Καλησπέρα σας. Θα ήθελα να μοιραστώ τη δική μου εμπειρία με τη σχέση με τον πατέρα μου. Μικρή όσο ήμουν, περίπου μέχρι τα 10, είχα άψογη σχέση μαζί του. Με διάβαζε, εμένα και την αδερφή μου, κάναμε ορισμένες δραστηριότητες (που πρώτα απ’ όλα θα επέλεγε ο ίδιος γιατί δεν ήταν και προσαρμοστικός τύπος ). Η μητέρα μας δούλευε άπειρες ώρες και γενικά τον είχα εξιδανικεύσει στο μυαλό μου ως έναν πολύ καλό μπαμπά. Πολύ διαφορετικοί χαρακτήρες με την μητέρα μου. Εκείνος πολύ χαλαρός ( για να μην έρθει σε ρήξη) και απόμακρος εντέλει. Στην μετέπειτα εφηβεία μας, η μητέρα μας ήταν πάρα πολύ απαιτητική με το σχολείο και τις υποχρεώσεις μας κλπ. Βγήκε η κακιά της υπόθεσης δηλαδή. Όσο περνούσαν τα χρόνια και αφού όταν πήγα λύκειο οι γονείς μου χώρισαν, με αφορμή μια εξωσυζυγική σχέση του πατέρα μου, οι σχέσεις μας αλλοιώθηκαν κατά πολύ. Αφού τελείωσα και το πανεπιστήμιο κι έπιασα δουλειά σε άλλη πόλη κι από τους δυο γονείς μου κι η αδερφή μου έφυγε για σπουδές στο εξωτερικό οι σχέσεις με τον πατέρα μου όλο και χειροτέρευαν. Για να γίνω πιο σαφής γίνονταν πολλά σχόλια για τα κιλά μου και την εξωτερική μου εμφάνιση, πολύ έντονη απαισιοδοξία και αρνητισμός του στυλ “τι θα κάνεις εσύ εδώ στην Ελλάδα; Η αδερφή σου μια χαρά τα κατάφερε, εσύ τι θα κάνεις, έχω άγχος με ‘σένα…” Αλλά κι από την άλλη, “κοίτα μην αφήσεις τη δουλίτσα σου κι ας σου δίνει λίγα χρήματα γιατί δουλειές δεν υπάρχουν.” Όταν αρρώστησε και νοσηλεύτηκε εγώ ήμουν εκεί γι αυτόν ανά πάσα ώρα και στιγμή και ο τρόπος που μου φερόταν ήταν απαίσιος. Πολύ γλυκός στην τότε σύντροφό του κάθε φορά που έμπαινε στο δωμάτιό του ενώ προς εμένα απότομος κι αγενής. Για όλο το διάστημα που νοσηλεύτηκε γινόταν αυτό με αποτέλεσμα εμένα να με επηρεάζει πολύ. Πέραν αυτού, στην πόλη που έμενα δεν ερχόταν ποτέ να με δει, αντιθέτως ήθελε εγώ να τον επισκέπτομαι και το απαιτούσε. Όσες φορές έχουμε διαφωνήσει κυρίως σε περιπτώσεις που ή έχω σηκώσει κεφάλι κι έχω διεκδικήσει το ενδιαφέρον του ή έχω απαντήσει σε προσβολές και υποτιμήσεις το αποτέλεσμα είναι ένα. Είτε να με υποχρεώνει να του ζητήσω συγγνώμη είτε να παύει εντελώς να μου μιλάει. Εγώ για πολλά χρόνια υποχωρώ είτε επειδή όταν χώρισαν υποστήριξα την μητέρα μου κι ένιωθα ενοχές γι’ αυτό είτε λόγω της ανεπάρκειάς του να δείξει το ενδιαφέρον που τον δικαιολογούσα είτε λόγω της υποχωρητικής μου στάσης απέναντι σε έναν τόσο εγωιστή άνθρωπο. Τον τελευταίο καιρό οι σχέσεις μας έχουν φτάσει κάτω απ’ το μηδέν λόγω μιας διαμάχης που είχαμε. Δε μιλάμε καθόλου. Δεν υποχωρώ ούτε εγώ ούτε εκείνος κι αναρωτιέμαι πώς είναι δυνατόν ένας άνθρωπος που είναι πατέρας να βλέπει έτσι εγωιστικά την όλη κατάσταση. Πώς γίνεται να είναι ανυποχώρητος και πουθενά σε ό,τι με αφορά; Πώς γίνεται να αδιαφορεί παντελώς να μην επηρεάζεται από τα παράπονά μου; Πώς αντέχει να μην έχει ποιοτικό χρόνο μαζί μου ποτέ; Πώς αντέχει να μη μου συμπαραστέκεται και να μην είναι φροντιστικός; Μήπως κάνει προβολή την μητέρα μου στο πρόσωπο το δικό μου; Μήπως απλά δε με συμπαθεί; Μήπως όλη αυτή η στάση μου φανερώνει έναν άνθρωπο απόλυτα δεδομένο και γι’ αυτό δεν με υπολογίζει; Σας ευχαριστώ πολύ για την ευκαιρία που μου δίνετε να το μοιραστώ και ζητώ συγγνώμη για το μακροσκελές κείμενο.
