1. Αρχικά θα ήθελα να γνωρίζω, ότι δεν εργάζονται όλοι οι ψυχολόγοι με τον ίδιο τρόπο και ότι υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις ψυχοθεραπείας και ψυχανάλυσης. Οι πιο διαδεδομένες προσεγγίσεις είναι οι ακόλουθες: α) Γνωσιακή συμπεριφορική ψυχοθεραπεία, η οποία εστιάζει στη διερεύνηση και την τροποποίηση δυσλειτουργικών συμπεριφορών και είναι μία θεραπεία βραχείας διάρκειας. Ενδείκνυται για τη θεραπεία διαταραχών πρόσληψης τροφής, διαταραχών προσωπικότητας, διαταραχών διάθεσης, σεξουαλικών διαταραχών, διαταραχών που συνδέονται με τη χρήση ουσιών αλλά επίσης μπορεί να φανεί ιδιαιτέρως χρήσιμη και στις ψυχώσεις.
β) Η ψυχαναλυτική προσέγγιση εστιάζει στις ασυνείδητες πτυχές του ανθρώπου, στην ερμηνεία των ονείρων- γεγονός που την καθιστά θεραπευτική για άτομα τα οποία βασανίζονται στον ύπνο τους από εφιάλτες -, ενώ παράλληλα είναι η προσέγγιση που εστιάζει ιδιαιτέρως στις εμπειρίες τις παιδικής ηλικίας σε μια προσπάθεια να δώσει ένα νόημα στην παρούσα οδύνη του ασθενούς. Η ψυχαναλυτική προσέγγιση, τέλος, είναι ιδιαιτέρως αποτελεσματική για τα σύνδρομα που χαρακτηρίζονται από σωματικά συμπτώματα τα οποία κατόπιν ιατρικής εκτίμησης διαπιστώνεται ότι δεν έχουν οργανική βάση.
γ) Η συστημική προσέγγιση θέτει τα προβλήματα των ασθενών στο κέντρο των συστημάτων, από τα οποία αυτοί περιβάλλονται. Ως σύστημα εννοείται το πλαίσιο των ομάδων που δρουν και αλληλεπιδρούν οι άνθρωποι, με το σημαντικότερο να είναι αυτό της οικογένειας. *
2. Η δεύτερη και πολύ σημαντική πληροφορία που θα ήθελα να γνωρίζω είναι ότι δεν είναι ψυχολόγοι όλοι όσοι ασχολούνται με την ψυχική υγεία. Ψυχολόγος, νομικά τουλάχιστον, είναι αυτός που έχει πτυχίο ψυχολογίας από κάποιο πανεπιστήμιο και έχει και επίσης άδεια ασκήσεως επαγγέλματος ψυχολόγου.
Επίσης, ένας ψυχολόγος μπορεί να γίνεi ψυχοθεραπευτής μέσω κάποιας ψυχοθεραπευτικής εκπαίδευσης, αλλά οποιοσδήποτε που είναι ψυχοθεραπευτής δεν μπορεί να είναι ψυχολόγος, εφόσον δεν έχει το αντίστοιχο πτυχίο. Τέλος θα ήθελα να γνώριζα ότι όσοι δηλώνουν life coaches, δεν είναι ψυχολόγοι. Συνεπώς, πρέπει να επιλέγουμε με προσοχή τον επαγγελματία στον οποίο θα εμπιστευθούμε την ψυχική μας υγεία.
3. Πόσο θα ΄θελα, πριν πάω σε ψυχολόγο, να είχα βάλει καλά στο μυαλό μου ότι ο Ψυχολόγος δεν είναι μάγος (άσχετα που κάποιοι μας λένε και μέντιουμ- Ναι! Στην Ελλάδα του 2020-anyway). Συνήθως ο κόσμος βιάζεται να λύσει τα προβλήματά του εδώ και τώρα, γιατί πράγματι, ζούμε στην εποχή του “fast food” · γρήγορο φαγητό, γρήγορα ψώνια, έξυπνα και γρήγορα κινητά, σύντομες σχέσεις… Αλλά…για ένα λεπτό… Πώς περιμένεις να θεραπεύσεις μέσα σε μια πρώτη συνεδρία τα τραύματά σου;! Όσα τραύματα εγκαταστάθηκαν χρόνια πριν δεν μπορούν να φύγουν από τη μια ώρα στην άλλη. Η ψυχοθεραπεία θέλει χρόνο, χώρο, υπομονή, σεβασμό και αγάπη. Δεν είσαι συσκευή, μα άνθρωπος, δώσε επιτέλους λίγο χώρο στην ψυχή σου.
