_______________________________________________________________________________
Ο όρος συνεξάρτηση περιγράφει μια ψυχολογική δομή που βασίζεται σε έναν τύπο ανθυγιεινής αλληλεπίδρασης του ατόμου στις σχέσεις που δημιουργεί. Τα συνεξαρτώμενα άτομα έχουν την τάση να εμπλέκονται σε δυσλειτουργικές σχέσεις. Άθελα τους έχουν δημιουργήσει δυσλειτουργικά πρότυπα, μέσω των οποίων αξιολογούν τις ανάγκες και τις συμπεριφορές των αγαπημένων τους ως πιο σημαντικές από τις δικές τους.Οι γονείς διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του ποιος και τι γίνεται το παιδί τους στη ζωή.
Ο όρος συνεξάρτηση προέκυψε πρωτίστως από τις ομάδες αυτοβοήθειας των Ανωνύμων Αλκοολικών. Χαρακτηρίζει μια κατάσταση, όπου το άτομο που είναι οικείο του εξαρτημένου (από αλκοόλ, τοξικές ουσίες, τζόγο, κ.τ.λ.),
Μερικά χαρακτηριστικά συνεξαρτημένων ατόμων είναι τα ακόλουθα:
- Μεγάλη υποχωρητικότητα
- Ελλιπής οριοθέτηση και ελλιπής αναγνώριση προσωπικών αναγκών
- Τάση για προσωπική παραίτηση
- Εμμονή ενασχόλησης μόνο με τις ανάγκες του εξαρτημένου
- Κοινωνική απόσυρση
Σε συναισθηματικό επίπεδο παρουσιάζονται μεταξύ άλλων τα ακόλουθα συμπτώματα:
- Συναισθήματα ενοχής/τύψεις
- Εναλλαγές από φόβο σε θυμό και το αντίστροφο
- Σύνδρομο εξουθένωσης
- Αίσθηση του αβοήθητου
- Θλίψη έως κατάθλιψη
- Έντονη παθητικότητα
- Ψυχικές δυσλειτουργίες: αγχώδεις διαταραχές, διατροφικές διαταραχές
- Ψυχοσωματικοί πόνοι: στομάχι, αναγούλες, κεφαλαλγίες, ζαλάδες, ίλιγγοι, αϋπνίες, κ.α.
Όταν το παιδί αναγκάζεται να γίνει γονέας.
Μερικές φορές γίνεται και «αντιστροφή του ρόλου γονέα-παιδιού», όταν ένα παιδί αναγκάζεται να υπηρετήσει το γονεϊκό ρόλο προς τον δικό του γονέα επειδή ο γονιός του δεν είχε καλύψει τις αναπτυξιακές του ανάγκες. Η ανάληψη της ευθύνης για την ανεπάρκεια του γονιού δημιουργεί όχι μόνον αισθήματα ενοχής αλλά και ντροπής. Ένα παιδί, που αναγκάζεται να μεγαλώσει κάτω από τέτοιες συνθήκες, εμφανίζει έντονα αισθήματα -συνειδητά ή υποσυνείδητα- προσωπικής απαξίας και ανεπάρκειας, από τη στιγμή που δεν αντιμετωπίσθηκε με τη δέουσα αποδοχή, φροντίδα, αγάπη, αλλά και τον δέοντα σεβασμό που τόσο ανάγκη κάθε παιδί έχει.
Όταν -αργότερα, στην ενήλικη ζωή- η ανάγκη της ψευδούς ελπίδας ενεργοποιείται και στις ερωτικές σχέσεις, ξαναζωντανεύει υποσυνείδητα και η ελπίδα πως το άτομο με το οποίο είμαστε ερωτευμένοι θα μας δώσει όλα όσα ποτέ δεν εισπράξαμε ως παιδιά, αλλά και πως επιτέλους ίσως καταφέρουμε (αναδρομικά) να αλλάξουμε τον απόντα και ανεπαρκή πραγματικό γονιό μας με έναν παρόντα, και όπως θα τον θέλαμε, γονιό στο πρόσωπο του άλλου. Αυτός είναι ο λόγος που άτομα, με τέτοιο ιστορικό, «επιλέγουν» συχνά (υποσυνείδητα) συντρόφους που, με κάποιον τρόπο, μοιάζουν σε κάποια κομβικά, για τους ίδιους, σημεία με το γονιό τους. Έτσι η ιστορία επαναλαμβάνεται και το άτομο δεν νιώθει ικανοποίηση.
Η οικειοποίηση των σκέψεων και των συναισθημάτων των άλλων.
Μια συνέπεια των φτωχών ορίων είναι η έκφραση των σκέψεων και τα συναισθημάτων των άλλων σαν να είναι δικά τους. Εάν κάποιος λέει κάτι με το οποίο διαφωνούν, μπαίνουν σε άμυνα. Απορροφούν τα λόγια τους, επειδή δεν υπάρχει κανένα όριο. Με ένα όριο, θα συνειδητοποιούσαν ότι ήταν απλώς η γνώμη των άλλων και όχι μια αντανάκλαση από εκείνους και δεν θα αισθανόταν απειλή από τις διαφωνίες.
Η ανάγκη του ελέγχου.
Ο έλεγχος βοηθάει στο να νιώθουν ασφαλείς. Ο καθένας χρειάζεται κάποιο έλεγχο των γεγονότων στη ζωή του. Κανείς δεν θέλει να ζει σε διαρκή αβεβαιότητα και χάος. Μερικές φορές έχουν έναν εθισμό που είτε τους βοηθά να χαλαρώσουν, όπως η χρήση ουσιών, είτε βοηθά να απωθήσουν τα συναισθήματα τους (εργασιομανία). Στην πραγματικότητα, είναι ευχάριστοι και φροντίζουν για να έχουν τον έλεγχο και τον χειρισμό των ανθρώπων. Αυτή είναι μια παραβίαση των ορίων κάποιου άλλου.
Τα έντονα συναισθήματα και η αντιδραστικότητα
Η συνεξάρτηση δημιουργεί άγχος και οδηγεί σε επώδυνα συναισθήματα. Η ντροπή και η χαμηλή αυτοεκτίμηση δημιουργούν άγχος και φόβο για την κριτική. Μέσα σε αυτά τα επώδυνα συναισθήματα είναι ο φόβος της αποτυχίας, ο φόβος του εγκλωβισμού , ο φόβος της μοναξιάς , ο θυμός, η απελπισία και η απόγνωση. Όταν τα συναισθήματα είναι πάρα πολλά, αισθάνονται μούδιασμα και κατάθλιψη.
Το άτομο που εμφανίζει συνεξάρτηση τείνει να αναζητά αναγνώριση από άλλους, ώστε να νιώσει σημαντικό και να τονώσει έτσι την χαμηλή του αυτοεκτίμηση. Έχοντας οικεία σχέση με ένα εξαρτημένο άτομο (συγγενής, στενός φίλος, σύντροφος) το ενδιαφέρον του ατόμου με συνεξάρτηση εστιάζει σχεδόν αποκλειστικά στο πρόβλημα του εξαρτημένου. Συγκεκριμένα προσπαθεί να βρει λύση στο πρόβλημα του εξαρτημένου με τρόπο που καταλήγει εμμονικός.