Από την: Μελίνα
Αγαπητή Μελίνα,
Θα θέλαμε να σε ευχαριστήσουμε που επέλεξες τη σελίδα μας για να εκφράσεις τις σκέψεις και τα συναισθήματα για τη σχέση που έχεις με τον πατέρα σου.
Ξεκινάς το κείμενό σου με μια αναδρομή και αναφέρεις πως θυμάσαι ότι μέχρι την ηλικία των 10 ετών η σχέση με τον πατέρα σου ήταν πολύ καλή και, μάλιστα, τον είχες εξιδανικεύσει γιατί θεωρούσες ότι ήταν πολύ καλός πατέρας, ασχολούνταν με ‘σένα και την αδελφή σου και κάνατε πολλές δραστηριότητες μαζί. Σημειώνεις, όμως, σε παρένθεση, ότι αυτές τις δραστηριότητες που κάνατε τις επέλεγε εκείνος γιατί δεν είναι προσαρμοστικός τύπος. Θα σταθώ λίγο εδώ πέρα. Αντιλαμβάνομαι μια αμφιθυμία ή/και μια σύγκρουση μέσα από τα λεγόμενά σου γιατί ενώ αναφέρεις ότι τον είχες εξιδανικεύσει αναγνωρίζεις και την δυσκολία του στο να προσαρμόζεται και το χαρακτηριστικό του να αποφασίζει εκείνος για το τι θα γίνει. Είχες ποτέ αναγνωρίσει μέσα σου κάποια σύγκρουση σχετικά με τη θέση που είχε ο πατέρας σου τότε για εσένα; Ενώ αντιλαμβάνομαι ότι θυμάσαι με νοσταλγία και θετική διάθεση την εποχή εκείνη, παράλληλα αντιλαμβάνομαι και μια πικρία κι ένα έντονο σχόλιο για το ότι δεν είναι προσαρμοστικός και ότι αποφάσιζε τι θα κάνετε.
Συνεχίζεις την αναδρομή σου και καθώς μεγαλώνεις μας αναφέρεις ότι οι γονείς σου ήταν πολύ διαφορετικοί, ο πατέρας σου ήταν χαλαρός για να μην έρχεται σε ρήξη και η μητέρα σου πιεστική και απαιτητική, ειδικά για τις επιδόσεις σου στο σχολείο και χαρακτηριστικά γράφεις πως βγήκε η κακιά της υπόθεσης. Γιατί ήταν η κακιά της υπόθεσης; Επειδή ήταν απαιτητική ή συνέβαινε κάτι άλλο; Και σε αυτή τη σύγκριση και με βάση τα προηγούμενα ο πατέρας σου ήταν ο “καλός”; Σαν μέσα σου να είχες μοιράσει τους ρόλους και την εικόνα που είχες για τους γονείς σου. Αφότου χώρισαν οι γονείς σου, εσύ έκανες τα βήματά σου, πέρασες στο πανεπιστήμιο και μας αναφέρεις ότι δεχόσουν έντονη κριτική από τον πατέρα σου για τα κιλά σου, για το μέλλον σου, για τον τρόπο ζωής σου γενικότερα. Καταλαβαίνω ότι μια τέτοια συνθήκη και διαταρρακτική μπορεί να είναι και να σε στεναχωρεί. Όλοι μας όταν δεχόμαστε κριτική και ειδικά από σημαντικά πρόσωπα της ζωής μας, πόσο μάλλον από τους γονείς μας, ερχόμαστε σε δύσκολη θέση. Το ζήτημα είναι τι θα την κάνουμε αυτή την κριτική. Να δούμε τους λόγους για τους οποίους γίνεται, τι σκοπιμότητα έχει και γιατί μας το λένε. Συγκεκριμένα, είχες σκεφτεί γιατί μπορεί να σε κρίνει έτσι ο πατέρας σου και δευτερευόντως είχες ποτέ αναλογιστεί το κόστος που μπορεί να είχε για εσένα αυτή η κριτική; Τι πραγματικά θα ήθελες να σου πει ο πατέρας σου εκείνη τη στιγμή;