4. Ένα επιπλέον γεγονός που με έκανε να αναρωτιέμαι, πριν ξεκινήσω ψυχοθεραπεία, ήταν η κριτική που φανταζόμουν ότι θα υποστώ από τον ψυχολόγο για τα λάθη μου. Με το πέρασμα του χρόνου, όμως, έμαθα, ότι η δουλεία του ψυχολόγου δεν είναι να κρίνει τους ασθενείς του. Η δουλειά του ψυχολόγου είναι να σε βοηθήσει να καταλάβεις τα πώς και τα γιατί σου (προσοχή! Όχι να σου τα απαντήσει!), να σε καθοδηγεί ενίοτε στο δρόμο του φωτός από το πισωγύρισμά σου στο σκοτάδι, να σε βοηθήσει να αναδιαμορφώσεις από την αρχή τη σχέση με τον εαυτό σου και με τους άλλους, να σε βοηθήσει να καταλάβεις τα λάθη και τα σωστά σου, να σε συνοδεύει στην προσπάθειά σου να μάθεις ποιός ήσουν, ποιός είσαι, ποιός θέλεις να γίνεις.
5. Η πρόοδος της ψυχοθεραπείας εξαρτάται αποκλειστικά από τον ψυχολόγο! Τί βολική τοποθέτηση! Αυτός ο ισχυρισμός θα ήταν εξαιρετικά χρήσιμος, για όσους δεν θέλουν να αναλάβουν τις ευθύνες τους, για όσους δεν θέλουν να πληρώσουν το τίμημα, για όσους δεν θέλουν να φταίνε, για εκείνους που είναι «τέλειοι». Λοιπόν, η αλήθεια είναι ότι η πρόοδος εξαρτάται κυρίως από το άτομο που αναζητά θεραπεία · εξαρτάται από το πόσο θέλει και μπορεί να ακούσει και να καταλάβει· από το πόσο θέλει να δώσει και από το πόσο πρόθυμο είναι να αφήσει πίσω τις αιτίες του πόνου του. «Πριν θεραπεύσεις κάποιον, ρώτησέ τον αν είναι πρόθυμος να αφήσει όλα εκείνα που τον κάνουν να αρρωσταίνει», το είπε και ο Ιπποκράτης, εξάλλου.
6. Ο ψυχολόγος δεν είναι φίλος μας. Μας μιλά στον πληθυντικό και του μιλάμε στον πληθυντικό. Τα μόνα εργαλεία που έχουμε μέσα σε μια ψυχοθεραπευτική σχέση είναι η ποιότητα αυτής της σχέσης και ο λόγος. Γι’ αυτό, δεν χρειάζεται να επιδιώκουμε την εύνοια του ψυχολόγου, αλλά ούτε και να προσπαθούμε να ξεπεράσουμε τα όρια της σχέσης αυτής. Χωρίς αυτά τα όρια, δεν μπορεί να υπάρξει ψυχοθεραπεία.
7. Όπως και σε κάθε σχέση, έτσι και στη θεραπευτική σχέση, είναι λογικό να υπάρχουν ορισμένες φορές διαφωνίες και δυσάρεστα συναισθήματα, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να εγκαταλείψουμε την προσπάθεια και για δική μας ευκολία να βάλουμε τον ψυχολόγο μας στη θέση του κακού Άλλου. Κάθε τι δυσάρεστο μπορεί να γίνει ευκαιρία για προβληματισμό, διάλογο και γιατί όχι, για σύσφιξη της σχέσης.
8. Το σημείο αυτό αποτελούσε πεδίο άγνοιας και για εμένα και είμαι σιγούρη ότι πολλοί από εσάς θα το μάθετε τώρα για πρώτη φορά. Η επίσκεψη στον ψυχολόγο μπορεί να έχει ως αφορμή και σωματικά προβλήματα υγείας, τα οποία μάλιστα μπορούν να εξομαλυνθούν ή ακόμα και να θεραπευτούν μέσω της ψυχοθεραπείας. Εκεί όπου η ιατρική δεν έχει εξήγηση για την αιτιοπαθογένεια ενός προβλήματος, ίσως να λύσει το γρίφο η ψυχολογία.
9. Κάποιος που αναζητά βοήθεια από ψυχολόγο δεν σημαίνει αυτόματα, ότι είναι τρελός! Γράφοντας αυτό το τελευταίο σημείο, θλίβομαι γιατί θυμάμαι τα λόγια ενός καθηγητή μου, «Η επιστήμη της ψυχολογίας στην Ελλάδα δεν βρίσκεται ούτε καν στην εφηβεία της» και η ερμηνεία που εγώ δίνω σε αυτά τα λόγια, δεν αφορά τόσο στο ερευνητικό κομμάτι, όσο στο στίγμα της ψυχικής ασθένειας και την άγνοια του μέσου Έλληνα για την ψυχική υγεία.
*Συνάδελφοι ψυχολόγοι και ψυχοθεραπευτές, απολογούμαι για τη συντομία της περιγραφής των θεραπευτικών προσεγγίσεων, καθώς και για την παράλειψη ορισμένων, όμως ο σκοπός αυτού του άρθρου είναι να γνωρίσει, ο μη ειδικός, με σύντομο και λιτό τρόπο κάποια σημαντικά στοιχεία της ψυχοθεραπείας .
Βιβλιογραφία:
Χριστοπούλου, Α. (2008). Σωματόμορφες διαταραχές. Στην Ε. Τερζίογλου (Επιμ.), Εισαγωγή Στην ψυχοπαθολογία του ενήλικα (σελ.175). Αθήνα: Τόπος.
