενικές, μεταξύ γονέων- παιδιών και κυρίως μεταξύ μητέρας- παιδιών αλλά και συντροφικές, συζυγικές), κι αυτό γιατί τα πρόσωπα αυτά είναι κοντά μας φυσικά και συναισθηματικά. Συνεπώς, τους έχουμε επιτρέψει να βρίσκονται μέσα στον ζωτικό μας χώρο. Ωστόσο αυτό δεν σημαίνει, ότι οφείλουμε πάντα να συμφωνούμε μαζί τους και να κάνουμε ότι θέλουν εκείνοι.
Κάθε άνθρωπος έχει το δικαίωμα να προστατεύει τον ζωτικό του χώρο, όταν φυσικά νιώσει να απειλείται, λέγοντας «όχι» είτε λεκτικά, είτε με τις πράξεις του. Με τον τρόπο αυτόν, οριοθετεί θα λέγαμε τις σχέσεις του. Στην ουσία, βάζει όριο στον εαυτό του, δεσμευόμενος απέναντι του, ότι θα τον προστατέψει και δεν θα τον αφήσει να καταπατηθεί. Το ΟΧΙ επομένως, δεν δηλώνει έλλειψη αγάπης, αλλά αναγνώριση του εαυτού μου ως ξεχωριστή οντότητα που ως εκ τούτου, μου δίνει δύναμη να υπάρχω έτσι όπως είμαι.
Η προστασία λοιπόν του ζωτικού μας χώρου ή αλλιώς η ενεργοποίηση του μηχανισμού αυτού αυτοπροστασίας, όπως καταλαβαίνουμε κι από την ίδια την λέξη, είναι ζωτικής σημασίας για την υγεία και την ευημερία της ζωής μας.
Μήπως λοιπόν αξίζει να κάνετε μια ανασκόπηση για τις ήδη υπάρχουσες σχέσεις σας; Επιπλέον την επόμενη φορά που θα συναντήσετε κάποιον άνθρωπο για πρώτη φορά ή που θα εκτεθείτε σε ένα νέο για εσάς περιβάλλον, δοκιμάστε να πάρετε μερικά λεπτά και να αφουγκραστείτε τον ίδιο σας τον εαυτό, καθώς και τα μηνύματα που σας στέλνει το σώμα σας. Κρίνετε έτσι αν θα μεγαλώσετε τον ζωτικό σας χώρο κρατώντας τις «αποστάσεις» που θέλετε, ή αν αντίθετα θα τον μικρύνετε, καθιστώντας τον εαυτό σας πιο προσιτό κι «ανοιχτό».
Να σημειωθεί εδώ, ότι το «όχι» το μαθαίνει κανείς στην νηπιακή- παιδική ηλικία. Θυμηθείτε λοιπόν, πόσο αποφασισμένα κι αυθόρμητα λέγατε σαν μικρά παιδιά όχι, όταν νιώθατε περιορισμό από κάποιον ή κάτι. Ανεξάρτητα ωστόσο με το πώς σας αντιμετώπιζαν τότε, τώρα, ως ενήλικες πλέον γνωρίζετε σαφώς, ότι δεν μπορείτε να κάνετε ότι θέλετε, αλλά ούτε και να υπακούτε στο τι θέλουν οι άλλοι.
Εξασκηθείτε με τον ζωτικό σας χώρο, καλλιεργώντας την κρίση σας και την πίστη στον βαθύτερο εαυτό σας!