Μας λες, επίσης, ότι όταν αρρώστησε ο πατέρας σου και νοσηλεύτηκε εσύ ήσουν παρούσα και τον βοήθησες, όμως δεν βρήκες την ανταπόκριση που ήθελες γιατί ήταν γλυκός με τη νέα του σύντροφο ενώ με εσένα ήταν απότομος και αγενής. Καταρχάς, το γεγονός ότι εσύ ήθελες να συμπαρασταθείς στον πατέρα σου εκείνη την περίοδο και να τον βοηθήσεις είναι κάτι σημαντικό. Αναρωτιέμαι, για ποιον λόγο ήθελες να τον βοηθήσεις; Ήταν επειδή περίμενες κάτι; Ήταν επειδή το είχες ανάγκη; Ήταν γιατί τον νοιαζόσουν και ήθελες να του προσφέρεις τη βοήθειά σου; Για όποιον λόγο και να το έκανες, αξίζει να το αναγνωρίσεις στον εαυτό σου και να κρατήσεις το θετικό από αυτό. Είχες την ανάγκη να βοηθήσεις τον πατέρα σου στην δύσκολη στιγμή του και το έκανες για εσένα. Γιατί ίσως ένιωθες καλά εσύ. Τώρα, το πώς το αντιλαμβάνεται εκείνος και πώς συμπεριφερόταν είναι ένα άλλο κομμάτι. Προσπάθησε σε αυτήν την εμπειρία να εστιάσεις στο δικό σου συναίσθημα. Το ότι με ΄σένα ήταν αγενής και απότομος, ενώ με την σύντροφό του γλυκός, πώς σε έκανε να αισθάνεσαι; Αν ανατρέξεις σε εκείνη τη στιγμή τι συναισθήματα αναδύονται και πού απευθύνονται;
Συνεχίζεις και μας περιγράφεις την συμπεριφορά του πατέρα σου που δεν ερχόταν να σε δει, ήθελε εσύ να πηγαίνεις να τον βλέπεις, σε συγκρούσεις σε υποχρεώνει να του ζητάς συγγνώμη ή να υποχωρείς. Επίσης, αναφέρεις ότι ένιωθες ενοχές που υποστήριξες την μητέρα σου στον χωρισμό τους και ίσως αυτός να είναι ένας λόγος που τον δικαιολογούσες. Αρχικά, εφόσον εκείνη την περίοδο ένιωσες την ανάγκη να υποστηρίξεις τη μητέρα σου, καλώς το έπραξες. Οι ενοχές δεν σε ωφελούν σε κάτι. Πιστεύω ότι αυτό το γεγονός που αναφέρεις, ίσως να ήταν η αφορμή για να διαιωνίζεται μια κατάσταση. Απ’ όλο σου το κείμενο αντιλαμβάνομαι μια διαρκή προσπάθεια να δικαιολογήσεις τον πατέρα σου για την συμπεριφορά του. Καταλαβαίνω τους λόγους που μπορεί να το κάνεις ,όμως από την άλλη, τί θα γινόταν αν προσπαθούσες να δικαιολογήσεις τον εαυτό σου για τις δικές σου συμπεριφορές και συναισθήματα; Τι σημαίνει για εσένα να υποχωρείς; Γιατί αισθάνεσαι ότι για να διατηρήσεις τη σχέση με τον πατέρα σου, οφείλεις να υποχωρείς; Και παρόλο που υποχωρείς, τώρα δεν μιλάτε πια. Σκέφτομαι ότι αυτά που μας αναφέρεις είναι ένας φαύλος κύκλος συμπεριφορών του πατέρα σου και δικές σου που εκείνος σε κάνει να αισθάνεσαι άσχημα, εσύ υποχωρείς για να διατηρήσεις την σχέση και πάλι απ’ την αρχή. Καταλαβαίνω, όμως, και το κενό που μπορεί να αισθάνεσαι και την αμφιθυμία και το έλλειμμα ίσως.
