Γράφει ο Μπούρας Γεώργιος, φοιτητής ψυχολογίας
ΚοινοποίησηFacebookLinkedIn

Γράφει ο Μπούρας Γεώργιος, φοιτητής ψυχολογίας

Διάβασε επίσης: Εισαγωγή στις Διαταραχές Προσωπικότητας

Τί είναι η Σχιζότυπη Διαταραχή Προσωπικότητας;

 Η Σχιζότυπη Διαταραχή Προσωπικότητας (Schizotypal Personality Disorder),  αφορά ένα χρόνια απροσάρμοστο τρόπο σκέψης, συμπεριφοράς και συναισθήματος, ο οποίος χαρακτηρίζεται από υπερβολικό κοινωνικό άγχος που δεν εξαλείφεται με την οικειότητα καθώς και από εκκεντρική συμπεριφορά και γνωστικές/αντιληπτικές παραμορφώσεις της κοινωνικής κατάστασης στην οποία εμπλέκεται το άτομο.

Βασικά χαρακτηριστικά της διαταραχής αυτής είναι μια αρκετά έντονη δυσκολία και ανεπάρκεια στις διαπροσωπικές σχέσεις συνδυαστικά με διάφορες ιδιορρυθμίες, εκκεντρικότητες με στρεβλώσεις στην σκέψη, την αντίληψη, την ομιλία, την εμφάνιση και τη συμπεριφορά χωρίς να είναι όμως τόσο σοβαρές ώστε να πληρούν τα κριτήρια της Σχιζοφρένειας.

Γενετικά, μελέτες δείχνουν οτι η συγκεκριμένη διαταραχή ίσως είναι πιο συχνή σε συγγενείς ατόμων με Σχιζοφρένεια, ενώ στατιστικά ο επιπολασμός της υπολογίζεται στο 3% περίπου του γενικού πληθυσμού. Σε αντίθεση με τις προηγούμενες δύο διαταραχές της ομάδας Α’ (παρανοειδή και σχιζοειδή), η σχιζότυπη Δ.Π είναι λιγότερο συχνή στους άντρες.Ψυχοδυναμικά υποστηρίζεται πως οφείλεται σε δύο βασικούς μηχανισμούς άμυνας του ψυχισμού, αυτού της μόνωσης – του ακούσιου, ασυνείδητου και αυτόματου αποκλεισμού του συναισθήματος που ενώ θα αναμενόταν να συνοδεύει μια οδυνηρή εμπειρία, αυτή διατηρείται στη μνήμη ανέπαφη απλά ως πληροφορία – καθώς και αυτό της σχάσης, δηλαδή της ταύτισης με την μία πλευρά της συναισθηματικής εμπειρίας, όταν εντοπίζονται αντιφατικά συναισθήματα (αμφιθυμία).

Μπορεί να γίνει εμφανής από την πρώιμη παιδική ηλικία και εφηβική περίοδο ανάπτυξης τα οποία χαρακτηρίζονται από μοναχικότητα, φτωχές σχέσεις με συνομηλίκους, κοινωνικό άγχος, ελαττωμένη απόδοση στο σχολείο, υπερευαισθησία, ιδιόρρυθμες σκέψεις και λόγο δημιουργώντας έτσι ένα προφίλ «παράξενων» και «εκκεντρικών» παιδιών τα οποία θα προσέλκυαν πειράγματα από συνομηλίκους/συμμαθητές.

Τί  ΔΕΝ είναι η Σχιζότυπη Διαταραχή Προσωπικότητας;

 Τη σημερινή εποχή παρόλη την πρόσβαση σε πολλές ψηφιακές πλατφόρμες και υλικό προς μελέτη ανεξαιρέτως κλάδου και αντικειμένου, δυστυχώς εξαιτίας ημιμάθειας ή αμάθειας δημιουργούνται παρερμηνείες φαινομένων, εσφαλμένες πεποιθήσεις γνώσης καθώς και στιγματισμός, ιδίως για ένα τόσο ευαίσθητο θέμα όπως αυτό των ψυχικών διαταραχών.

