Τα λάθη στη δουλειά, τα λάθη που έκαναν οι γονείς μας, τα λάθη στις επιλογές μας. Τα προβλήματα που προξενούν τα λάθη μπορεί να είναι από ασήμαντα μέχρι πολύ σοβαρά. Τα μαθήματα που μας προσφέρουν όμως, είναι τα σημαντικότερα!
Τι είναι το λάθος;
Κάνοντας μια γρήγορη αναζήτηση για την ετυμολογία της λέξης «Λάθος», έπεσα πάνω σε δύο ορισμούς. Ο πρώτος, ορίζει το λάθος ως: «ατυχής επιλογή, πράξη, εκτίμηση μιας κατάστασης». Ο δεύτερος αναφέρεται στο λάθος ως: «καθετί που αποκλίνει από τον κανόνα, κάτι που δε λέγεται ή που δε γίνεται σωστά». Με μια πρώτη ματιά, θα μπορούσαμε να πούμε πως διακρίνονται δύο βασικές αιτίες για την επίτευξη ενός λάθους. Η πρώτη αιτία αφορά μια πράξη ή επιλογή που έγινε χωρίς να υπάρχει κάποια πρόθεση, μια άτυχη στιγμή. Η δεύτερη αφορά μια εσκεμμένη πράξη, μια απόφαση που πήραμε και η οποία μας έβγαλε εκτός κανόνα. Ας δούμε πιο αναλυτικά τις δύο περιπτώσεις.
Για την πρώτη περίπτωση, ας πάρουμε ως παράδειγμα τα μωρά. Τα μωρά συνήθως θα σπάσουν πράγματα, θα βάλουν στο στόμα τους διάφορα αντικείμενα, θα ακουμπήσουν επικίνδυνα ή αιχμηρά αντικείμενα και γενικά θα κάνουν διάφορες «ζαβολιές». Ο λόγος που το κάνουν είναι γιατί δε γνωρίζουν τον κόσμο μέσα στον οποίο βρίσκονται και προσπαθούν να τον μάθουν. Πως τον μαθαίνουν; Κάνοντας λάθη. Είτε βλέποντας την αντίδραση των γονιών τους, είτε χτυπώντας, τα μωρά δέχονται ερεθίσματα από το περιβάλλον τους και κατανοούν τον τρόπο που λειτουργεί. Το να κάνουμε λάθη λοιπόν, αποτελεί μια έμφυτη τάση.
Στη δεύτερη περίπτωση, έχουμε την παραβίαση κάποιου κανόνα. Εκ πρώτης όψεως αυτό φαίνεται κακό, υπάρχουν όμως προϋποθέσεις κάτω από τις οποίες, το να αποκλίνουμε από τον κανόνα είναι επαναστατικό. Για παράδειγμα, αν παλαιότερα κάποιος έπασχε από φυματίωση, αποτελούσε κανόνα πως θα πεθάνει. Η ανακάλυψη των εμβολίων και των φαρμάκων αποτελεί μια παρέκκλιση, η οποία όχι μόνο άλλαξε τα δεδομένα, αλλά κατάργησε τον κανόνα. Άρα, μπορούμε να πούμε πως σε ορισμένες περιπτώσεις, το πρόβλημα δε βρίσκεται στο «λάθος», αλλά στον κανόνα.
Γιατί φοβόμαστε να κάνουμε λάθος;
Φοβόμαστε το λάθος και ειδικότερα φοβόμαστε να αποτύχουμε, γιατί η αποτυχία μας προκαλεί αίσθημα ντροπής. Δεν είναι η αποτυχία αυτή καθαυτή που μας τρομοκρατεί, αλλά η ντροπή που τη συνοδεύει. Σύμφωνα με τους ειδικούς, η ντροπή είναι μια εξαιρετικά οδυνηρή εμπειρία, που οδηγεί το άτομο στην πεποίθηση ότι είναι αποτυχημένο, χαζό ή κακό. Επιπλέον, όταν αισθανόμαστε ντροπή, μας δημιουργείται η ψευδαίσθηση πως κάποιος μας κρίνει, πως δεν αξίζουμε αγάπη και πως κινδυνεύουμε να μας εγκαταλείψουν. Φόβοι βαθιά ριζωμένοι μέσα μας, που ακολουθούν το ανθρώπινο είδος από το ξεκίνημά του πριν από χιλιάδες χρόνια.