Ο πατέρας σου είναι ένας άνθρωπος με κάποια χαρακτηριστικά. Καλά και λιγότερο καλά. Δεν είναι μόνο πατέρας σου. Αισθάνομαι ότι αυτή η εξιδανίκευση που ανέφερες στην αρχή του κειμένου σου να υπάρχει ακόμα. Να έχεις πλάσει μια ιδανική εικόνα, δηλαδή, για το πώς θα ήθελες ιδανικά για εσένα να είναι και να φέρεται ο πατέρας σου και να σου δίνει αυτά που θέλεις. Κάτι που είναι λογικό και λίγο-πολύ αναμενόμενο. Το τί περιμένουμε και το τί θέλουμε να πάρουμε από τους άλλους δεν συμπίπτει πάντα με το τί θέλουν και τί μπορούν να δώσουν οι άλλοι. Και με αυτό αναφέρομαι σε όλες τις σχέσεις που μπορεί να έχουμε στη ζωή μας. Ο πατέρας σου μπορεί και ανεπαρκής να είναι, κι εγωιστής να είναι και να δυσκολεύεται να προσαρμοστεί και πολλά άλλα. Το ζήτημα είναι να καταφέρεις να δεις τον πατέρα σου και ως άνθρωπο ξεχωριστά, και όχι μόνο ως πατέρα κι εσένα ως παιδί που ζητάει. Δεν είναι μια εύκολη διαδικασία- ούτε γίνεται από την μια μέρα στην άλλη, όμως αξίζει να το προσπαθήσεις σιγά σιγά για να μην ματαιώνεσαι συνεχώς. Φαντάζομαι είσαι ενήλικη, κάνεις πράγματα στη ζωή σου, προχωράς και ίσως να ήρθε και η ώρα να προχωρήσεις και σε αυτό το κομμάτι αν νιώθεις έτοιμη. Δεν θα καταφέρεις να αλλάξεις τον πατέρα σου γιατί απλώς μπορεί ο ίδιος να μην θέλει. Αυτό που μπορείς να αλλάξεις είναι η στάση σου απέναντί του, πώς τον αντιλαμβάνεσαι μέσα σου, τί αισθάνεσαι και γενικά μπορείς να δουλέψεις με τον εαυτό σου. Αυτή είναι η ωφέλιμη αλλαγή. Γιατί όταν αλλάξουμε εμείς θα αλλάξουν κι οι άλλοι με τον έναν ή τον άλλο τρόπο.