Οι ασθενείς με σχιζότυπη διαταραχή παρουσιάζονται κάπως εκκεντρικοί και παράξενοι με αποτέλεσμα ο περισσότερος κόσμος να μην καταλαβαίνει την συγκεκριμένη διαταραχή.Εξαιτίας αυτού υπάρχουν ποικίλοι μύθοι γύρω από τη διαταραχή αυτή. Με σκοπό να κατανοήσουμε την Σ.Δ.Π. κρίνεται απαραίτητο να καταρριφθούν συγκεκριμένοι που την αφορούν:

 Μύθος #1: Η Σχιζότυπη Διαταραχή Προσωπικότητας αποτελεί Σπάνια Περίπτωση.

Λάθος! Η Σ.Δ.Π. είναι περισσότερο συχνή απο ότι φαίνεται και μάλιστα πιο συχνή και από άλλες Διαταραχές Προσωπικότητας.

Σύμφωνα με στατιστικά της συγκεκριμένης διαταραχής, στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής εμφανίζεται γύρω στο 4% του πληθυσμού με ποσοστό 4,2% στις γυναίκες και 3.7% στους άντρες. Έρευνες δείχνουν οτι η εμφάνιση της Σχιζότυπης Διαταραχής Προσωπικότητας είναι περισσότερο συχνή σε σύγκριση με την αντικοινωνική, την ιστριονική και την εξαρτητική Δ.Π..

 Μύθος #2: Η Σχιζότυπη Διαταραχή Προσωπικότητας μοιάζει με την Σχιζοφρένεια.

Λάθος!: Ενώ μερικά συμπτώματα της Σ.Δ.Π. και της Σχιζοφρένειας έχουν αρκετά κοινά χαρακτηριστικά, αποτελούν δύο διαφορετικές διαταραχές με εξίσου διαφορετικές ψυχικές συνθήκες.

Τα συμπτώματα της Σχιζοφρένειας περιλαμβάνουν ασυνήθιστες ιδέες και απουσία συναισθηματικής έκφρασης, παρόμοια με αυτά της Σ.Δ.Π. Ωστόσο βασική διαφορά των διαταραχών αυτών είναι πως στην περίπτωση της Σχιζοφρένειας η συμπτωματολογία είναι σοβαρότερη και περιλαμβάνει ψυχωτικά στοιχεία, όπως ψευδαισθήσεις και παραισθήσεις .

Ασθενείς με Σχιζοφρένεια εμφανίζουν ψυχωσικά συμπτώματα, ενώ στην Σ.Δ.Π. γενικότερα δεν εμφανίζονται ως ψυχωσικοί καθώς μπορούν να διακρίνουν πότε η πραγματικότητα είναι διαφορετική από τις σκέψεις τους.

Φυσικά, ενώ μιλάμε για δύο διαφορετικές διαταραχές, είναι αρκετά πιθανό κάποιο άτομο με Σ.Δ.Π. να εμφανίσει συμπτωματολογία Σχιζοφρένειας. Ποσοστά φανερώνουν πως το 30% των εφήβων που διαγιγνώσκεται με Σ.Δ.Π. μπορεί να εμφανίσει αργότερα Σχιζοφρένεια, ενώ εξαιτίας αλληλένδετων και κοινών γενετικών και νευρολογικών παραγόντων η Σχιζότυπη Διαταραχή μπορεί πιθανότατα να ενταχθεί στο συνεχές φάσμα της Σχιζοφρένειας.

Μύθος #3: Η Σχιζότυπη Διαταραχή Προσωπικότητας εμφανίζεται συχνότερα σε μεγαλύτερες ηλικίες.

 Λάθος! Η Σ.Δ.Π. γενικότερα εμφανίζεται πριν την έναρξη της ενηλικίωσης.