Τί μπορείς να κάνεις γι αυτό;
Ο καλύτερος τρόπος να ξεπεράσεις ένα φόβο είναι να τον αντιμετωπίσεις. Ας πάρουμε για παράδειγμα έναν άνθρωπο που φοβάται τη θάλασσα. Για να ξεπεράσει το φόβο του, πρέπει αρχικά να έρθει σε επαφή με τη θάλασσα και μετέπειτα να προσπαθήσει να μπει μέσα σε αυτήν. Έτσι και με την αποτυχία, πρέπει να έρθεις σε επαφή με τα λάθη σου, να κατανοήσεις τι σε οδήγησε στο να τα διαπράξεις και να αποδεχθείς ότι θα κάνεις κι άλλα λάθη στο μέλλον. Ο καθηγητής Jordan Peterson έχει πει το εξής: «Το να αντιμετωπίσεις τους φόβους σου δεν σημαίνει ότι θα εξαφανιστούν, σημαίνει ότι θα γίνεις πιο θαρραλέος».
Και όπως ο άνθρωπος που φοβάται το νερό δε θα βουτήξει στη μέση της θάλασσας, αλλά θα μπει σιγά σιγά από την παραλία, έτσι κι εσύ πρέπει να αρχίσεις από τα μικρά λάθη. Μπορείς να φτιάξεις μια λίστα με πράγματα που πάντα ήθελες να δοκιμάσεις, όμως φοβόσουν πως θα αποτύχεις. Διάλεξε το πιο απλό και τόλμησε το. Σημασία έχει να συνειδητοποιήσεις ότι ένα λάθος δε θα σε οδηγήσει στην καταστροφή. Αντιθέτως τα λάθη, αν τα αντιμετωπίσεις κατάλληλα, θα σου δείξουν το δρόμο προς το σωστό!
Γιατί να το κάνεις;
Μόνο όταν αντιμετωπίσεις τον φόβο σου θα καταφέρεις να απελευθερωθείς από την επίδραση που ασκεί πάνω σου. Καθώς απελευθερωνόμαστε από τον φόβο μας, η παρουσία μας αυτομάτως ελευθερώνει και τους άλλους (Marianne Williamson). Έχοντας κατανοήσει τις επιπτώσεις που είχε ο φόβος της αποτυχίας στον εαυτό σου, θα μπορέσεις να δείξεις κατανόηση στα λάθη των άλλων. Η ψύχραιμη αντίδραση θα σου προσφέρει ηρεμία και λιγότερο στρες.
Με το παράδειγμά σου θα δείξεις στους ανθρώπους που σε περιβάλλουν πως υπάρχει κι άλλος δρόμος πέρα από τις φωνές και τα νεύρα. Η οικογένειά σου, οι φίλοι σου, οι συνάδελφοί σου θα αισθανθούν ασφάλεια και μεγαλύτερη οικειότητα κοντά σου. Έτσι θα υπάρξει βελτίωση στις σχέσεις σου και κατ’ επέκταση στο περιβάλλον μέσα στο οποίο ζεις.
Τα λάθη είναι αναπόσπαστο κομμάτι της επιτυχίας. Όποιον επιτυχημένο άνθρωπο και αν ρωτήσεις θα σου πει πως έφαγε πολλές φορές τα μούτρα του πριν τα καταφέρει. Πήρε ρίσκα, δοκίμασε κάτι καινούργιο, εκτέθηκε σε κίνδυνο. Η πιθανότητα να πετύχεις αυτό που θες παίρνοντας ρίσκο είναι μικρή.
Όταν δε ρισκάρεις όμως, η πιθανότητα να πετύχεις αυτό που θες είναι μηδέν! Γι αυτό βγες έξω και δοκίμασε. Πάρε πρωτοβουλίες, πες τη γνώμη σου και ρίσκαρε. Μπορεί αυτό που θεωρείς εσύ λάθος, για κάποιον άλλον να είναι σωστό. Πολλές σπουδαίες ανακαλύψεις συνέβησαν από λάθος εκτιμήσεις και απροσεξίες. Μπορεί η αυριανή πρωτοποριακή ανακάλυψη, να κρύβεται στο λάθος που φοβάσαι να κάνεις σήμερα!
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Elliot, A. J., & Thrash, T. M. (2004). The Intergenerational Transmission of Fear of Failure. Personality and Social Psychology Bulletin, 30(8), 957–971. doi:10.1177/0146167203262024
https://el.wiktionary.org/wiki/%CE%BB%CE%AC%CE%B8%CE%BF%CF%82