Κλείνοντας, για να σου απαντήσω στις ερωτήσεις σου: πώς γίνεται να είναι ανυποχώρητος σε αυτά που σε αφορούν; Γίνεται. Τους λόγους δεν μπορώ να τους γνωρίζω και ίσως να μην τους γνωρίζεις κι εσύ. Και ίσως να μην χρειάζεται, και το ερώτημα να γίνει: “πώς γίνεται να με επηρεάζει τόσο που ο πατέρας μου είναι ανυποχώρητος σε αυτά που με αφορούν και γιατί να θέλω να είναι μαζί μου σε αυτά που με αφορούν;”. Στο ερώτημά σου “πώς γίνεται να αδιαφορεί παντελώς, να μην επηρεάζεται από τα παράπονά μου;” θα σου απαντήσω πως κι αυτό γίνεται γιατί μπορεί ο ίδιος να μην έχει την ικανότητα να διαχειρίζεται τα δύσκολα συναισθήματα και τα παράπονά σου. Για να αντιστρέψουμε λίγο το ερώτημα “γιατί να περιμένω από τον πατέρα μου να ακούει τα παράπονά μου και τί σημαίνει για εμένα να τον βλέπω να αδιαφορεί;”. Στο τρίτο ερώτημα “πώς αντέχει να μην έχει ποιοτικό χρόνο μαζί μου ποτέ;” θα μπορούσαμε να αναρωτηθούμε τι σημαίνει για εσένα να περνάς ποιοτικό χρόνο με τον πατέρα σου και τί σημαίνει “ποιοτικός χρόνος” για εσένα. “Πώς αντέχει να μη μου συμπαραστέκεται και να μην είναι φροντιστικός;”. Γίνεται γιατί μπορεί να μην έχει μάθει να συμπαραστέκεται και να είναι φροντιστικός, οπότε θα μπορούσες να αναρωτηθείς γιατί έχεις την ανάγκη να βρίσκεις τη συμπαράσταση και τη φροντίδα από τον πατέρα σου. “Μήπως κάνει προβολή τη μητέρα μου στο πρόσωπο το δικό μου;”. Ακόμα και αυτό να συμβαίνει, εσύ δεν ευθύνεσαι γι’ αυτό- ούτε μπορείς να το αλλάξεις. Όλες οι σχέσεις, άλλωστε, εμπεριέχουν τις προβολές. Εσύ τί προβάλλεις στον πατέρα σου; Κάποια εικόνα που έχεις εσύ για τον πατέρα σου δεν ανταποκρίνεται στην πραγματική του εικόνα;
Αγαπητή Μελίνα, κατανοώ την ανησυχία σου και το πώς μπορεί να αισθάνεσαι- όμως θα επαναλάβω ότι οι γονείς είναι άνθρωποι. Το να είσαι πατέρας ή μητέρα είναι μια από τις πολλές ιδιότητες που αποκτούμε στη ζωή μας. Και οι γονείς κάνουν λάθη, ματαιώνουν τα παιδιά τους, γίνονται απότομοι, αδιάφοροι, μπορεί και κάποιες φορές να μην συμπαθούν τα παιδιά τους γιατί είναι άνθρωποι. Δυστυχώς, ή ευτυχώς, δεν αποκτά το “αλάθητο” ο γονέας- ούτε γίνεται ο τέλειος άνθρωπος. Για να φτάσουμε ως παιδιά στο να αναγνωρίσουμε τους γονείς μας, χρειάζεται να τους αποδομήσουμε, να τους αμφισβητήσουμε, να πάρουμε την απόσταση, να κάνουμε ό,τι μας είναι ωφέλιμο για να φτάσουμε εκεί που θέλουμε. Δεν είναι εύκολη διαδικασία και ίσως να κρύβει και φόβο και μεγάλη μοναξιά, ωστόσο το αποτέλεσμα θα είναι πιο ωφέλιμο και η σχέση πιο ειλικρινής. Δε χρειάζεται να υποχωρείς αν δεν το θες, δε χρειάζεται να αναρωτιέσαι αν σε συμπαθεί ή όχι ο πατέρας σου, δε χρειάζεται να αναρωτιέσαι τόσα για εκείνον πριν αναρωτηθείς για τον εαυτό σου. Γνωρίζοντας εμάς, θα γνωρίσουμε και τους άλλους.
Αυτή είναι μια διαδικασία που μπορείς να τη ξεκινήσεις, αν έχεις την διάθεση, κάνοντας μικρά βήματα στα μέτρα σου και να δεις πώς θα λειτουργήσει. Αν δεις, όμως, ότι συνεχίζεις να δυσκολεύεσαι και να προκύπτουν ερωτήματα- θα μπορούσες να ψάξεις τις απαντήσεις μέσα από μια ψυχοθεραπευτική διαδικασία όποτε και όταν το θελήσεις.
Ελπίζω να σε βοήθησα αγαπητή Μελίνα. Αν χρειαστείς οτιδήποτε είμαστε εδώ για να σε ακούσουμε.
Η στήλη Ψtalk έχει περισσότερο συμβουλευτικό χαρακτήρα και δεν αντικαθιστά την Ψυχοθεραπεία ή οποιονδήποτε άλλο τρόπο παρέμβασης.
Στείλε και εσύ τον δικό σου προβληματισμό ανώνυμα πατώντας στο κουμπί της αρχικής και λάβε απάντηση από ειδικό ψυχικής υγείας.