Ενώ αρκετοί άνθρωποι πιστεύουν ότι η Σ.Δ.Π είναι συχνότερη στο ηλικιακό φάσμα των μεγαλύτερων ενηλίκων, στην πραγματικότητα ο μέσος όρος εμφάνισής της είναι κατά την διάρκεια της εφηβείας στην πρώιμη ενήλικη περίοδο. Ούτως ή άλλως στα διαγνωστικά κριτήρια που θα δούμε παρακάτω, βασική προϋπόθεση είναι τα συμπτώματα της να είναι εμφανή κατά την αρχή της ενηλικίωσης.

Μια έρευνα έδειξε ότι το 55% των ατόμων που εμφάνισαν συμπτώματα Σ.Δ.Π. ήταν πριν την ηλικία των 20 ενώ το 14% ακόμα και πριν την ηλικία των 14 ετών. Το ρίσκο ανάπτυξης της συγκεκριμένης διαταραχής σταματάει όταν κάποιος φτάσει την ηλικία των 40 ετών.

Περισσότερα στατιστικά δεδομένα επιβεβαιώνουν τους παραπάνω ισχυρισμούς διότι φανερώνουν πως ανάμεσα στις ηλικίες των 65 και 74 ετών, τα ποσοστά εμφάνισης είναι 1.89% στους άντρες και 1,25% στις γυναίκες, ενώ από τα 85 και μετά ο επιπολασμός μειώνεται σε 0,18% για τους άντρες και 1,5% για τις γυναίκες.

Τί βιώνει κάποιος με Σ.Δ.Π;

Τα άτομα με την διαταραχή αυτή εμφανίζουν παραδοξότητες σκέψης, συμπεριφοράς και εμφάνισης. Μπορεί να είναι προληπτικοί ή να ισχυρίζονται ότι διαθέτουν δυνάμεις διαίσθησης ή άλλης μορφής ειδικές δυνάμεις σκέψης και ενόρασης.

Μπορεί να είναι απομονωμένοι, να έχουν ελάχιστους φίλους λόγω της ανικανότητάς τους να διατηρούν    προσωπικές σχέσεις συνδυαστικά με την απροσφορότητα- να μην συνάδουν οι πράξεις με την συναισθηματική έκφραση που (θα έπρεπε να) τις συνοδεύει – των πράξεών τους στις επαφές του.

                                       ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ

Τα διαγνωστικά κριτήρια της Σχιζότυπης Διαταραχής Προσωπικότητας βάσει του κλινικού εγχειριδίου Diagnostic and Statistical Manual Of Mental Disorders (DSM-V) είναι:

Α. Ένα διάχυτο πρότυπο κοινωνικών και διαπροσωπικών ελλειμμάτων, το οποίο χαρακτηρίζεται από οξεία δυσφορία και μειωμένη ικανότητα για στενές σχέσεις, καθώς επίσης από γνωστικές και αντιληπτικές παραμορφώσεις και εκκεντρικότητες της συμπεριφοράς, με έναρξη στην πρώιμη ενήλικη ζωή του ατόμου και παρουσία σε ποικιλία πλαισίων, όπως φαίνεται από πέντε (ή περισσότερα) από τα ακόλουθα:

  1. Ιδέες συσχέτισης (αποκλειόμενων των παραληρητικών ιδεών συσχέτισης.
  2. Αλλόκοτες πεποιθήσεις ή μαγική σκέψη που επηρεάζουν την συμπεριφορά και είναι ασύμβατες με τις σταθερές του υποπολιτισμικού προτύπου στο οποίο ανήκει το άτομο (π.χ δεισιδαιμονία, πίστη σε μαντική ικανότητα, τηλεπάθεια ή «έκτη αίσθηση».Στα παιδιά και στους έφηβους, αλλόκοτες φαντασιώσεις ή ενασχολήσεις).
  3. Ασυνήθιστες αντιληπτικές εμπειρίες, συμπεριλαμβανομένων σωματικών παραισθήσεων.
  4. Αλλόκοτη σκέψη και αλλόκοτος λόγος (π.χ., ασαφής, περιστασιακός, μεταφορικός, υπερπεξεργασμένος, στερεότυπος.)
  5. Καχυποψία ή παρανοειδής ιδεασμός.
  6. Απρόσφορο ή περιεσφιγμένο συναίσθημα.
  7. Συμπεριφορά ή εμφάνιση που είναι αλλόκοτη, εκκεντρική ή ιδιόρρυθμη.
  8. Έλλειψη στενών  φίλων ή έμπιστων προσώπων πέρα από συγγενείς πρώτου βαθμού.
  9. Υπερβολικό κοινωνικό άγχος το οποίο δεν εξαλείφεται με την οικειότητα και τείνει να συνδέεται περισσότερο με παρανοειδής φόβους παρά με αρνητικές κρίσεις για τον εαυτό.

Β. Δεν εμφανίζεται αποκλειστικά κατά της διάρκεια πορείας Σχιζοφρένειας, Διπολικής Διαταραχής ή Καταθλιπτικής Διαταραχής με Ψυχωτικά Στοιχεία, Άλλης Ψυχωτικής Διαταραχής, ή Διαταραχής Αυτιστικού Φάσματος.

Πώς μπορώ να βοηθήσω τον εαυτό μου ή κάποιον άνθρωπό μου σε περίπτωση ύπαρξης  Σ.Δ.Π.;

Η θεραπεία των ασθενών με σχιζότυπη διαταραχή προσωπικότητας είναι παρόμοια με αυτή των σχιζοειδών ασθενών.

Όπως είχαμε αναφέρει στο προηγούμενο άρθρο σχετικά με την Σχιζοειδή Διαταραχή Προσωπικότητα σε αντίθεση με τους παρανοειδής ασθενείς, οι σχιζότυποι όπως και οι σχιζοειδής ασθενείς μπορούν να κάνουν ενδοσκόπηση και να αποτελέσουν πολύ αποτελεσματικούς αν και απόμακρους ψυχοθεραπευτικούς ασθενείς. Τα περισσότερα όμως άτομα με τη διαταραχή αυτή δεν αναζητούν θεραπεία εκτός και αν προσέλθουν στο γραφείο κάποιου θεραπευτή για άλλες διαταραχές που μπορεί να υπάρχουν παράλληλα όπως η κατάθλιψη, η κατάχρηση ουσιών ή άλλα προβλήματα. Λόγω της απόμακρης στάσης που κρατείται είναι αρκετά δύσκολη σε πολλές περιπτώσεις η ατομική (αποκαλυπτική) ψυχοθεραπεία, ενώ δεν είναι απίθανο να βιωθεί ως απειλητική και πιεστική η ομαδική ψυχοθεραπεία λόγω της συνύπαρξης με άλλα άτομα στο χώρο.

Σε περιπτώσεις κινητοποιημένων ατόμων μπορεί να δοκιμασθεί η γνωσιακή συμπεριφορική ψυχοθεραπεία όπου το άτομο σταδιακά ενθαρρύνεται να προσπαθήσει κλιμακωτά και συνεχώς να τελεί όλο και πιο δύσκολες κοινωνικές δραστηριότητες, ενώ μικρές δόσεις αντιψυχωτικών, αντικαταθλιπτικών και ψυχοδιεγερτικών θεωρούνται αποτελεσματικές σε πολλούς ασθενείς.

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Home page


Λεξικό Ψυχολογίας του Cambridge, David Matsumoto,
Εγχειρίδιο Κλινικής Ψυχιατρικής, Benjamin J. Sadock, M.D. & Virginia A. Sadock, M.D
Βασικά Στοιχεία Κλινικής Ψυχιατρικής, Νίκου Μάνου
Διαγνωστικά Κριτήρια Dsm- V

 

ΚοινοποίησηFacebookLinkedIn
Γραμμένο από
George Bouras

Archives

Categories